Minister schuift de versnelde aanpak van werkdruk op de lange baan

Vorig jaar september stelde de minister in reactie op #WOinactie dat zij positief staat tegenover het voorstel van universiteiten en hogescholen om de investeringen van het studievoorschot naar voren te halen. Op die manier zou er versneld iets gedaan kunnen worden aan de toenemende werkdruk. Nu blijkt echter dat dit niet gaat gebeuren omdat de koepels en studentenbonden het volgens de minister niet eens kunnen worden over hoe het geld geïnvesteerd moet worden. De VSNU is verbaasd over de reactie van de minister en noemt het prematuur. De koepel van universiteiten wil nog steeds het geld van het leenstelsel naar voren halen.

We doen een beroep op de Tweede Kamer

Pieter Duisenberg, de voorzitter van de VSNU vroeg tijdens afgelopen Prinsjesdag aan de Kamer en de minister om de investeringen van het leenstelsel naar voren te halen. Zeker ook met het oog op een ingeboekte bezuiniging van de doelmatigheidskorting, die voor universiteiten oploopt tot €40 miljoen. “We doen een beroep op de Tweede Kamer om de doelmatigheidskorting te schrappen en het geld uit het leenstelsel versneld in te zetten, niet alleen in het belang van de studenten maar in het belang van heel Nederland”, zo vroeg de VSNU-voorman enigszins wanhopig aan de Kamer.

Toenmalig voorzitter van de Vereniging Hogescholen Thom de Graaf was het roerend eens met de VSNU. “De financiële onzekerheid van de hogescholen is door het ontbreken van een solide begrotingsbeleid een punt van zorg en er is minder geld per student beschikbaar. Daarom steunen we het voorstel van de VSNU om de studievoorschotmiddelen versneld in te zetten. Investeer nu, in deze kabinetsperiode.”

De minister schreef eind september in reactie op deze oproep van de VSNU en in aanloop van de actieweek van #WOinactie dat zij hier wel voor open stond. Ze stelde daarbij wel als voorwaarde dat de studentenbonden samen met de koepels tot gedragen voorstellen zouden komen.

Er komt geen kasschuif

De minister laat nu zeven maanden later weten dat het niet gelukt is om de leenstelselgelden naar voren te halen. “In mijn brief aan uw Kamer van 24 september 2018 schreef ik dat ik mij zou inzetten voor een kasschuif op de studievoorschotmiddelen als er ‘gedragen voorstellen komen voor de versnelde inzet van deze middelen’. De VSNU, Vereniging Hogescholen, ISO en LSVb zijn niet gekomen tot een gedragen voorstel voor versnelde inzet van de middelen. Er komt daarom thans geen kasschuif op de studievoorschotmiddelen.”

Deze reactie van de minister verbaast de VSNU, zo laat woordvoerder Bart Pierik weten. “Deze passage van de minister in deze brief stemt niet heel vrolijk. Dit oordeel van de minister lijkt mij prematuur. Wij denken nog steeds dat het een goede manier kan zijn om geld vrij te spelen. Met natuurlijk als voorwaarde dat je het net als met de inzet van de normale studievoorschotmiddelen het hier wel met elkaar over eens moet worden. Zoals ook is afgesproken in het sectorakkoord.”

Het nu al afschieten van dit plan vindt de VSNU onverstandig. “Onze inzet is dat die kasschuif een goed instrument kan zijn. Op het moment dat middelen schaars zijn en dat de werkdruk hoog is moet je kijken hoe je op allerlei manieren geld vrij kan spelen voor onderwijs en onderzoek. Zeker als dat op een relatief pijnloze manier kan gebeuren. Zo’n optie als deze moet je niet te snel terzijde schuiven.”

