“De financiële crisis was geen Amerikaanse uitvinding”

Nieuws | door Tim Cardol
14 februari 2019 | Als Europa ook in de toekomst competitief wil blijven, moet er ingezet worden op sterkere kapitaalmarkten en geïnvesteerd worden in onderzoek en innovatie. Die boodschap had Jeroen Dijsselbloem aan de Maastricht University waar hij sprak over de monetaire unie.
Dijsselbloem Foto: NLEU2016

In een volle Franz Palm zaal in Maastricht neemt voormalig voorzitter van de Eurogroep, Jeroen Dijsselbloem, het publiek mee naar het begin van de crisis in 2008. In de zaal niet alleen veel (internationale) studenten maar ook een aantal gele hesjes. Het is duidelijk, dit onderwerp leeft en de voormalig voorzitter van de Eurogroep speelt hier niet per se een thuiswedstrijd.

“Als je een monetaire unie start verliezen landen de mogelijkheid om de economie te beïnvloeden via rentes en valutaniveau’s. Er zijn natuurlijke genoeg andere middelen, zoals via belastingen of het aanjagen van competitie, maar de naïeve assumptie was destijds dat landen daarop zouden acteren,” vertelt Dijsselbloem.

De eerste zaadjes voor de crisis

Maar veel landen grepen niet in. En zonder veel oog voor het verleden werd in de nasleep van de dot-com bubble werd in Europa begonnen met de invoering van de euro. “Daar werden eigenlijk al de zaadjes geplant voor de volgende crisis,” vertelt Dijsselbloem die erop wijst hoe bijvoorbeeld in Griekenland de salarissen in de publieke sector omhoog schoten en in veel Europese landen de huizenmarkt enorm in omvang groeide. “Er wordt weleens gezegd dat de crisis een Amerikaanse uitvinding was. Dat was gelijk de eerste fout. Die analyse klopte niet.”

Volgens Dijsselbloem kostte het de Eurozone vervolgens ruim vier jaar om zich te realiseren hoe erg de situatie daadwerkelijk was, en vooral hoe systemisch van aard. “We hanteerden altijd het principe dat schuld geen gemeenschappelijke kwestie was, maar na jaren kwam de Eurozone erachter dat landen die in de problemen komen niet te isoleren zijn.”

Het meest zichtbare slachtoffer van de maatregelen van de Europese maatregelen die in reactie daarop werden genomen was Griekenland. In de zaal in Maastricht zijn veel Griekse studenten en academici aanwezig. Meest felle kritiek komt echter van een man in een geel hesje die Dijsselbloem verwijt de burger – zowel in Nederland als in Griekenland – in de kou te hebben laten staan.

Strikt zijn tegen de kiezer

De oud-minister van Financiën erkent de zorgen van het ‘gele hesje’ en krijgt later nog de vraag hoe Europa in de toekomst moet gaan zorgen voor democratische legitimiteit. “Ik denk dat we ook strikt zullen moeten zijn tegen kiezers,” reageert Dijsselbloem. “Er zijn politici die de kiezer simpelweg dingen beloven die financieel niet waar te maken zijn.”

Dijsselbloem kan het dan ook niet laten onder meer te refereren aan de Italiaanse regering, waar hij vorig jaar nog mee in aanvaring kwam over een misleidend filmpje. “Zowel vicepremier Matteo Salvini als economieminister Luigi Di Maio vielen onlangs de Italiaanse centrale bank aan. Ik ben van mening dat zowel de economie als de maatschappij staat of valt bij de gratie van gezonde onafhankelijke instituties. Je ziet dat populistische politici vaak hun pijlen richten op die instituties. Dat is een les die we moeten leren.”

Ook ten aanzien van de ontwikkelingen in Groot-Brittannië toonde Dijsselbloem zich een sterk voorstander van Europa. “Ik geloof niet in het scenario van weglopen. Het gaat uit van een naïef geloof dat als je je isoleert dat de problemen om je heen dan verdwijnen. Dat is niet het geval.” Dijsselbloem sprak de verwachting uit dat de datum voor de Brexit – op 29 maart aanstaande – nog weleens verzet kon worden. “Er zal uiteindelijk wel tot een redelijke Brexit-overeenkomst worden gekomen die niettemin economische schade zal opleveren, met name voor de Britse economie.”

Meer nadruk op kapitaal

De monetaire unie die de Europese Unie heeft opgetuigd in de nasleep van de bankencrisis is volgens Dijsselbloem de monetaire unie die we aan het begin al hadden moeten hebben. Dat betekent de unie nu dynamischer is en derhalve beter tegen een stootje kan. Dat betekent echter niet dat er geen risico’s zijn.

“In Europa wordt 75% van de economie gefinancierd met leningen van banken, in de Verenigde Staten wordt 80% gefinancierd door kapitaal van investeerders,” vertelt Dijsselbloem die stelt dat als Europa dynamischer en competitiever wil worden ook meer private investeerders moet weten aan te trekken. “We hebben sterkere kapitaalmarkten nodig om deze investeringen aan te trekken en we moeten investeren in innovatie en R&D als we competitief willen blijven als Europa.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK