“We moeten van plofstudent naar vrije uitloopstudent”

Afgelopen vrijdag sloot de ChristenUnie in de Tweede Kamer een coalitie met zes jongerenorganisaties, waaronder ISO en de LSVb. Het onderwerp: stress onder studenten. Het was het startschot om een brede maatschappelijke beweging te organiseren onder de noemer coalitie-Y. Fractievoorzitter van de ChristenUnie Gert-Jan Segers lichtte aan ScienceGuide toe wat zijn uiteindelijke doel is. “Fracties in de Tweede Kamer moeten hom of kuit kiezen. Kiezen ze voor de jongere generatie ja of nee, en schaffen ze bij de volgende verkiezingen en formatie het leenstelsel af.

De inspiratie voor dit project kwam onder andere door de maatschappelijke coalitie over voor ouderen: Waardig Ouder Worden, zo legt Segers uit. “Dat was echt een heel bijzonder en heel succesvol traject. Die discussie begon eigenlijk als een heel erg gepolariseerd debat over voltooid leven. Toen hebben wij gezegd laten we nu inzetten op het bestrijden van eenzaamheid en kiezen voor een volwaardige plek van ouderen in de samenleving.”

Segers is overtuigd van die aanpak en wil nu hetzelfde proberen bij het maatschappelijke probleem van de druk op jongeren. “Al die tien punten uit dat plan zijn toen in het regeerakkoord terechtgekomen en één op één zijn die aanbevelingen werk in uitvoering. Mijn droom is dat wat hier begint, dat we daar over tweeënhalf jaar op dezelfde manier op kunnen terugkijken.”

Tot teleurstelling van Segers is het niet gelukt om de basisbeurs weer in te voeren tijdens de kabinetsonderhandelingen, maar toch heeft de partij wat kunnen doen aan de toegankelijkheid, zo zegt hij. “Het verlagen van het collegegeld was wel een stap in de goede richting als het gaat om toegankelijkheid van het onderwijs. Tegelijkertijd hadden wij heel graag de basisbeurs weer ingevoerd. We hadden in ons verkiezingsprogramma voor zowel de bachelor als de masterfase allebei de basisbeurs voorgesteld. Doorgerekend en al door het Centraal Plan Bureau, dus het kon.”

Tijdens de formatie werd de inzet van de partij niet verzilverd, wel werd duidelijk dat er twee partijen dat leenstelsel net hadden ingevoerd. “We zaten met twee partijen om tafel, VVD en D66 die vlak daarvoor het leenstelsel hadden ingevoerd. Dus het was wel heel ingewikkeld omdat weer terzijde te schuiven. Ik denk dat we nu nog beter zien wat de negatieve effecten van het leenstelsel zijn. Ik denk dat er nu momentum gaat ontstaan om het leenstelsel terug te draaien.”

Hoewel minister Van Engelshoven stelt dat uit de Monitor beleidsmaatregelen blijkt dat het wel meevalt met de toegankelijkheid en het leenstelsel is Segers daar allerminst gerust op. “Er zijn nog steeds zorgen dat de doorstroom en mbo-hbo is problematisch is. Er zijn nog steeds mensen die altijd terugschrikken van lenen. Dat zijn jongeren met ouders met een smalle beurs, die hebben toch leenangst en gaan daardoor niet studeren.

Ook ontstaan er volop zorgen bij jongeren die wel volop lenen, zo ziet Segers. “Laatst was er een onderzoek van het ISO dat aantoonde wat voor druk dat dit legt op jongeren. Ik denk dat we nu veel beter zicht hebben op de negatieve effecten van het leenstelsel. Welk gesprek je ook voert als het over jongeren gaat en hun kansen en problemen, dan zie je dat het leenstelsel heel snel ter sprake komt.

Toch voert ditzelfde kabinet een renteverhoging in op de studieschuld. Toen laatst het CDA-congres dit probeerde terug te draaien is dat volgens de fractievoorzitter van de ChristenUnie niet ter sprake gekomen bij het wekelijkse fractieoverleg met wde coalitiepartners. “Dat is toen niet ter sprake gebracht, er was ook geen dekking voor.

Volgens Segers is de rente ook niet zozeer een probleem maar veel eerder de studieschuld, hoewel het voor de ChristenUnie ook geen eenvoudige maatregel was de verhoging van de rente door te voeren. ”Het was voor ons ook wel een lastige maatregel. Wij waren blij dat het collegegeld gehalveerd werd. Wij zeggen tegelijkertijd dat die rente niet zozeer het probleem is, maar de studieschuld is veel meer het probleem. Die rente gaat om een betrekkelijk laag percentage met een hele lange looptijd, maar de omvang van de schuld die sleep je mee. Dat kan een molensteen worden. Wij waren al tegen het leenstelsel maar zijn nu nog meer tegen.”

Het probleem zie je volgens Segers Ook terug op de woningmarkt. “Het is evident dat de woningmarkt heel problematisch is door de hoge prijzen. Het is dan extra lastig als je een flinke studieschuld hebt en jezelf niet wat inbrengt en je überhaupt als starter niet aan een woning kunt beginnen.” Vanwege dit soort signalen wil de fractievoorzitter van de ChristenUnie deze middag gebruiken om te kijken waar jongeren tegenaan lopen. “Wij moeten nu nog meer horen waar je tegen aanloopt als jongere, voordat we echt met hele concrete punten komen binnen deze coalitie. Maar dat we iets met de woningmarkt willen gaan doen, iets met de arbeidsmarkt en studieschulden dat lijkt mij evident.”

Coalitie tegen het leenstelsel

De uitnodiging om deel te nemen aan de nieuw gevormde coalitie-Y gaat breed uit, zegt Segers. “We zijn nu met zes jongerenorganisaties begonnen, maar de uitnodiging gaat uit naar iedereen die mee wil doen. Dit kan een coalitie worden die langzaamaan zeker in omvang groeit en er komt ook een moment dat wij ook politiek een ronde gaan maken. Wie wil er politiek meedoen? Dat wordt natuurlijk een het cruciaal punt.”

Daarom wil Segers ook dat deze maatschappelijke discussie weerklank zal krijgen in de verkiezingsprogramma’s van de verschillende politieke partijen.  “Qua timing is het nu interessant, wij zitten nu voor het proces dat politieke partijen beginnen met de verkiezingsprogramma’s. Wij willen voor die tijd al momentum opbouwen om al die politieke partijen te gaan beïnvloeden. Vervolgens zullen ook de fracties en lijsttrekkers in de Tweede Kamer hom en kuit moeten geven over zaken zoals het leenstelsel. Ga je je voor de jongeren generatie inzetten ja of nee?”

Geen goedkope verkiezingsbelofte

Segers benadrukt dat het een belofte is met een prijskaartje. “Wij blijven natuurlijk zitten met het politieke tekort dat het ons bij de formatie niet gelukt is om de basisbeurs weer in te voeren. Als het hier wel op uitdraait dan is het ook geen goedkope belofte, het is een dure belofte. Wij gaan kijken hoever we komen en hoe wij er dan financieel voor staan. Maar het is zo indringend wat ik nu hoor hoe negatief het effect is van het leenstelsel. Ik denk ook dat die kritiek op het leenstelsel alleen maar sterker zal worden. Het is ook geen goedkope verkiezingsbelofte in de zin van gratis geld! Het is een investering in de toekomst van je eigen samenleving.”

Ondanks de negatieve berichtgeving rondom de druk op jongeren leenstelsel is Segers niet somber over deze generatie Y zoals hij die noemt. “Dit is een generatie waar wij niet problematisch over moeten praten. Deze generatie moet nog heel lang werken, en heeft heel veel talent, maar moet van de samenleving wel kansen krijgen. Deze generatie gaat dezelfde samenleving dragen.

Toch is stress onder jongeren en studenten volgens de ChristenUnie ook niet alleen op te lossen met het weer invoeren van de basisbeurs. “Het gaat om de druk op de arbeidsmarkt, de woningmarkt die zwaar bij jongeren terecht komt. Wat ik ook wel hoor is de invloed van sociale media, dat is iets waar de politiek niet zo heel veel aan kan doen. Dat is een thema waar jongeren het vooral zelf over moet hebben. Je ziet dat ze elkaar een druk opleggen en alleen de buitenkant laten zien, die heel mooi is. Dat lijdt ook tot een spanning waar men ook niet altijd vrolijk van wordt.”

Na een middag lang brainstormen in de Tweede Kamer onder leiding van Tim Hofman hebben studenten en scholieren volop ideeën uitgewisseld. Een scholier vertelde over de druk die hij  ervoer door het leenstelsel. Dit betoog had Segers nog wel het meest aangegrepen.  “Wij moeten af van de plofjongere en naar de vrije uitloopjongere. Dat is wat ik heb gehoord vandaag. Wij gaan die samen die maatschappelijke coalitie smeden. Wij gaan door tot Prinsjesdag, de momenten dat de verkiezingsprogramma’s worden geschreven, congressen gaan stemmen, de verkiezingen en dat er een regeerakkoord wordt geschreven. En waar wij uiteindelijk uit moeten komen is zijn de vrije uitloop jongeren.”.”