Geen oog voor de stakeholders, enkel voor de aandeelhouders
“Een moeizaam polderproces,” zo noemt collegevoorzitter Henk Pijlman de totstandkoming van de Klimaatwet. “Niemand lijkt helemaal tevreden te zijn met het eindresultaat, maar dat schijnt er in Nederland ook een beetje bij te horen.” Volgens Pijlman zijn maatregelen echter absoluut noodzakelijk. “We moeten zorgen dat de discussie door vragen over de kosten niet weer gaat verzanden.”
De start van het lectoraat Communication, Behaviour & The Sustainable Society is een aanvulling op het profiel van de Hanzehogeschool waarbinnen de energietransitie een belangrijke pijler vormt. “Het onderwerp is altijd nogal technisch gedomineerd geweest,” zegt Wim Elving. “Maar dat is niet wat onze studenten interesseert. Voor hen is energie toch vooral wat uit het stopcontact komt. Duurzaamheid, dat thema leeft echter wel.”
Koester je stakeholders
Het nieuwe lectoraat is verdeeld onder twee lectoren. Waar Wiekens zich richt op gedragsverandering, daar neemt Elving de communicatie van het onderwerp voor zijn rekening. Zijn studenten namen bijvoorbeeld sinds 2011 alle persuitingen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) onder de loep. “Daaruit bleek dat ze geen enkel oog voor hun omgeving hadden gehad. Geen oog voor de stakeholders, enkel voor de aandeelhouders. Terwijl je je stakeholders juist moet koesteren.”
“We willen de energietransitie versnellen en daar speelt communicatie een belangrijke rol bij,” stelt Elving. “Het gaat er volgens mij om dat je probeert die tegenstelling die nu ontstaat in de samenleving weg te nemen. Het moet niet gaan om de strijd tussen voor- en tegenstanders, maar om hoe we er met elkaar voor kunnen zorgen dat we onze wereld een stukje beter maken.”
Wiekens stelt ook dat de discussie over klimaatverandering en wat daartegen te doen is, weg moet blijven van het politieke. “We moeten vooral gewoon met groepen mensen aan de slag gaan met concrete maatregelen om te verduurzamen. Op die manier zie je als burger ook wat er voor jou te vinden. Dan komen bottom-up en top-down elkaar als het ware tegen.”
Zelf op weg naar energietransitie
Vanuit het lectoraat van Wiekens zijn de voorbije jaren al meerdere van dergelijke initiatieven ontplooid. Zo gaan studenten in het project Check je Warmtelek met bewoners samen kijken waar huizen gericht kunnen zorgen voor betere isolatie en helpt Bedrijfkracht bedrijven en hun werknemers met concrete verduurzamingsmaatregelen.
“We weten allang dat we als samenleving problemen voor onze aarde veroorzaken, maar we hebben zelfreflectie en innovatief vermogen nodig om daar ook wat aan te doen,” stelt Wiekens die daar met het lectoraat iets aan wil gaan doen. Veel alternatieven voor het veranderen van gedrag zijn er volgens de lector namelijk niet.
Dwang ondermijnt intrinsieke motivatie
Wiekens stelt dat bijvoorbeeld verbieden een mogelijkheid is om tot verduurzaming te komen, maar ziet daar ook nadelen aan. “Veranderingen die optreden doordat keuzes beperkt of gestuurd worden, zijn door anderen (de overheid) opgelegd. Deze opgelegde verandering betekent doorgaans dat de intrinsieke motivatie om te veranderen ondermijnd wordt. Je maakt een keuze niet omdat je het zelf wil, maar omdat het nu eenmaal moet.”
Volgens Pijlman is de start van het lectoraat ook een stimulans voor de hogeschool zelf. “We willen ook de eigen organisatie verduurzamen. In 2025 willen we van het aardgas af en we willen ervoor zorgen dat we geen afval meer produceren, maar nieuwe grondstoffen. Dat valt allemaal nog niet mee.”
Pijlman erkent dat lectoraten in het hbo nogal eens gezien worden als het schaap met de vijf poten. “Ze moeten onderzoek doen, het onderwijs versterken en zorgen voor de verbinding met de maatschappij. Dat is nogal wat, maar dat verwachten we ook. Juist dan kunnen we als hogeschool echt van betekenis zijn voor de regio.”
