Een onzekere toekomst omarmen
Met de eerste Comeniusbeurs op zak ging Loes Damhof (Hanzehogeschool) tweeënhalf jaar geleden aan de slag met het Futures Literacy Knowlab. Daarmee wordt studenten en beleidsmakers in het onderwijs gereedschap aangereikt om betere beslissingen te maken in het heden, zonder daarbij te veel aannames te doen over hoe die toekomst er uit gaat zien.
Echt anders naar de toekomst kijken
Futures Literacy komt uit de koker van UNESCO: “Het is een bepaald bewustzijn, waarin je mensen kunt trainen,” legt Damhof uit. “Als je mensen vraagt hoe zij de toekomst zien, krijg je bijvoorbeeld verhalen over de invloed van technologie. Maar daar liggen heel veel onbewuste aannames onder. We vragen mensen die aannames te onderzoeken of in ieder geval bewust te zijn van die aannames.”
Reflectie op de eigen aannames
Nu UNESCO de Hanzehogeschool een leerstoel heeft toegekend, kan Damhof met haar collega’s het project verder uitbreiden – binnen de hogeschool en daar buiten. De Hanzehogeschool kan gebruik maken van het netwerk van UNESCO en opent daarmee deuren naar onderzoekers wereldwijd die met vergelijkbare projecten bezig zijn.
Voor Damhof is de leerstoel een belangrijke zet in de richting van haar ambitie om alle studenten op de hogeschool ‘toekomstgeletterd’ te maken. Die ambitie past in de plannen van de hogeschool. Zo schetst collegelid Rob Verhofstad hoe de Hanze het masteronderwijs in positie wil brengen. “Het doel van de professionele master zou moeten zijn, om change agents op te leiden die futures literate zijn.”
Geen master zonder onderzoek en geen onderzoek zonder master
Daarmee doelt Verhofstad op professionals die in complexe situaties in staat zijn te analyseren hoe hun omgeving zich zal ontwikkelen en welke strategie er past bij het vormgeven aan de toekomst. “Dat vraagt om omgevingsbewustzijn, reflectie op de eigen waarden en aannames, een kritische blik op de verandering en eigenaarschap van de verandering.”
Overal in de master gebruiken
Het Futures Literacy-project is erop gestoeld dergelijke eigenschappen aan te leren en dus ligt de eerste focus van het project op het masteronderwijs. “We willen het komende jaar tien masterdocenten gaan trainen om dit in hun onderwijs toe te passen, waaronder in de master Healthy Ageing Professional. Daar is bijvoorbeeld het doel dat mensen opener tegen ontwikkeling in de gezondheidszorg gaan aankijken. In de periode van een half jaar krijgen de docenten de vaardigheid Futures Literacy aangereikt, zodat ze dat door het hele curriculum heen kunnen gebruiken.”
Volgens Damhof is het belangrijkste dat professionals en studenten leren van het Futures Literacy project om meer eigenaar worden van de toekomst. “We kijken soms met angst naar de toekomst, maar je moet beseffen dat onzekerheid je vriend is. Het gaat erom dat je ook leert complexiteit te omarmen en te accepteren dat er heel veel dingen mogelijk zijn. Walking on two legs noemen we dat. Dat je enerzijds steunt op bestaande zekerheden, maar tegelijkertijd ook open staat voor wat je niet kunt weten.”
Met behulp van de UNESCO Chair kan het team, naast de huidige activiteiten, nu ook aan de slag met onderzoek om de duurzame impact van Futures Literacy te meten. “Ik ben met UNESCO ook bezig om Futures Literacy Centra op te zetten in Marrakesh en later ook in Nigeria en Zuid-Afrika. Die centra richten zich op onderzoek, zogeheten community action en onderwijs. Voor dat laatste ben ik gevraagd mee te denken.”
Bij de toekenning van de leerstoel aan de Hanzehogeschool is onder meer gekeken naar de aansluiting bij de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. Het is niet voor het eerst dat een hogeschool een UNESCO-leerstoel krijgt toebedeeld. Eerder al kreeg Fontys in de persoon van Robert Schuwer een leerstoel op het gebied van Open Educational Resources.
