Zie studenten als individu, niet als minderheid
Op het seminar Kansen voor een inclusiever hoger onderwijs is Maurice Crul een van de sprekers in het slotdebat. Crul is hoogleraar diversiteit en onderwijs aan de Vrije Universiteit en ziet hoe de discussie over integratie en inclusiviteit de voorbije jaren is veranderd. Het hoger onderwijs loopt daarin volgens hem wat achter op andere sectoren.
Niet langer een dominante meerderheid
“We zijn in het hoger onderwijs nu vijfentwintig jaar bezig met diversiteitsbeleid. In het begin ging het er vooral om dat de nieuwe student moest veranderen, dat we die moesten ‘empoweren’.” Inmiddels is het volgens Crul, die stelt dat in steden als Amsterdam en Rotterdam al geen sprake meer is van een dominante meerderheid, zo dat universiteiten en hogescholen kritisch naar zichzelf moeten kijken.
Gelijke kansen in diverse klassen
“Deze discussie speelt al veel langer in het primair onderwijs,” ziet Crul. “Die gingen na twintig jaar zelf veranderen.” Volgens de VU-hoogleraar is dat het punt waar het hoger onderwijs nu staat, maar die verandering gaat niet vanzelf. Anne de Graaf, diversity officer aan de UvA beaamt dat. “We moeten ons soms afvragen wat onze normen en waarden zijn. En of het niet mogelijk is af en toe na te denken over nieuwe normen en waarden.”Er moet derhalve een besef komen dat er niet meer zoiets is als een dominant kader van normen en waarden, maar dat er nieuwe ideeën en zienswijzen zijn die bestaande systemen uitdagen. Dat gaat niet alleen op voor de culturele verschillen, maar ook voor verschillen die bijvoorbeeld worden veroorzaakt door fysieke beperkingen.
Niet alle beperkingen zijn van buiten te zien
Marian de Groot is directeur van Expertisecentrum Handicap+studie, zij ziet ook hoe er anders naar gekeken wordt naar studenten die tijdens hun opleiding met fysieke beperkingen te kampen hebben. “Er heerst nog wel een beetje een beeld dat mensen met een handicap bijvoorbeeld in een rolstoel zitten, maar er zijn heel veel beperkingen die je niet van buiten ziet. Bovendien is er ook nog een groep die mantelzorg doet voor familieleden. Ook dat kan een beperking vormen in het studeren.”
Als je als onderwijsinstelling echt werk wilt maken, zul je de grote verscheidenheid in de studentenpopulatie moeten erkennen en tegelijkertijd niet direct als een negatief iets moeten bestempelen, ziet ook lector Social work Tina Rahimy (Hogeschool Rotterdam). Ze wijst daarbij ook op de neiging in het hoger onderwijs om iedereen te labelen.
“Al die categorieën… Het is vast met goede bedoelingen, maar het is zo stigmatiserend.” Als voorbeeld geeft Rahimy de studenten die doorstromen vanuit het mbo naar het hbo en daar soms zelfs bij elkaar in klassen belanden. “Alsof een havist niets kan leren van een mbo’er en andersom.”
Yunus Emre Çiçek is voorzitter van Studentenplatform Stip. “Wij begeleiden eerstegeneratiestudenten. Voor hen is alles nieuw in het hoger onderwijs. We proberen ze wegwijs te maken. Toen ik zelf in Utrecht ging studeren was het echt een jungle voor me, echt een soort shock. Hoe ga ik dit voor elkaar krijgen, dacht ik.” Ook Rahimy benadrukt dat er veel meer gekeken moet worden naar de student als individu. “We vergeten in het hele onderwijsproces wel eens naar het kind te kijken.”
Afgesloten wegen
Anne de Graaf herinnert zich haar eigen jeugd waarin zij in de Verenigde Staten na op een hele zwakke school te hebben gezeten, besloot ver weg van haar familie naar de universiteit te gaan. Het was een docent die haar het beslissende duwtje gaf. “Toen ik jaren later terugkwam om hem daarvoor te bedanken, kon hij zich het voorval niet herinneren. We moeten nooit vergeten welke impact een volwassene kan hebben op het leven van een kind.”
Ook Crul ziet die impact, maar benadrukt dat er ook institutioneel nog genoeg te winnen valt als het gaat om het bieden van kansen in het onderwijs. “Ik denk dat het belangrijk is om te beseffen dat er steeds meer wegen worden afgesloten om op te klimmen in ons onderwijs. Dat is de plek waar kansen definitief worden.”
