Ombudsman waarschuwt voor betalingsproblemen door het leenstelsel
De Nationale Ombudsman wijst erop dat DUO onvoldoende zicht heeft op problematische schulden van mensen die naast hun studieschuld elders ook schulden hebben. Bovendien vormt de nieuwe lange terugbetalingstermijn van 35 jaar, een groter risico dat de terugbetaler binnen die termijn een betalingsachterstand oploopt.
De Nationale Ombudsman heeft onderzoek gedaan naar problematische schulden als gevolg van schulden bij de overheid. Dan kan gedacht worden aan het terugbetalen van toeslagen of aan het innen van de studieschuld bij de miljoen oud-studenten. Uit veel klachten en signalen die de ombudsman ontvangt over het invorderen van schulden blijkt dat de overheid een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van problematische schulden. De overheid is één van de grootste schuldeisers in Nederland, zo stelt de ombudsman Reinier van Zutphen in een nieuw rapport ‘Invorderen vanuit het burgerperspectief.’
Achterstanden op studieschuld
Er komen bij de Ombudsman veel klachten binnen over DUO, de uitvoeringsorganisatie die verantwoordelijk is voor het innen studieschulden. Dit verloopt niet altijd vlekkeloos, zo heeft 20% van de debiteuren bij DUO een betalingsachterstand dit kan gaan van kleine tot hele grote bedragen.
In het rapport van de Ombudsman wordt ook een casus verder uitgediept om aan te geven hoe studenten te maken kunnen krijgen met het incassobeleid van de overheid. Zo heeft een gerechtsdeurwaarder van DUO beslag gelegd op de bankrekening van een student. Op die rekening had DUO net € 900 studiefinanciering gestort (€ 825 studielening plus € 75 studiefinanciering). DUO gaf zelf aan dat dit niet de bedoeling was, maar dat zij daar verder niets in kon betekenen.
De deurwaarder gaf aan dat dit nu eenmaal zijn werkwijze was en hij in zijn recht stond om beslag te leggen. De student kon hierdoor wekenlang niet bij haar inkomen en kon andere rekeningen niet betalen zolang dit bleef gehandhaafd.
Het zijn dit soort casussen die aanleiding waren voor de Ombudsman om nader onderzoek te doen naar het incassobeleid van de overheid. De ombudsman schrijft in het rapport dat het belangrijk is om persoonlijk contact op te nemen met burgers als zij in de problemen dreigen te raken.
Aanvullende beurs niet altijd benut
Dat wanbetalers een fors probleem zijn voor DUO blijkt wel uit de cijfers die worden gepresenteerd in het rapport. DUO heeft bijna 20 miljard euro uitstaan en heeft te maken met 800.000 terugbetalers en 100.000 dwangbevelen. De basisbeurs is tegenwoordig geen gift meer, maar een lening die in 35 jaar terugbetaald moet worden. Daarbij noteert de Ombudsman wel dat het belangrijk is om “onderscheid te maken tussen mensen die wel kunnen, maar niet willen, tegenover mensen die niet kunnen betalen,”.
Ook de aanvullende beurs moet breder onder de aandacht komen dit om problematische schulden te voorkomen, zo zegt de Ombudsman. “Ook studenten zijn niet altijd op de hoogte van het feit dat zij recht hebben op een aanvullende beurs wanneer hun ouders weinig of niets kunnen meebetalen aan hun studie. Zij gaan onnodig een maximale lening aan en bouwen een hoge studieschuld op.”
Schulden komen zelden alleen
De Ombudsman stelt dat schulden zelden alleen komen, dus als er een studieschuld is, moet er vast meer aan de hand zijn. De vraag van de ombudsman is over DUO daar wel voldoende zicht op heeft. “DUO heeft weinig zicht op andere schulden. DUO loopt wat dat betreft tegen privacyregels aan. Een ander probleem van het nieuwe leenstelsel is dat het risico op betalingsproblemen groter is geworden. “Een probleem is de lange terugbetalingstijd, te weten 35 jaar. In een dergelijke periode met maandelijkse betalingen loop je gauw wat achter.”
“Met bijna een miljoen debiteuren is het onmogelijk alle casussen te kennen. Het is belangrijk om aan de voorkant meer te doen.” Zo zegt de Ombudsman. Ook waarschuwt de Ombudsman voor de gevolgen van toenemende internationalisering en het innen van studieschulden en het ontlopen van terugbetalen. “Internationalisering is lastig; veel studenten gaan op een gegeven moment naar het buitenland. Die worden moeilijk bereikt. Het loont dan om onder de radar te blijven.”
