Toneel als het begin van het gesprek over seksuele intimidatie

Verslag | door Tim Cardol
17 oktober 2018 | Naar aanleiding van de wereldwijde #MeToo-beweging schreef ScienceGuide vorig jaar een drieluik over seksuele intimidatie in de academie. Op verschillende universiteiten wordt nu actie ondernomen. Zo ook op de Erasmus Universiteit, waar een toneelstuk gebaseerd op ervaringen van academici het gesprek over de problematiek op gang moet brengen.
Foto: Hilko Visser

“Mijn handen zijn gebonden,” zegt de directeur van de afdeling wanneer de promovenda de aanranding door haar promotor bij haar meldt. Nadat de hoofdrolspeelster in het toneelstuk ‘The Learning Curve’ wordt aangerand en zich met blauwe plekken bij haar afdelingshoofd meldt, wordt opeens duidelijk welke machtspositie de topwetenschapper zich in het instituut heeft verworven. Het slachtoffer staat machteloos als ze het gedrag van de professor aan de kaak wil stellen.

De leercurve

De scène uit het toneelstuk van Het Acteursgenootschap is gebaseerd op de verhalen die opgetekend zijn in het drieluik dat vorig jaar op ScienceGuide verscheen. Gespeeld op het toneel komen de situaties indringender binnen dan via geschreven tekst. En dat is precies de bedoeling van Liesbet van Zoonen, de decaan van de Graduate School van de Erasmus Universiteit, die het gezelschap op vrijdagmiddag heeft uitgenodigd het publiek een spiegel voor te houden.

Deel 1 in het drieluik MeToo

Het toneelstuk vormt de aanzet tot een gesprek over seksuele intimidatie in de Nederlandse academie en de Erasmus Universiteit in het bijzonder. “Ik denk dat het goed is als professoren zelf dit toneelstuk zien,” zegt Victor Bekker, decaan van de faculteit sociale wetenschappen. “Zij moeten hier zitten en hierover in gesprek gaan.” Hij gaat verder dan dat. “Dit zou pas het begin moeten zijn.”

Foto: Hilko Visser

Bekker gaat onder leiding van Ingeborg van der Ven in gesprek met Erasmus-hoogleraren Hanneke Takkenberg (voorzitter LNVH) en Antoinette de Bont, vertrouwenspersoon Martin Blok en promovenda Laurie Slegtenhorst. Uit dat gesprek blijkt vooral dat bijna iedereen in de zaal wel voorbeelden kent van grensoverschrijdend gedrag in de academie.

Een waarheidsgetrouw beeld

“Wat hier getoond wordt is een heel heftig voorbeeld, maar het is denk ik wel een uitzondering,” zegt Slegtenhorst. “We moeten het ook hebben over de kleinere vormen van intimidatie en het feit dat je als promovendus niet alles kan zeggen, omdat je zo afhankelijk bent van je supervisor.” Dat het hier een uitzondering betreft, wordt echter door zowel de rest van het panel als de zaal tegengesproken.

“Ik denk eigenlijk dat het een heel waarheidsgetrouw beeld schetst, dit toneelstuk,” zegt De Bont, die daaraan toevoegt: “Overigens denk ik wel dat in het geval dat we hebben gezien gewoon sprake is van een misdrijf en er dus vooral gekeken moet worden naar de politie.” Vergelijkbare zaken komen bij haar weten zeker een keer per jaar voor.

De dominante cultuur doorbreken

In het panel is men het erover eens dat er ook gekeken moet worden naar subtieler grensoverschrijdend gedrag en de mechanismen die daaraan ten grondslag liggen. “Het heeft ook gewoon te maken met de representatie van vrouwen in de academie,” zeg Takkenberg. “Er is nog altijd sprake van een door mannen gedomineerde cultuur en daar horen bepaalde patronen van uitsluiting bij. Daar moeten we iets aan gaan doen.”

Bekkers beaamt dat en stelt dat er veel meer een dialoog gevoerd moet worden op de universiteit over deze machtsverhoudingen en de schadelijke invloed ervan. “We moeten een collectieve verantwoordelijkheid gaan voelen en ons niet langer alleen focussen op de slachtoffers. We moeten juist ook kijken naar de omstanders en zorgen dat ook bij hen de drempel om iets te melden omlaag gaat.”

Slegtenhorst wil daarbij ook aanstippen dat het voor slachtoffers in de academie vaak helemaal niet zo duidelijk is waar ze met hun zaak naartoe moeten. “Ik denk dat we de informatievoorziening over waar je misstanden kunt rapporteren echt moeten verbeteren.” Op dat laatste vlak is de Erasmus Universiteit al begonnen met de eerste stappen, vertelt vertrouwenspersoon Martin Blok. Op korte termijn krijgen alle faculteiten van de universiteit een eigen vertrouwenspersoon.

Vanuit de zaal wordt ook de vraag gesteld of het niet tijd wordt voor een code voor academische integriteit waar beleid ten aanzien van seksuele intimidatie wordt opgenomen. Een plan dat ook bij het panel op steun kan rekenen. Gespreksleider Ingeborg van der Ven hoopt vooral dat wat er nu plaatsvindt bij de Erasmus Universiteit op andere plekken in het land navolging krijgt. “Het zou mooi zijn als het toneelstuk in de toekomst ook op andere universiteiten zal worden vertoond en dit overal echt onderwerp van gesprek wordt.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK