Centres of Expertise geven instellingen smoel
In het door de Vereniging Hogescholen opgestelde verenigingskader worden onder meer de doelen van Centres of Expertise, de vorm van samenwerking met bedrijven en maatschappelijke organisaties en de verschillende vormen van ‘output’ nader geduid. Er zit logischerwijs nogal wat verschil in hoe de centres in elkaar zitten juist omdat ieder centre zich aanpast aan de omgeving waar deze is ingebed.
Centre brengt zwaartepunt aan
Rob Voncken is directeur van GreenPAC, een Centre of Expertise van Windesheim en NHL Stenden dat zich richt op groene kunststoffen, vezels en composieten. Het innovatiecentrum werd vijf jaar geleden opgericht als onderdeel van de eerste lichting Centres of Expertise. “Wij hebben eigenlijk twee poten,” legt Voncken uit. “We doen aan vraaggestuurd onderzoek in publiek-private samenwerking en we hebben een innovatielab waarin we starters helpen met het opzetten van hun onderneming.” In dat innovatielab krijgen starters een bedrag van €2750 en de beschikking over coaching en faciliteiten. “We begeleiden jonge mensen van de ideefase naar de conceptfase. We zien dat daar in Zwolle en Emmen veel behoefte aan is.”
In het sectorakkoord voor het hbo staat dat na de eerste lichting Centres – waar GreenPAC er een van is – in 2019 ook werk gemaakt wordt van het uitbreiden van het aantal publiek-private centra. Een van de nieuwe centra is TerraTechnica in Alkmaar, een initiatief van onder andere Hogeschool Inholland, provincie Noord-Holland, ECN/TNO, de gemeente Alkmaar en energiebedrijf ENGIE.
NVAO gaat toezien op nieuwe kwaliteitsafspraken
Centres of Expertise hebben een belangrijke rol in de zwaartepuntvorming die hogescholen Veerman indachtig moeten nastreven. Bij Inholland is duurzaamheid een van de drie hoofdthema’s. “Duurzame energie toepassingen was een logische keuze, we zijn de provincie met de meeste wind- en zonuren en grote potentie voor geothermie en er is veel ondernemerschap in duurzame energie.” vertelt Petra Bijvoet die sinds vorig jaar projectleider is van TerraTechnica. “Wij richten ons enerzijds op versterken van innovatie en ondernemerschap en anderzijds op de arbeidsmarkt”.
Nieuwe onderwijsroutes
Anderhalf jaar geleden werden de bestuurlijke gesprekken gestart voor het Centre of Expertise dat zich met name richt op de energietransitie. “We werken vooral aan lokale systeemintegratie. Hoe zorg je dat het opwekken van diverse vormen van duurzame energie, transport, levering en opslag goed op elkaar zijn afgestemd. Wij richten ons daarbij op versterken van innovatie en ondernemerschap en op de arbeidsmarkt”.,” legt Bijvoet uit.
TerraTechnica werkt daarbij samen met grote energievoorzieners als Liander en merkt dat deze partijen zitten te springen om technisch geschoold personeel. Een belangrijke doelstelling van de centres, zoals in het verenigingskader is geformuleerd, is de aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt.
Bij zowel TerraTechnica als GreenPAC vertaalt die doelstelling in het ontwikkelen van nieuwe onderwijsroutes. “We hebben ook een Master Polymer Engineering ontwikkeld,” vertelt Voncken. “We zijn nu ook aan het kijken of we deze Master modulair kunnen aanbieden. De som van de verschillende modules is dan die master. Dat komt heel erg voort uit de behoefte van de bedrijven in de buurt.”
“We zijn bezig met een soort beroepsbegeleide leerweg (BBL) zoals dat in het mbo heel normaal is,” zegt Bijvoet. “Het is een traineeship voor havisten die anders misschien niet naar de hogeschool gaan. Ze krijgen direct betaald en kunnen aan de slag. Op die manier ligt de drempel voor hen een stuk lager en spreek je weer een nieuwe groep aan.”
Gezamenlijke onderzoeksvraag
Hoewel TerraTechnica nog in de opstartfase zit, zijn de ambities van Bijvoet hoog. “Mijn ambitie is om ook internationaal een rol van betekenis te spelen. Als je nu al ziet dat hele wijken van het aardgas af moeten dan zou ik het mooi vinden als wij daar als TerraTechnica met onze partners een centrale positie in kunnen innemen.”
“Het lastige is dat bedrijven en het onderwijs met verschillende snelheden werken,” legt Bijvoet uit. Waar bedrijven veelal snel op zoek zijn naar kant- en klare oplossingen, daar hanteert het onderwijs en onderzoek op hogescholen een ander tempo. “Waar wij goed in zijn is om samen te onderzoeken. Het mooiste is daarom als we meerdere partijen kunnen bundelen in een gezamenlijke onderzoeksvraag. Wij kunnen de R&D-afdeling zijn van regionale MKB-bedrijven.
De projectleider van TerraTechnica verwacht dat de financiering en opdrachten van het Centre of Expertise van verschillende kanten gaat komen: onderwijs, bedrijfsleven en overheden. Alle partijen profiteren tenslotte van de aantrekking en ontwikkeling van talent en innovaties. Ik ben blij met de steun en bereidheid die er nu al is” Ook Voncken kijkt alvast vooruit. “De Rijksbijdrage voor Centers of Expertise staat onder druk, dus moeten we op zoek naar andere wegen. We kijken nu daarom ook nadrukkelijk naar lokale overheden.”
Meerwaarde voor omgeving
GreenPAC wil toe naar een model waarin het innovatielab onderdeel uitmaakt van een campus samen met bedrijven in de regio in Emmen en in Zwolle. “We willen meerwaarde bieden voor onze omgeving. Dat lukt omdat we in beide regio’s zorgen voor extra werkgelegenheid.” Volgens Voncken moet de campusgedachte er ook voor zorgen dat nieuwe bedrijvigheid de weg naar GreenPAC weet te vinden. “We willen een magneet en een trekker zijn.”
Voor het voortzetten van TerraTechnica en het GreenPAC innovatielab weten Bijvoet en Voncken in ieder geval het hbo achter zich. De Vereniging Hogescholen gaat eind dit jaar bovendien een commissie instellen die gaat toezien op de zwaartepuntvorming van het hoger beroepsonderwijs waar de Centres of Expertise een belangrijke rol in spelen. In 2022 zal deze commissie bestaande uit private en publieke belanghebbenden de stand van zaken opmaken.
Op 27 november aanstaande vindt voor de tweede keer de Katapultdag plaats die in het teken staat van publiek-private samenwerking in onderwijs en onderzoek. Meer informatie over de dag hier.
