DUO zet paspoort in als dwangmiddel bij debiteuren in het buitenland
“De Nationale ombudsman ontvangt in toenemende mate klachten van Nederlandse oud-studenten die in het buitenland wonen en achterstallige schulden hebben bij DUO. Daarom zie ik aanleiding om uit eigen beweging een onderzoek te starten naar de wijze waarop DUO achterstallige schulden int bij Nederlandse oud-studenten in het buitenland,” schrijft ombudsman Reinier van Zutphen in een brief aan DUO.
Paspoort ongeldig bij achterstallige betalingen
De klachten die de ombudsman ontvangt hebben betrekking op oud-studenten die hun schuld bij DUO wel willen, maar niet kunnen betalen. Met name ‘paspoortsignalering’ baart deze groep in het buitenland woonachtigen zorgen. Paspoortsignalering kan door overheidsinstanties gebruikt worden om iemands paspoort ongeldig te verklaren als iemand volgens de overheid in overtreding is. De ombudsman noemt dat een ingrijpende maatregel en wil weten in hoeverre DUO de maatregel op een behoorlijke manier inzet.
Al in 2013 bleek dat de toenmalige minister van OCW in haar maag zat met oud-studenten in het buitenland die de staatskas nog leengelden schuldig zijn. “Naar schatting 5% van alle debiteuren, zowel Nederlandse als buitenlandse, betaalt de studieschuld uiteindelijk niet terug. Ik kan niet aangeven hoe groot het aandeel buitenlandse studenten is dat niet terugbetaalt,” liet toenmalig minister Bussemaker destijds aan de Kamer weten.
Zij liet daarbij ook weten dat er een speciale taskforce bij DUO is opgericht die uitzoekt om hoeveel schulden het gaat en hoe deze terug te vorderen zijn. Die taskforce is nog altijd actief en de Nationale ombudsman wil nu van DUO weten hoe deze taskforce te werk gaat om de openstaande schulden te innen.
In hoeverre zijn maatregelen proportioneel?
Van Zutphen heeft daartoe achtentwintig vragen neergelegd bij DUO. De ombudsman wil onder meer stap voor stap inzichtelijk krijgen welke werkwijze DUO volgt om achterstallige studieschulden van Nederlandse oud-studenten die in het buitenland wonen te vorderen. “Welke middelen zet DUO in om de oud-student tot betaling te dwingen? Hoe bepaalt DUO welk middel wordt ingezet?”
Omdat de ombudsman een stijgend aantal klachten ontvangt over de inzet van paspoortsignalering door DUO, wil hij weten in hoeverre deze maatregel proportioneel is. “In de klachten die wij ontvangen geven sommige debiteuren aan dat zij de door DUO aangevraagde paspoortsignalering als bovenmatig dwangmiddel ervaren. Zij voelen zich door de signalering namelijk genoodzaakt om met DUO een betalingsregeling te treffen, als zij een paspoort nodig hebben om te kunnen reizen in verband met bijvoorbeeld ziekte (bij naasten) of voor werk.”
DUO opnieuw in het vizier
De Nationale ombudsman verzoekt DUO binnen twee weken te komen met een reactie op de gestelde vragen. “Het doel van mijn onderzoek is om te beoordelen of DUO behoorlijk omgaat met deze oud-studenten die hun achterstallige schuld wel willen, maar niet binnen de gestelde termijn kunnen betalen.”
Het is niet voor het eerst dat de ombudsman zijn pijlen richt op DUO. Begin dit jaar werd al geconstateerd dat er onvoldoende zicht is op de problematische schulden van mensen die naast hun studieschuld ook elders nog schulden hebben. In 2017 werd de overheidsinstantie bovendien op de vingers getikt over de gebrekkige informatieverstrekking met betrekking tot uitstaande schulden.
