Deze vijf tipt ScienceGuide voor 2018-2019
Wederom met het thema samenwerking in gedachte stelden wij de vraag: wie gaan er hun stempel drukken op het jaar ’18|’19? Van welke mensen, groepen en onderwerpen zullen we het aankomende jaar nog vaker gaan horen? ScienceGuide tipt er vijf om rekening mee te houden.
Belle Derks
Met souplesse en finesse pakt Belle Derks het voorzitterschap van De Jonge Akademie over van Rens Vliegenthart. In een spraakmakend interview bij haar aantreden zette de Utrechtse hoogleraar uiteen waar ze denkt dat de academie heen moet. “We moeten afscheid nemen van het superster-model in de wetenschap.” Goede wetenschap bedrijf je volgens Derks in teams, en ontdekkingen komen zelden of nooit van een enkel persoon. Op bijeenkomsten van De Jonge Akademie is voelbaar dat zij hierin niet alleen staat maar een schare aan gelijkgestemde jonge onderzoekers om zich heen heeft.
“Veel mensen denken dat de verdeling man/vrouw in de wetenschap vanzelf goed zal komen, maar onderzoek laat zien dat vrouwen zich nog steeds minder thuis voelen in de wetenschap dan mannen .” Derks doet niet alleen onderzoek naar de wijze waarop ongelijkheid op de werkvloer tot stand komt, samen met De Jonge Akademie voegt ze ook de daad bij het woord. Onlangs nog paste NWO de aanvraagtermijnen voor ouders (m/v) aan op aandringen van De Jonge Akademie.
Derks groeit steeds verder uit tot het gezicht van de jonge wetenschapper die het anders wil. Ze spreekt zich vol overgave uit tegen rommelige contracten van jonge onderzoekers, vraagt in verschillende projecten aandacht voor de carrière van jonge wetenschappers en toont met De Jonge Akademie een barmhartige kant van de academie in het verwelkomen van vluchteling-wetenschappers. Strijdlust valt er eveneens te beproeven bij Derks. Afgelopen mei schaarde De Jonge Akademie zich achter #woinactie – de verwachtingen voor de komende tijd zijn dan ook hooggespannen.
Daniël Lakens
Begin dit jaar gingen de eerste door NWO gesubsidieerde replicatieonderzoeken van start. “Het is zaak dat het financieren van replicatieonderzoek normaal gaat worden voor alle beursverstrekkers,” stelde oud VU-rector Lex Bouter daar destijds over. Wie wij ook spreken over de replicatiebeweging in Nederland, steevast verwijzen ze naar psycholoog Daniël Lakens (TU Eindhoven).
De statisticus is al langer kritisch op hoe onderzoek gedaan wordt en welke fouten er gemaakt worden. Lakens heeft zich enorm ingezet voor de totstandkoming van het programma voor replicatieonderzoek dat de komende jaren een zuiverende werking moet hebben in de wetenschap. En dat is nodig, zo bleek ook onlangs weer toen wetenschappers er niet in slaagden om een aantal onderzoeken van sociale wetenschappers die in Science en Nature publiceerden te repliceren.
Ellen Klatter
Studiesucces en doorstroom van mbo en hbo zijn heikele thema’s in het hoger onderwijs. In het vorige kabinet heeft Bussemaker dit met haar Gelijke Kansen Agenda al onder de aandacht gebracht en als gevolg daarvan wordt nu werk gemaakt van initiatieven om die doorstroom te versoepelen.
De Hogeschool Rotterdam is in de grootstedelijke omgeving, waar dit vraagstuk zeer pregnant is, al langer bezig met het zoeken naar oplossingen. Belangrijke spil daarin is Ellen Klatter, lector Studiesucces en lector Versterking Beroepsonderwijs op de hogeschool. Al jaren zet Klatter zich in Rotterdam in voor het studiesucces in het hbo én mbo. Begin dit jaar was zij nog te gast bij het debat over het mbo dat het ECBO en ScienceGuide organiseerden.
Als voorzitter van de Commissie Studiesucces helpt Klatter sinds kort de opleidingen op Hogeschool Rotterdam bij het aanscherpen van hun onderwijskundige visie. De discussie over doorstroom indachtig is het derhalve interessant te volgen wat Klatter de komende jaren gaat doen in Rotterdam.
Ethische Commissies in het hbo
Op 14 september wordt de nieuwe Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit gelanceerd. Voor hogescholen betekent dit dat ook zij scherper moeten gaan waken over de wetenschappelijke integriteit van het onderzoek dat zij doen. Op verschillende plekken in het land worden daarom stappen gezet voor het opzetten van commissies die onderzoekers op hogescholen moeten helpen bij het bewaken van de integriteit van het gedane onderzoek.
Op onder meer de HAN, de Hanzehogeschool en de HvA zijn de voorbereidingen hierop in volle gang, maar de vraag is welke concrete vorm dit gaat krijgen. Er is namelijk ook veel kritiek op de ontwikkeling die door sommigen als bureaucratische rompslomp of ‘ethics creep’ wordt gezien. Het zal een spannend jaar zijn op dit thema, ScienceGuide is benieuwd te zien wat die inspanningen het komende jaar concreet gaan opleveren.
Günther Oettinger
Als het om de Europese budgetten voor onderzoek gaat, moet er altijd fel gestreden worden om voldoende investeringen ten opzichte van bijvoorbeeld de landbouw. In Carlos Moedas heeft het commissariaat Onderzoek en Innovatie een enthousiast pleitbezorger, maar uiteindelijk is het de begrotingscommissaris die bepaalt welk bedrag er naar kennis gaat.
Gelukkig is er Günther Oettinger die dit jaar zijn goedkeuring gaf aan een forse uitbreiding van het budget voor Horizon Europe, de opvolger van Horizon 2020. Robert Jan Smits die jarenlang in het hart van de Europese kennissector werkte noemde Oettinger al eens een ‘mannetjesputter’. “Hij is de enige die de hervormingen kan doorvoeren in de begroting die noodzakelijk zijn.” Het komend jaar moet de lidstaten en het Europees parlement bepalen of er inderdaad een forse impuls voor Europese kennis komt, maar in Oettinger heeft de kennissector absoluut een medestander.
