Minister zinspeelt op herinvoeren loting
Er stonden tal van onderwerpen op de agenda tijdens het Algemeen Overleg Toegankelijkheid in de Tweede Kamer afgelopen woensdag. Zo passeerden onder meer onderwerpen als selectie, het bindend studieadvies (bsa), de gevolgen van het leenstelsel, stress bij studenten en diversiteit op universiteiten en hogescholen de revue.
De minister ging tijdens het debat onder andere in op de recente onderzoeken over decentrale selectie. Daaruit blijkt dat bepaalde groepen, zoals mannen en studenten met een migratieachtergrond, onvoldoende in staat zijn om in aanmerking te komen voor een studie met selectiecriteria.
GroenLinks wil onderzoek naar stress bij studenten
Zihni Özdil van GroenLinks opende zijn termijn door te hameren op het feit dat steeds meer studenten te maken hebben met stress. “De laatste jaren worden de geluiden over stress onder studenten steeds luider. Dat wordt ook steeds meer ondersteund door allerlei onderzoeken. Een op de vier studenten heeft burn-out klachten, bleek uit recent onderzoek van Windesheim. Maar wat de exacte oorzaak hiervan is dat weten we simpelweg nog niet. Daarom vraag ik aan de minister, waar blijft een grootschalig landelijk onderzoek.”
Bindend studieadvies en leenstelsel leiden tot stress onder studenten
De minister erkende dat er veel stress is bij studenten. Zij laat het RIVM hier nu onderzoek naar doen. “We zien inderdaad dat veel studenten druk en stress ervaren. Laatst was ik op de Universiteit Leiden. Zij doen daar zelf ook onderzoek naar en zeiden: ‘we zien dat het gebeurt maar weten nog niet precies wat de oorzaak is.’ Daarom laat ik het RIVM dat breed in kaart brengen. En ja, dan kijken we ook naar de effecten van het leenstelsel.”
Diversiteitsplannen UU onderwerp van gesprek
Vorige week ontstond er veel ophef over het diversiteitsplan van de Universiteit Utrecht (UU), hetgeen in de Kamer niet onopgemerkt bleef. De UU wil meer studenten met een migratieachtergrond aantrekken omdat de universiteit daarmee een betere afspiegeling is van de stad Utrecht zou zijn. Onterecht, zo stelde Josse de Voogd deze week op ScienceGuide. Je moet namelijk ook naar de rest van het land kijken. Harry van der Molen (CDA) greep het essay van De Voogd aan voor vragen in de Kamer.
“De minister heeft gezegd positief te staan tegenover de plannen van de Universiteit Utrecht, terwijl de onderzoeker Josse de Voogd vandaag nog een essay schrijft op de website ScienceGuide waarin hij heel helder aangeeft dat dit soort plannen gebaseerd zijn op verkeerde cijfers. Hij zegt bijvoorbeeld dat de universiteiten zeggen dat ze moeten lijken op de stad waarin zij gevestigd zijn, terwijl universiteiten een verantwoordelijkheid hebben voor het hele land.” Van der Molen wilde dan ook van de minister weten hoe zij hier tegenaan kijkt.
Voer het debat over diversiteit minder slordig en zonder stedelijke bias
Ook Judith Tielen van de VVD wilde weten wat de minister vond van het essay. De minister gaf aan dat zij nog niet op de hoogte was van dit essay, maar dat ze het zeker zou gaan lezen. “Ik moet erkennen dat ik ScienceGuide nog niet gelezen heb vandaag, het is ook niet het eerste wat ik ’s ochtends doe, maar ik zal het nog tot mij nemen. Nederland is een divers land en deze diversiteit zie ik ook graag terug in het hoger onderwijs. We selecteren niet op bepaalde groepen maar we sluiten ze ook niet uit.”
Instellingen zelf verantwoordelijk voor kwaliteit en doelmatigheid
Ook het bindend studieadvies kwam in het overleg in de Kamer aan de orde. De minister heeft al meermalen aangegeven dat zij dit wil verlagen. Tielen maakt zich daar zorgen over. De VVD wil dat instellingen zelf de hoogte van het bsa en de manier van selecteren kunnen blijven bepalen.