Volgens de zegsman van de VSNU is het ook belangrijk dat er op lokaal niveau afspraken worden gemaakt over deze kasschuif. “Als bijvoorbeeld de Universiteit Maastricht besluit om middelen naar voren te halen, dan wil dat niet zeggen dat alle andere universiteiten dat ook zouden moeten doen of andersom. Wij willen daar ook echt maatwerk leveren. Nogmaals dit lijkt mij een prematuur oordeel van de minister hoe het nu in deze brief staat.”

Studentenbonden hebben verschillende lezing

Het ISO is minder enthousiast over het voorstel om te gaan schuiven met geld. De voorzitter Tom van den Brink laat weten. “Ik vind het gewoon niet handig om zo’n kasschuif te gebruiken als doekje voor het bloeden. Zo’n investering van het studievoorschot is een continue kwaliteitsimpuls per jaar. Het is geld van studenten. Ik denk dat het zinniger is om samen met de medezeggenschap naar het bedrag te kijken dat ieder jaar vrijkomt en dat op een duurzame manier te investeren.”

De uitleg van de LSVb over het stuklopen van het gesprek tussen de koepels en studentenbonden is een iets andere. “Dit overleg is gewoon een beetje doodgebloed, omdat de motie van Harry van der Molen (CDA) niet haalbaar werd geacht.”

Deze motie van Van der Molen vroeg erom om het geld van het studievoorschot naar voren te halen. Alsnog zouden de voorinvesteringen moeten worden gedaan door de instellingen zelf – die volgens de Rekenkamer maar deels gerealiseerd zijn – en het bedrag van de vouchers zou ook naar voren moeten worden gehaald.

De aangenomen motie van Van der Molen vroeg dus onder andere het kabinet om het geld naar voren te halen van de vouchers. Zodat studenten die gedupeerd zijn door de achtergebleven voorinvesteringen deze vouchers versneld zouden kunnen verzilveren. De vouchers waren onderdeel van het leenstelselakkoord uit 2014. Toen is afgesproken dat de studenten die de eerste drie jaar wel moesten lenen, maar die in beperkte mate zouden profiteren van het leenstelsel vijf jaar na afstuderen recht zouden hebben op een voucher ter waarde van €2000 om zich bij te scholen.

Het verzoek van het CDA kan volgens de minister niet ingewilligd worden, mede als gevolg van technische omissies bij DUO. “Er komt daarom thans geen kasschuif op de studievoorschotmiddelen. Ik zal ook niet schuiven met de middelen studievouchers (die onderdeel zijn van de studievoorschotmiddelen). Daarbij is het ook belangrijk dat het technisch voor DUO niet uitvoerbaar is om de vouchers eerder in te voeren.”

Extra geld voor OCW onderweg

Beter nieuws kwam er afgelopen weekend. De NOS meldde dat het kabinet in de voorjaarsnota die volgende maand wordt €100 miljoen extra uittrekt voor de OCW-begroting. Volgens de NOS heeft dit te maken met de toegenomen leerlingen en studentenaantallen. Ook dit jaar blijkt dat er weer meer studenten in het hoger onderwijs zijn gaan studeren dan was voorspeld in de referentieraming.

Al jaren achtereen blijkt die referentieraming ernaast te zitten, vaak maar enkele procentpunten, maar aangezien de begroting van OCW bijna €40 miljard. bedraagt leidde dit de afgelopen jaren altijd tot tekorten. Die jaarlijks konden oplopen naar ruim €100 miljoen euro. Het gevolg bezuinigingen die ingeboekt moest worden, zoals de doelmatigheidskorting van €183 miljoen van dit kabinet.

Het leek erop dat dit jaar bovenop de huidige doelmatigheidskorting weer extra bezuinigd zou moeten worden. Net als vorig jaar toen het hbo en wo ook bovenop de doelmatigheidskorting €25 miljoen extra moesten bezuinigen. Daar heeft de minister van Financiën, Wopke Hoekstra (CDA) nu een stokje voor gestoken zo lijkt het. Ook wordt er met die structurele investering van €100 miljoen extra geïnvesteerd in bèta- en ict-onderwijs.