Alfa’s en gamma’s hebben al heel lang veel meer onderwijstaken
Onderzoeksbureau CHEPS reageerde op 22 januari in Scienceguide op de brief die de alfa- en gammadecanen van de Nederlandse universiteiten en de rectoren van de levensbeschouwelijke universiteiten hebben gestuurd aan de commissie Van Rijn. CHEPS mist in haar reactie echter de kern van de kritiek die de alfa- en gammadecanen hebben naar aanleiding van het CHEPS-rapport.
Dat een aantal belangrijke punten die de alfa- en gammadecanen hebben aangevoerd in hun brief aan de commissie Van Rijn niet tot de opdracht van CHEPS behoorden, is ongetwijfeld waar en is CHEPS zelf natuurlijk niet te verwijten. Maar de punten zijn daarmee nog steeds wel essentieel voor de commissie Van Rijn om tot een goed advies te kunnen komen.
Sociale en geesteswetenschappen zoeken toenadering tot Commissie van Rijn
Het eerste kritiekpunt van de alfa- en gammadecanen is dat het CHEPS-rapport geen handvatten biedt voor de keuze tussen de verschillende geschetste scenario’s en niet duidelijk maakt of (een deel van) de scenario’s eigenlijk wel echt nodig zijn. De verschillende varianten van CHEPS leiden er in meer of mindere mate toe dat bèta/techniek meer geld krijgt ten koste van de andere wetenschapsdomeinen.
Maar hoe kan de commissie Van Rijn nu kiezen tussen die varianten als er geen inzicht is in hoe groot de feitelijke problematiek bij bèta/techniek nu eigenlijk is, afgezet tegen de al langer bestaande problematiek van de alfa- en gammawetenschappen? Op deze manier is bijvoorbeeld niet in beeld dat wetenschappers in het alfa- en gammadomein al heel lang veel meer onderwijstaken hebben dan wetenschappers in bèta/techniek (tot wel twee keer zoveel).
Reactie CHEPS op de kritiek van alfa- en gammafaculteiten
Een tweede punt van de alfa- en gammadecanen is dat niet uitgezocht is welk deel van de problemen in het domein bèta/techniek wordt veroorzaakt door de stijging van het aantal internationale studenten. Voor niet-EER studenten kunnen en moeten de financiële problemen op een andere manier worden opgelost, namelijk door een kostendekkend tarief te hanteren dat rekening houdt met de noodzakelijke investeringen in de infrastructuur. Het is onredelijk om meer middelen naar bèta/techniek te verschuiven, terwijl er geen kostendekkend tarief wordt gehanteerd voor deze groep studenten. Ook dit hoorde misschien niet tot de opdracht van CHEPS, maar is wel belangrijk om te weten voor er geschoven gaat worden met budgetten.
Gevolgen voor domeinen kunnen desastreus zijn
Het derde punt van de alfa- en gammadecanen is dat het CHEPS-rapport niet inzichtelijk maakt wat de consequenties zijn van de geschetste scenario’s voor de verschillende wetenschapsdomeinen. CHEPS heeft de scenario’s doorgerekend op het niveau van universiteiten. Op universitair niveau middelen de effecten van maatregelen zich deels uit over de verschillende wetenschapsdomeinen van een instelling, maar voor individuele wetenschapsdomeinen kunnen de gevolgen desastreus zijn. Dit effect is nu niet goed inzichtelijk. En ook al kunnen universiteiten eigen keuzes maken in hun interne bekostigingsmodel die deze effecten weer nivelleren, het landelijke model geeft hierin natuurlijk wel een sterk richtinggevend kader.
We waarderen dat CHEPS een aantal problemen in de bekostiging van de alfa- en gammafaculteiten helder heeft benoemd. Zoals de veranderingen in de aard van de sociale en de geesteswetenschappen, waardoor ook hier steeds grotere investeringen nodig zijn in apparatuur, labs, studio’s, IT-voorzieningen, etc, terwijl de bekostiging daar geen rekening mee houdt. Ook noemt CHEPS dat bij de geesteswetenschappen een hoger percentage studenten eerst begonnen is met een opleiding bij een andere faculteit, waardoor wij een deel van de bekostiging missen.
CHEPS geeft ook helder aan dat het verschuiven van budgetten zal leiden tot extra problemen op andere plaatsen. Dat neemt niet weg dat met dit rapport een aantal belangrijke vragen niet zijn beantwoord die cruciaal zijn voor de advisering van de commissie Van Rijn en later voor de keuzes van de minister.
