Alleen de beste wetenschappers moeten beurzen aanvragen

Onlangs stelde Frank Futselaar (SP) Kamervragen over de hoge werkdruk op universiteiten. Uit een enquête onder 1100 medewerkers, uitgevoerd door onderwijsvakbonden VAWO en FNV, bleek namelijk dat 67% van het universitair personeel een zeer hoge werkdruk ervaart. Onder het wetenschappelijk personeel is dit zelfs 76%. In een reactie op de Kamervragen geeft minister Ingrid van Engelshoven aan bezorgd te zijn over de hoge werkdruk. Ze komt met een voorstel om alleen de meest excellente wetenschappers een onderzoekbeurs aan te laten vragen.

Wegnemen van obstakels in de bekostiging

Al langere tijd beklagen universiteiten zich over de jaarlijkse fluctuaties in de bekostiging van onderwijs en onderzoek. Omdat de bekostiging voor een groot gedeelte afhankelijk is van studentenaantallen en gehonoreerde onderzoeksvoorstellen kunnen de inkomsten van instellingen jaarlijks aanzienlijk schommelen. Aan het begin van dit collegejaar riep de VSNU dan ook op om meer rust in de bekostiging aan te brengen, zodat medewerkers meer zekerheid en waar mogelijk ook vastigheid geboden kan worden.

“Ons bekostigingsmodel is een verdeelmodel”

In reactie op deze wens, en de Kamervragen over de werkdruk, wil de minister wil dan ook meer stabiliteit in de geldstroom naar universiteiten aanbrengen. “De leden van de VSNU hebben toegezegd scherper te gaan begroten. Ik wil gezamenlijk verkennen welke obstakels voor scherper begroten zich voordoen en bezien of ik een bijdrage kan leveren aan het wegnemen van obstakels, om zo te komen tot een meer voorspelbare bekostiging. Daarmee zal de relatief frequente inzet van tijdelijke dienstverbanden moeten worden doorbroken.”

In haar antwoorden gaat de minister alvast in op het advies van de Commissie Van Rijn over de bekostiging, dat deze maand nog wordt verwacht. De commissie zal onder andere kijken naar de financiële prikkels in het systeem ten aanzien van studentenaantallen. Volgens de minister is dat ook één van de oorzaken van werkdruk.

Op termijn naar instellingsaccreditatie

De minister ziet ook mogelijkheden om via een wijziging van de accreditatiesystematiek rust te scheppen. Zo moet de instellingsaccreditatie in plaats van de accreditatie op opleidingsniveau. de lastendruk te verminderen. Dit is een al lang gekoesterde wens van de VSNU. De universiteiten willen de opleidingsaccreditaties afschaffen en alleen nog maar opgaan voor instellingsaccreditatie. Zodat niet meer individuele opleidingen om de zes jaar geaccrediteerd moeten worden door de NVAO.

Maar Van Engelshoven geeft ook aan dat met wetgeving niet alles valt op te lossen. Instellingen zijn ook zelf aan zet. “Werkdruk gaat ook over hoe instellingen de regels uit Den Haag vertalen naar interne regels en procedures, soms met als gevolg dat de regels zich opstapelen. Als docenten dan geen ruimte meer zien om zich op een voor hen zinvolle manier te verantwoorden over de kwaliteit van hun werk, schuurt dat met de professionele autonomie die bij hun rol past. Ook dat is niet bevorderlijk voor de werkdruk. Ik wil dit samen met de onderwijsgemeenschap aanpakken.”

Niet de bedoeling dat alle wetenschappers beurzen aanvragen

In zijn Kamervragen benadrukte Futselaar dat ook het het aanvragen van onderzoeksbeurzen bijdraagt aan de werkdruk. Het SP-Kamerlid vroeg daarom aan de minister of zij daar iets aan wil doen. In haar antwoord laat de minister weten dat het naar haar inzicht niet de bedoeling is dat alle wetenschappers op een universiteit onderzoeksbeurzen aanvragen.

Onderzoeksbeurzen zouden volgens haar alleen weggelegd moeten zijn voor een specifieke groep wetenschappers. “Wetenschap is van nature internationaal competitief, het gaat in de wetenschap om het beste onderzoek op wereldschaal. Bij de competitie om beurzen gaat het er om het beste, meest vernieuwende onderzoek mogelijk te maken. Het is niet de bedoeling dat alle wetenschappers deze beurzen aanvragen maar dat universiteiten bezien welke van hun meest excellente wetenschappers, in lijn met de eigen onderzoeksagenda, kunnen indienen.”

Verder gaat de minister ook in op de transitie naar een andere manier van waarderen en belonen van wetenschappelijk personeel. De rector van de Universiteit Maastricht, Rianne Letschert is samen met de rector van de Universiteit van Eindhoven Frank Baaijens bezig met een position paper over een nieuwe manier van waarderen en belonen.

De minister zegt alvast een geldbedrag toe om deze transitie in een stroomversnelling te brengen. “Men gaat in het najaar met wetenschappers aan de hand hiervan bepalen hoe deze transitie vorm kan krijgen. NWO en ZonMw organiseren in mei een congres om samen met wetenschappers tot nieuwe normen voor de kwaliteit van wetenschap te komen. Ik steun deze ambities onder andere door € 500.000 beschikbaar te stellen om pilots op dit gebied te ontwikkelen.”