KNAW en NWO hoeven geen geld te reserveren voor ‘dynamisering’ onderzoeksinstituten
Over de gehele linie kan de minister zich vinden in de aanbevelingen uit het rapport. “Ik steun de concrete voorstellen die de commissie doet om de maatschappelijke impact van de afzonderlijke instituten te versterken. De verbetervoorstellen van de commissie vormen een goed aangrijpingspunt om de rol van de instituten in het Nederlandse onderzoekslandschap verder te versterken.”
Het initiatief om tot die versterking te komen wordt door OCW bij NWO en KNAW zelf gelegd. Dat blijkt ook uit een aantal punten waarop het ministerie het advies van de commissie-Frenkel niet besluit te volgen. Op die punten volgt minister Van Engelshoven namelijk de kritiek die Van Saarloos en Gielen begin dit jaar al formuleerden.
In de portfolio-evaluatie die in opdracht van NWO en KNAW werd uitgevoerd werd onder meer geadviseerd om de instituten NIAS en DANS niet langer als ‘onderzoeksinstituten’ te beschouwen en werd voorgesteld om jaarlijks een budget te reserveren voor vernieuwing van de instituten waar onder meer ASTRON, Nikhef, Meertens en het Hubrecht Instituut onder vallen.
In gesprek met ScienceGuide ging NWO-voorzitter Stan Gielen en KNAW-president Wim van Saarloos begin dit jaar al uitvoerig in op het advies. Zij konden zich vinden in de visie dat DANS en NIAS maar in beperkte mate als onderzoeksinstituten gezien kunnen worden. “Nee, dat was niet echt een verrassing voor ons,” zei Gielen destijds. “Kijkend naar DANS dan zijn we het er allemaal over eens dat het instituut belangrijk werk doet in het kader van Open Science. Maar de onderzoeksformatie van DANS is heel beperkt, ongeveer 3 fte.”
Wij willen investeren op basis van wat er op dat moment nodig is
Zowel Van Saarloos en Gielen zijn het erover eens de beide instituten anders te beschouwen en die visie lijkt de minister nu te delen. “Ik vraag KNAW om een passende positionering van NIAS binnen de organisatie te vinden en ik vraag NWO en KNAW voor DANS te bezien welke organisatorische positie optimaal is voor DANS,” schrijft zij in een brief aan de Kamer.
Kaasschaaf geen reële optie
Zo neemt OCW het voorstel om twee procent uit het portfoliobudget op bestaande instituten te bezuinigen en te reserveren voor vernieuwing niet over. “Het rapport geeft geen aanleiding om op bestaande instituten te bezuinigen. Besluiten over vernieuwingen in het portfolio dienen te worden genomen op basis van inhoudelijke argumenten.”
Dat is in lijn met de visie van NWO en KNAW. “Als wij overtuigd zijn dat er een belangrijk onderwerp is waar we op in moeten spelen – en er zijn momenteel initiatieven in wording – dan kijken we heel kritisch naar wat we vrij kunnen maken. Het met de kaasschaaf over een organisatie heengaan om vervolgens ergens €15 miljoen onaangeraakt op de bank te zetten is geen reële optie,” stelde Van Saarloos daar in februari al over.
Minister Van Engelshoven legt ten slotte de regie voor de positionering van de onderzoeksinstituten neer bij NWO en KNAW. Zij zullen onder meer een permanente commissie in het leven roepen, bestaande uit onafhankelijke wetenschappers, die moet gaan toezien op de kwaliteit van de jaarplannen en de prestaties van de instituten. NWO en KNAW komen daartoe dit najaar met een uitgewerkt plan.
