NWO mag werknemer ontslaan na ongepast gedrag aan het adres van een promovenda

Nieuws | door Frans van Heest
5 november 2018 | Van de rechter mag NWO een kapitein van een onderzoeksschip ontslaan, nadat die een promovenda seksueel geïntimideerd heeft. Wel ontvangt de kapitein een transitievergoeding en misgelopen toeslagen. Volgens de rechter staat niet vast dat hij de promovenda daadwerkelijk aangerand heeft, maar had hij als het opererende gezag aan boord van het schip niet aan een promovenda mogen vragen om haar te kussen. Dit blijkt uit het vonnis van de rechter dat afgelopen zaterdag is gepubliceerd op rechtspraak.nl.
Onderzoeksschip Pelagia, foto: NIOZ

Sinds de start van de #MeToo discussie een jaar geleden komen er steeds meer verhalen naar boven van machtsmisbruik in de academie. Vorig jaar publiceerde ScienceGuide een drieluik over misbruik in de academie waaruit bleek dat de machtsverhoudingen in de academie ontoelaatbaar gedrag in de hand spelen, en de correcte afwikkeling van klachten wordt belemmerd door ontoereikend personeelsbeleid. Ook blijkt vaak dat het lastig is om bewijsvoering te leveren, ook in deze zaak is dat het geval. Het komt ook zelden of nooit tot een gerechtelijke uitspraak.

Vorig jaar december is er een grote expeditie gestart van het Nederlands Instituut voor onderzoek der Zee (NIOZ) dat sinds 1 januari 2018 onderdeel is van de institutenorganisatie van NWO, NWO-I. Het NIOZ beschikt over een eigen onderzoeksschip de Pelagia. Op de Pelagia deden 100 wetenschappers samen met studenten gedurende zeven maanden onderzoek naar veranderende oceanen. Dit betrof de nationale expeditie Netherlands Initiative Changing Oceans (NICO) waarbij onderzoekers van ruim 20 organisaties betrokken waren. Half december 2017 zijn de eerste NICO-expeditieleden vertrokken uit de haven van Texel.

Vastgepakt en in nek gekust

Bij een tweede reis van Las Palmas naar Curaçao nam ook een PhD-student deel aan de expeditie. Zij heeft van 27 december 2017 tot 30 januari 2018 meegevaren. Na thuiskomst heeft zij een klacht ingediend over de kapitein. In deze klacht werd duidelijk dat tijdens de nacht van Oud en Nieuw, de kapitein van het schip haar heeft vastgepakt en in haar nek heeft gekust. Vervolgens heeft hij geprobeerd haar verder te kussen, terwijl de promovenda liet weten hier niet van gediend te zijn.

Volgens het NIOZ is dit ontoelaatbaar gedrag. Na het indienen van de klacht is er ook een zienswijze geweest van de kapitein zelf. Deze heeft laten weten dat hij haar slechts gevraagd zou hebben om te kussen en is er nadat de promovenda heeft gezegd dat zij daar niet van was gediend verder niets gebeurd.

Ten onrechte het beeld van een dronken rokkenjager

Volgens de kapitein is er geen sprake geweest van seksuele intimidatie maar heeft hij aan een volwassen vrouw laten weten dat hij zich aangetrokken tot haar voelde. Vervolgens heeft de vrouw aangegeven niet geïnteresseerd te zijn. Dit is niet meer dan een ‘blauwtje oplopen’, zo is de kapitein van het schip van mening. Hij vindt dat NWO-I onvoldoende onderzoek heeft gedaan. Ten onrechte wordt van hem het beeld geschapen als een dronken en onverantwoordelijke rokkenjager.

Ook als de zienswijze van de kapitein klopt is zijn gedrag volgens het NIOZ onacceptabel, respectloos en zeer ongepast. NWO-I rekent het de kapitein juist extra aan omdat hij de hoogst gezaghebbende aan boord is van het onderzoeksschip en het gericht was aan een beginnend wetenschapper die onderzoek deed en onder zijn gezag opereerde. Zij kon vervolgens bij niemand op het schip hoger in rang terecht.

Schip midden op de oceaan

Daarbij speelt dat het schip het midden op de oceaan begaf en zij ook het schip niet zomaar kon verlaten. Daarbovenop komt ook nog eens dat zou blijken dat de kapitein onder invloed was van alcohol. Dit terwijl het hem ten strengste verboden is om zes uur voordat het werk weer aanvangt onder invloed te zijn van alcohol – ook met Oud en Nieuw.

Daarnaast beschouwt NWO dit als seksuele intimidatie en gaat dat in tegen de eigen gedragsregels. Daarom vindt NWO-I ook dat hij ontslagen moet worden. De kapitein heeft aan de rechter laten weten dat NWO-I geen gedegen onderzoek naar de zaak heeft gedaan op basis van de klacht. Hij is van mening dat NWO-I er voor gekozen heeft de kant van de promovenda te kiezen en dat zonder bewijsvoering er ten onrechte onherstelbare schade aan hem is toegebracht.

Hij wil dan ook dat het verzoek van ontbinding van het ontslag niet wordt toegewezen en dat hij herplaatst kan worden in een soortgelijke functie. Als het ontslag toch wordt toegewezen dan eist hij een transitievergoeding van €14.742. Ook wil de kapitein dat NWO-I de toeslag die hij niet meer krijgt sinds maart voor het varen op een schip ook alsnog krijgt inclusief rente.

Of hij haar echt heeft gekust staat niet vast

De kantonrechter oordeelt dat vaststaat dat hij aan de promovenda gevraagd heeft om met hem te kussen tijdens de Oudjaarsnacht, waarop zij afwijzend heeft gereageerd. Of hij daadwerkelijk geprobeerd heeft haar te kussen staat niet vast. Evenmin staat vast dat hij op dat moment onder invloed was van alcohol, althans meer dan hem was toegestaan.

Toch is de rechter van mening dat de positie van de kapitein een bijzondere is. Hij is belast met de handhaving van de openbare orde op het schip. En ook aan boord voert hij voor alle opvarenden disciplinair het gezag uit. Hij bekleedt daarom een voorbeeldfunctie en dus mag van hem verlangd worden dat hij van onbesproken gedrag is. De kapitein heeft zich onvoldoende rekenschap gegeven van zijn bijzondere positie als kapitein van het schip.

Dit leidt ertoe dat er volgens de kantonrechter sprake is van verwijtbaar gedrag, zodanig dat NWO-I in redelijkheid niet kan worden gevraagd om de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Ook herplaatsing lijkt hier niet tot de mogelijkheden te behoren. De rechter besluit dat de werknemer per 1 december 2018 ontslagen mag worden.

De ontslagen kapitein krijgt wel de gevraagde transitievergoeding van €14.951, zelfs €200 meer dan gevraagd. Ook moet de NWO-I de toelage van 30% betalen voor het varen op de Pelagia, het onderzoeksschip.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK