OCW weerspreekt dat er beloftes van het leenstelsel gebroken zijn
Door ziekte van minister Van Engelshoven moest Arie Slob bij het wekelijkse vragenuur in de Tweede Kamer tekst en uitleg geven over het onderzoek dat het ISO deed naar de kwaliteitsafspraken. Daaruit bleek maandag dat de het proces van de kwaliteitsafspraken die momenteel gemaakt worden op hogescholen en universiteiten niet overal even soepel verloopt. Lisa Westerveld (GroenLinks) wilde van de minister weten wat OCW hier aan gaat doen.
Slob benadrukte bij herhaling dat het nog te vroeg is om conclusies te trekken. Dit omdat er nog volop plannen gemaakt worden. Wel werd duidelijk dat er breed in de Kamer zorgen zijn over de betrokkenheid van studenten bij de besteding van het basisbeursgeld.
Al deze beloftes zijn niet nagekomen?
Westerveld wilde weten wat de minister hieraan gaat doen en sprak over wat zij ziet als de vele gebroken beloftes van het leenstelsel. “Verbroken belofte één is dat de rente verhoogd is, tegen de afspraak in. Gebroken belofte nummer twee is dat universiteiten en hogescholen beloofden om flink te investeren, maar van de € 600 miljoen is voor de helft onduidelijk of dit geld wel naar het onderwijs is gegaan. Dat is geen conclusie van GroenLinks, maar een conclusie van de Rekenkamer.”
“Dan blijkt nu dat ook de derde belofte is geschonden,” vervolgde Westerveld. “Studenten kunnen lang niet altijd meebepalen waar het geld van het afschaffen van de basisbeurs in wordt geïnvesteerd. Terwijl dat wel de afspraak was. Studentenorganisatie ISO trekt nu aan de bel. Maar eerder hoorden wij signalen dat studenten onvoldoende worden betrokken, vooral bij de hogescholen.”
Vervolgens wilde Westerveld weten of de conclusies van het ISO juist waren. “Klopt het dat studenten niet goed worden betrokken, klopt het dat studenten onder tijdsdruk worden gezet? Klopt het dat vooral studenten in de faculteiten en de deelraden onvoldoende ondersteuning krijgen? En is de minister het met GroenLinks eens dat medezeggenschap beter georganiseerd moet worden. En is de minister alsnog bereid om de positie van de medezeggenschap, ook bij het maken van deze afspraak over dit geld, wettelijk te borgen?” Dit laatste was een voorstel dat GroenLinks in de Eerste Kamer eerder ook al deed bij minister Van Engelshoven.
Dat is ook de koninklijke weg
Arie Slob kon niet anders dan aangeven dat de afspraken die momenteel worden gemaakt dat daar volop uitvoering aan wordt gegeven. “Bij de Kamer is bekend dat in april door vijf partijen, waaronder ISO, de Vereniging Hogescholen, de VSNU, de LSVb en OCW, een akkoord is gesloten over de kwaliteitsafspraken.” Slob vond dat het ISO haar bevindingen ook eerst met de vijf partijen had kunnen delen. “Dat is ook de koninklijke weg om die bevindingen daar met elkaar te delen.”
De afspraken worden nu nog volop gemaakt en de minister vond het dan ook te vroeg om te spreken over gebroken beloftes. “De instellingen zijn nog bezig om de plannen te maken. Zoals afgesproken zal de NVAO zich over de plannen buigen. Een van de criteria is of de medezeggenschap ook voldoende betrokken is bij het opstellen van die plannen. Dat zal ook medebepalend zijn voor het eindoordeel. Als de betrokkenheid van de studenten onvoldoende is geweest dan wordt er ook een negatief besluit genomen over de plannen van de instellingen.”
Westerveld vond het tevens opvallend dat minister Van Engelshoven afgelopen vrijdag aan de Eerste Kamer liet weten dat zij juist tevreden was over de kwaliteitsafspraken. Nadat de Senaat er eerder op had aangedrongen om de kwaliteitsafspraken wettelijk vast te leggen. “De minister zegt tegen GroenLinks dat het te vroeg is om conclusies te trekken. Maar hoe kan het nou dat minister Van Engelshoven afgelopen vrijdag nog een brief stuurde aan de Eerste Kamer, waarin zij aangaf dat ze tevreden is met de kwaliteitsafspraken en dat zij ook de indruk heeft dat die worden nageleefd. Hoe rijmt dat met de conclusies die het ISO nu trekt in dit rapport?”
