Op de ideale universiteit is het hele team de hoogleraar

Nieuws | door Tim Cardol
17 juni 2019 | Wie het nieuws over de wetenschappelijke praktijk nauwgezet volgt, kan soms een negatief beeld krijgen. Van seksuele intimidatie tot te hoge werkdruk, van plagiaat tot machtsmisbruik, het werken in de academie lijkt een weinig prettige ervaring. “En toch zie ik heel veel intrinsiek gepassioneerde, idealistische academici,” zegt psychiater Joeri Tijdink (VU Amsterdam). Hij schreef een zelfhulpboek voor wetenschappers.

‘Wetenschapper op de sofa: overleven op de universiteit’, zo heet het boek waarin Tijdink stapsgewijs de academie ontleedt. Hij beschrijft de hoofdrolspelers op de universiteit, van hoogleraar tot secretaresse en van postdoc tot bestuurder, en schetst – enigszins zwartwit – wat al die mensen tot goede of juist slechte hoofdrolspelers in de wetenschappelijke wereld maakt.

Wetenschappers op de sofa

Om het uitkomen van zijn boek te vieren laat Tijdink een dag lang een aantal gezichtsbepalende hoofdrolspelers plaatsnemen op zijn sofa om met hen in gesprek te gaan over wat hen gelukkig en ongelukkig maakt in hun dagelijkse werk op de universiteit.

“De relatie tussen succes en geluk is complex,” zegt filosoof René Woudenberg. Hij is directeur van het Abraham Kuyper Center van de VU. Hij stelt dat wetenschappelijke successen zoals het gepubliceerd krijgen van onderzoek, of het goed op papier krijgen van een interessante gedachte zeker voor geluksmomenten kan zorgen. Tegelijkertijd is algemeen succes geenszins een garantie voor persoonlijk geluk, waarschuwt hij.

Woudenberg heeft wel een advies voor jonge wetenschappers die van start gaan in de academie. “Ik zie vaak jonge mensen die op hun twintigste al heel duidelijk een idee hebben van hoe het carrièrepad er uit moet gaan zien. Als het dan net even anders loopt, hebben ze het risico op hun vijfentwintigste al gefrustreerd rond te lopen. Ik denk dat het beter is om per stap je keuze te bepalen en kansen te benutten die voorbijkomen.”

Omgaan met tegenslag

Woudenberg ziet inderdaad soms frustratie bij academici, maar het beeld dat hij schetst is voornamelijk positief. Ook Wiesje van der Flier, hoofd onderzoek van het Alzheimercentrum Centrum, heeft overwegend een positief beeld van de academie, maar zij benadrukt daar wel bij dat ze daar ook actief werk van maakt in haar eigen werkomgeving.

“Wat me soms wel ongelukkig maakt is de onwaarschijnlijke hoeveelheid tijd die je moet steken in aanvragen,” vertelt Van der Flier. “Zeker als het dan niet lukt, bijvoorbeeld omdat het iets is waar het veld simpelweg nog niet aan toe is, dat frustreert enorm.” Toch zegt Van der Flier niet wakker te liggen van dergelijke tegenslagen.

Ook op haar afdeling – Van der Flier geeft leiding aan zo’n honderd onderzoekers – wordt aandacht besteed aan de omgang met dergelijke situaties. “Het gaat erom dat je een sfeer creëert waarin fouten maken mag. Je moet ervoor zorgen dat onderzoekers weten waar ze terecht kunnen als er iets misgaat en je moet met elkaar delen wat er is misgegaan. Op die manier leer je ook omgaan met afwijzing.”

In zijn boek gaat Tijdink ook in op de omgang met teleurstellingen en hoe er in teams onderling wordt omgegaan met goed of slecht presteren. “We onthouden negatieve kritiek, omdat die ons emotioneel raakt. Positieve kritiek onthouden we aanmerkelijk minder goed, in de ban als we gewoonlijk zijn van negatieve zelfcognities. Juist waardering hebben we nodig om een gezonde dosis zelfvertrouwen te ontwikkelen en later zelfstandig onderzoek te doen.”

Het hele team in de teamtoga

De psychiater heeft in zijn boek liefst vierendertig adviezen voor wetenschappers om het geluk in het werken in de academie te vinden. Aan het slot neemt Tijdink echter ook nog tijd om de academie als geheel van advies te voorzien als hij schetst hoe volgens hem de ideale universiteit er uit zou moeten zien.

Rolverdeling van onderzoeksteam beïnvloedt betrouwbaarheid

“In mijn blauwdruk van de ideale universiteit wegen de prestaties op het terrein van onderwijs en onderzoek dus even zwaar. En zijn er allerhande maatregelen getroffen om het werken in teamverband maximaal aan te moedigen. Onder meer door de mogelijkheid te creëren het team als hoogleraar te benoemen. Het hele team dus in de teamtoga.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK