Europese wetenschappers unaniem voor wintertijd

Alhoewel de discussie over zin en onzin van de transitie tussen zomer- en wintertijd twee keer per jaar voorbijkomt is deze discussie in tijden niet zo actueel geweest. Kort geleden hield de Europese Commissie een volksraadpleging en op basis van de miljoenen inzendingen heeft Jean-Claude Juncker laten weten dat de Europese Commissie vindt dat zomertijd de standaard moet worden in heel Europa. Voordat het zover is wordt nu aan de individuele lidstaten gevraagd om een besluit te nemen over hun voorkeuren.

Mensen hebben positieve associaties bij de zomer

De Nederlandse regering heeft nog geen besluit genomen, maar als je het chronobioloog Marijke Gordijn (Chrono@Work en Rijksuniversiteit Groningen) en haar collega’s vraagt dan raden ze het af. “Ik denk dat de formulering van de peiling niet goed was, en dat mensen niet goed genoeg geïnformeerd zijn.” Volgens haar maakt het namelijk nogal uit hoe je de vraag formuleert. “Als je mensen vraagt of ze liever de zomertijd of de wintertijd willen aanhouden dan kiezen ze voor de zomertijd. Dat associëren ze met zomer, met warmte en positieve gevoelens.”

Dat terwijl het maar de vraag is of mensen werkelijk zitten te wachten op een permanente zomertijd. “In de zomer is het dan iets langer licht, maar het is niet alsof we daar in totaal ‘meer licht’ mee krijgen. We moeten alleen een uur eerder op.” Het zijn de twee momenten in het jaar waarop er op dit moment wordt overgeschakeld van zomer- naar wintertijd en vice versa die volgens haar misleidend zijn. “Je zult volgende week merken dat het ineens om vijf uur donker is in plaats van om zes uur. Dat vinden mensen heel vervelend.” In april is dit andersom, wat voelt als een opluchting.

“Maar men weet niet hoe het is om die zomertijd in de winter te hebben,” vervolgt Gordijn, “dan zouden we vier maanden in het jaar hebben waarin de zon pas na half negen ’s ochtends opkomt.” Vooral dat laatste is een groot probleem voor het dag- en nachtritme legt ze uit. “Dat uurtje langer licht in de avond maakt dat we later naar bed willen en later opstaan, het is juist het ochtendlicht dat wij nodig hebben voor ons slaapritme.”

Het feit dat heel continentaal Europa momenteel dezelfde tijdszone hanteert is op zich al vrij heftig volgens Gordijn. “In Nederland staat de zon in de zomer op zijn hoogste punt om 12:45 als we de wintertijd aanhouden. De centraal Europese tijdszone (CET) is namelijk afgesteld op Berlijn. Eigenlijk zouden wij qua zonnestand dus beter passen in GMT, de tijdszone van het Verenigd Koninkrijk.” Als Nederland, binnen de CET, kiest voor zomertijd dan zitten we permanent in de tijdzone die eigenlijk hoort bij de landen ten oosten van Polen, bijvoorbeeld bij Oekraïne.

Stoppen met de sociale jetlag

In reactie op de vraag uit Europa heeft de regering aangegeven verder onderzoek vanuit de Europese Commissie te willen zien alvorens ze een besluit neemt. Meer onderzoek is natuurlijk belangrijk vindt Gordijn, “maar Europese wetenschappers zijn het er al unaniem over eens. We moeten allemaal naar de centraal Europese tijdzone, wat in feite wintertijd is.” Een groot aantal nationale en internationale organisaties schrijft momenteel aan een brief met dit advies aan de Europese regeringen.

Op nationaal niveau is er ook al overleg gepleegd zo weet ze te vertellen. Kort geleden nodigde het ministerie van Binnenlandse Zaken een aantal experts, waaronder het Platform Betere Tijden, de Gezondheidsraad en ook Gordijn, uit voor een expert meeting. “Behalve de vertegenwoordiger van NOC/NSF was eigenlijk iedereen het wel eens, en ook hij was wel te overtuigen.”

Een ander belangrijk punt dat uit de bijeenkomst kwam, was dat de geplande flitspeiling van de regering een betere vraagstelling en formulering moet hebben dan de Europese volksraadpleging. “Dat houdt in ieder geval in dat je de standaardtermen hanteert namelijk centraal Europese en Oost-Europese tijd. Daarnaast is het heel belangrijk dat de mensen goed te informeren over wat de gevolgen zijn van de verschillende opties.”

Bovenal vindt Gordijn dat het van bovenaf opgelegd verzetten van de klok überhaupt moet stoppen. “We leren steeds meer over het belang van slaap en van een gezond dag- en nacht ritme. Er zijn ook duidelijke aanwijzingen dat lang niet iedereen zich even goed aanpast met als gevolg wat wij in ons veld een ‘sociale jetlag’ noemen. Het is echt uit de tijd om het verschil tussen een zomer- en wintertijd aan te houden laat staan permanente zomertijd.”