Het GroenLinks-Kamerlid wil daarnaast ook een bredere discussie over de rol van de medezeggenschap in het hoger onderwijs. “Ik zou de minister willen vragen of hij bereid is om afspraken te maken met de universiteit en vooral met de hogescholen over de facilitering van studenten in de medezeggenschap. Het is vaak moeilijk om plannen van het bestuur – die zelf tientallen medewerkers hebben – om die goed te kunnen beoordelen, om op die manier ook echte inspraak te hebben.”
We zouden studenten veel serieuzer moeten nemen
Alhoewel Slob niet verder op de zaak in leek te willen gaan wilde Westerveld toch proberen om iets van een toezegging te ontfutselen bij de minister. “Er kunnen wel harde afspraken zijn gemaakt, maar als de studenten gewoon geen sterke positie hebben dan heb je niet zoveel aan die harde afspraken. Ik zou de minister daarbij ook willen vertellen dat studenten ook eerder aan de bel trokken. We zouden studenten veel serieuzer moeten nemen.”
SP vraagt om sancties
Frank Futselaar (SP) was een stuk feller van toon in zijn reactie op het voorgaande. Hij verwees daarbij naar het verloop van het proces op de UvA. Daar waren het uiteindelijk medewerkers en het bestuur die de beslissende stem hadden in de kwaliteitsafspraken. Hij wil ook dat de minister sancties gaat instellen. “Studenten zouden mogen meebeslissen waaraan het geld zou worden besteed, dus niet alleen worden betrokken, maar ook beslissen.” Volgens hem zetten instellingen allerlei trucs zoals het stellen van onhaalbare deadlines in. “Gaat de minister instellingen die nu al afspraken breken, ook echt daadwerkelijk aanspreken – en niet wachten op de NVAO – en volgen er dan ook sancties?”
Ook de stevige woorden van Futselaar deed de minister van de hand met de notie dat een officiële evaluatie nog op zich laat wachten. “Het is echt veel te vroeg om dit soort kwalificaties in de mond te nemen. Dit soort oordelen te vellen op een moment dat een traject gewoon nog loopt.”
Kirsten van den Hul (PvdA) had vragen over de voorinvesteringen. De Rekenkamer heeft individuele rapporten van instellingen die gedeeld zouden moeten worden met de medezeggenschap. Zodat er per instelling gekeken kan worden waar onvoldoende is voorgeïnvesteerd, maar dat is volgens de PvdA nog niet over het geval. “In oktober van dit jaar zegde de minister toe dat de rapportages van de Algemene Rekenkamer op instellingsniveau gedeeld zouden worden met de medezeggenschap. Dat is nog steeds niet gebeurd blijkt op verschillende instellingen. Wat gaat de minister doen om te zorgen dat daar wel een level playing field komt. Als je niet weet waar je medezeggenschap over moet bedrijven, dan is het wel heel moeilijk omdat proces in te gaan.” Ook hier had de minister geen antwoord op behalve dat de medezeggenschap betrokken wordt.
Studenten trekken te vroeg aan de bel
Tot slot waren het coalitiepartijen CDA en D66 die de oppositie bij leken te vallen. Ook zij probeerden het tevergeefs bij Slob. Harry van der Molen (CDA) voelde wel mee met de minister. “Je zou kunnen zeggen dat de studenten te vroeg aan de bel trekken. Dat we nog niet conclusies kunnen trekken. Er zijn ook grote verschillen. De Universiteit van Maastricht en de Universiteit Leiden doen processen die ergens op lijken. En de UvA die werd al genoemd, daar hebben wij als Kamer ook grote zorgen bij.”
Toch vond Van der Molen dat het signaal van het ISO gebruikt kan worden om instellingen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. “Het ISO is wel vroeg genoeg in de zin van dat u nu nog iets kunt doen om de betrokkenen een keer met de neus op de feiten te drukken: dít is wat de minister van ze verwacht en dat de minister nog een keer helder de spelregels kan uitleggen.”
Ook dat vond Slob niet nodig. “De partijen die komen regelmatig bij elkaar en dan is het ook heel fijn als partijen zelf de observaties kunnen delen met de anderen. Dan kan men kijken wat nodig is om de zaken vlot te trekken.”
Tot slot had Paul van Meenen (D66) nog een indringend verzoek aan minister Slob en Van Engelshoven. “Er komt heel veel geld bij voor het hoger onderwijs. Dat is in ieder geval een fijne constatering. Voor D66 is altijd cruciaal geweest dat docenten en studenten mee zouden beslissen over waar dat geld naartoe gaat. Dat lijkt niet overal zo te zijn. Mag ik aan de minister vragen: kunnen we hier en nu de afspraak met elkaar maken dat als er geen goede medezeggenschap is geweest, er ook geen geld komt?“
De minister wilde dit wel bevestigen. “Als de medezeggenschap niet op orde is geweest, dan is het plan onvoldoende en dan komt er ook geen geld.”