“De minister suggereert in een aantal brieven dat decentrale selectie en bsa de toegankelijkheid in de weg staan,” stelde Tielen. “De minister wil deze instrumenten meer naar haar eigen hand zetten. In Nederland hebben we afgesproken dat instellingen zelf verantwoordelijk zijn voor een goede balans tussen kwaliteit, doelmatigheid en toegankelijkheid. Als de minister alleen aan de knop van toegankelijkheid wil draaien en vervolgens de instellingen wel afrekent op kwaliteit en doelmatigheid dan slaat de boel uit balans.”
De negatieve gevolgen van decentrale selectie
De partij van de minister ging niet mee in dit verhaal. Paul van Meenen verzette zich tegen selectie. “Eerst hadden we loten en nu hebben we decentrale selectie. De Onderwijsinspectie heeft al laten zien dat het negatieve gevolgen heeft voor eerstegeneratie studenten en voor allochtone studenten.”
Selectie raakt kwetsbare groepen
Tielen benadrukte nog maar eens dat zij absoluut geen loting meer wil. “Wat je met een loting doet is zeggen dat het geluk bepaalt hoe je toekomst eruit ziet. Ik zou graag willen dat wij in een samenleving leven waar hard werken en gemotiveerd met je toekomst bezig zijn ook effect sorteren. Die boodschap vind ik belangrijk.”
De minister gaf aan dat zij met een wetsvoorstel komt over toegankelijkheid. “Als je kijkt naar de methodes die ingezet worden voor decentrale selectie dan kun jezelf afvragen in hoeverre dat nu ook een objectieve selectie is. We zien ook dat de bureautjes die studenten door de decentrale selectie begeleiden als paddenstoelen uit de grond schieten.”
Loting is eerlijker
De minister gaf aan dat zij vindt dat decentrale selectie niet optimaal werkt en verwees daarbij naar de winnaar van de LSVb scriptieprijs Yvonne Rouwhorst. “Ik zelf vond de LSVb-scriptieprijs van vorig jaar heel interessant. Die student heeft nog eens goed gekeken naar hoe goed die decentrale selectie is. Daar word je niet heel vrolijk van. De conclusie van die student was dat loting eigenlijk een veel eerlijker systeem is voor iedereen. Daarom wil ik wel kijken hoe we die decentrale selectie beter kunnen inrichten. Ik vind het nog te vroeg om te zeggen: dan wil ik alleen loting, maar ik kom er later nog op terug.”
Decentrale selectie bevoordeelt ‘brave witte meisjes’
Op het punt van toegankelijkheid wilde Paul van Meenen een nieuwe commissie in het leven roepen. “Nu hebben we hebben de CDHO die kijkt naar de macrodoelmatigheid. We hebben een commissie die kijkt naar de kwaliteit, de NVAO. Maar voor toegankelijkheid is er niets,” zo stelde Van Meenen. “Die commissie zou ook bindende uitspraken kunnen doen over of een opleiding nu wel of niet mag selecteren.”
De minister was terughoudend om nu al een commissie in te stellen. “Ik vind het moeilijk om een commissie daarvoor in te stellen als we nu nog niet weten hoe selectie er in de toekomst precies uit zal gaan zien.”
Een brede propedeuse
Paul van Meenen deed aan het slot van het overleg nog het voorstel om een brede propedeuse in het leven te roepen zodat studenten minder kans hebben op uitval en zich beter kunnen oriënteren in het eerste studiejaar. “Ik zou de minister willen vragen hoe zij aankijkt tegen het stimuleren van veel meer opleidingen met een brede propedeuse. Er zijn 1200 opleidingen in het hbo en 500 bij de universiteiten.”
“Dat is eigenlijk krankzinnig. Je kan eigenlijk niet meer goed kiezen. Ik zou die discussie over een brede propedeuse graag met de minister voeren. We zouden net zoals we in het voortgezet onderwijs brede brugklassen stimuleren, ook brede propedeuses kunnen stimuleren. Wellicht is dat ook wel iets voor de Commissie Van Rijn die momenteel naar de bekostiging kijkt.”
De minister was hier toch wat terughoudend in en wilde dit overlaten aan de instellingen zelf. “Het is uiteindelijk aan instellingen om dat te bepalen. Het is niet aan de minister om te bepalen wat voor bachelors er worden aangeboden. Er worden wel brede bachelors aangeboden en als veel studenten daarvoor kiezen dan zullen universiteiten er ook vaker voor kiezen.”
