Debat over duurzaamheid stuit op weerbarstige werkelijkheid
Wertheim-Heck was te gast op de Universiteit van Amsterdam waar de stichting Amsterdam Green Campus een symposium organiseerde over de aansluiting van onderwijs en onderzoek in de metropoolregio Amsterdam op de ambities uit het klimaatakkoord. Ook Aeres Hogeschool maakt onderdeel uit van deze stichting.
Een omslag in het denken over voedsel
Hoewel onder het mom van ‘think global, act local’ nu vaak de nadruk ligt op het zoeken naar oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken op lokaal niveau, stelt Wertheim-Heck dat dit tot voor kort niet het geval was. “Nog geen vijftien jaar geleden was de teneur overal dat we ons voedsel vooral in andere delen van Europa moesten laten verbouwen en onszelf vooral moesten focussen op de kenniseconomie. Nu gaat het opeens weer over voedselproductie in de stad. Dat is nogal een omslag die we hebben gemaakt.”
Volgens Wertheim-Heck is het belangrijk dat we blijven nadenken over hoe zinvol het is wat we doen. Ze stelt dat onder meer een eroderend vertrouwen in voedselveiligheid en sociale ongelijkheid transities in de verduurzaming nogal eens in de weg zitten. “Er zijn mensen die zich er simpelweg niet bij vinden horen als er gesproken wordt over duurzaamheidstransities,” stelt de lector die snapt dat het weerstand oproept als een mensenrecht als gezond voedsel niet voor iedereen evenredig bereikbaar is.
Daar komt volgens Wertheim-Heck nog eens bij dat de transities in hoe onze voedselvoorziening organiseren, ook regelmatig simpelweg botsen met de routines van mensen. “We hebben allemaal routines die vrij bepalend zijn in de keuzes die we maken.” Die bepalen daarmee het besluit om te kiezen voor de boodschappen bij een supermarkt of bij een lokale producent.
Een gedichotomiseerd voedseldebat
De Aeres-lector stelt dat er in het praten over duurzame voedselvoorziening sprake is van een ‘gedichotomiseerd debat’. “Het gaat tussen lokale alternatieve voedselketens tegenover een geglobaliseerd conventioneel voedselsysteem. Iets er tussenin lijkt er niet te bestaan,” ziet Wertheim-Heck die met haar lectoraat kijkt hoe er ook een middenweg te vinden is.
Als voorbeeld geeft de lector de wijk Oosterwold in Almere, waar deelnemers die een kavel kopen er grotendeels zelf invulling aan kunnen geven. Spelregels zijn er wel: zo zijn eigenaren ook verantwoordelijk voor de publieke ruimte die de kavels omringd en moet het gebied zo veel mogelijk zelfvoorzienend zijn. Wertheim-Heck ziet in die situatie een heel interessante onderzoeksomgeving.
“Er wordt een hoop aangerommeld in Oosterwold en juist daar wordt heel veel van geleerd. Juist door deze pilot komen allerlei vragen naar voren die interessant zijn voor ons lectoraat en andere onderzoekers om naar te kijken. Denk alleen al aan zaken als het afvoeren van water in een woonwijk als je dat als bewoners zelf moet gaan organiseren. Dat is een heel ander proces.”
Wertheim-Heck wil met haar lectoraat zoveel mogelijk onderzoek doen waarbij de volledige leerlijn, van vmbo tot universiteit in wordt betrokken. Alleen al het meer divers maken van de instroom in het groen onderwijs zou daar een mooi uitvloeisel van kunnen zijn. “Ik denk dat culturele diversiteit ook heel waardevol is in hoe we over duurzaamheid nadenken. Nu is het groen onderwijs nog met name wit, maar dat gaat langzaam veranderen.”
