Dit zijn de toppers van het collegejaar ’18|’19
Remco Breuker
Hij is het levende bewijs dat wetenschap een stabiele basis nodig heeft. Toen Remco Breuker (Universiteit Leiden) – een jaar na het binnenslepen van een Young Scientist Award – in 2011 aantrad als hoogleraar Koreastudies waren de ogen bepaald niet gericht op Noord-Korea. In datzelfde jaar overleed Kim Chongil en nam zijn zoon Kim Chongun het over. Het presidentschap van Donald Trump luidde een nieuwe tijd in op het politieke wereldtoneel. Toch, zo weet Breuker te vertellen, is het vooral de Koreaanse popmuziekstijl K-pop die de collegebanken bij Koreastudies doen ontploffen.
Volgens de laatste vooraanmeldingscijfers (resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst, ik weet het) heeft Koreastudies nu al 19 meer inschrijvingen dan verleden jaar op dit tijdstip. Ter vergelijking Japanstudies 11. Help! of zo?
— Remco Breuker (@koryoinleiden) March 20, 2019
Bij zijn aanstelling als hoogleraar nam Breuker zich voor om het Nederlandse publiek kennis te maken met het land achter de mythe. Dat de Grote Leider de hamburger bedacht, of dat mannen in het land slechts kunnen kiezen uit een beperkt aantal kapsels is wellicht amusant maar het leidt ons er ook vanaf om de echte perversie en mensenrechtenschennis te zien die plaatsvinden in het land. Ook de internationale betrekkingen die het land er – via ambassades en anders via criminele netwerken – op nahoudt wil Breuker belichten.
Dat verhaal dat hij zich voornam om te vertellen begint aan te komen. Niet alleen via zijn televisieoptredens in talkshows en nieuwsprogramma’s, maar ook via de podcast die hij samen met Anette van Soest maakt: de K-pod. Ook het boek de B.V. Noord-Korea is een minder moderne, maar desalniettemin fantastische manier waarop Breuker zijn verhaal doet – ook al is dat niet altijd leuk om te horen.
En dat is ook wetenschap volgens Breuker! Het hoeft niet altijd leuk te zijn om naar te luisteren, en het kan ook bijzonder gevaarlijk en conflictgevoelig onderzoek zijn zo vertelde hij bij de Rondetafel over diversiteit in de wetenschap in de Tweede Kamer. Niet alleen Noord- maar ook Zuid-Korea vinden het ronduit gevaarlijk dat mensen zoals Breuker onderzoek doen naar moderne slavernij, schimmige deals en de werkelijke situatie in de concentratiekampen in het Noorden. Dat wil nog wel eens een diplomatiek relletje veroorzaken – en terecht zou Breuker zeggen.
Wie tipt ScienceGuide voor ’19|’20?
Het afgelopen jaar werd hij dan ook meer en meer de stem van #woinactie, en daarbij mijdt hij vergelijkingen met zijn land van onderzoek bepaald niet. “De geesteswetenschappen als stoplap begroting is niet de moeite waard. Wees dan eerlijk en zeg: weg ermee, wij gaan de Noord-Koreaanse route. Uitstekende raketten en geen maatschappijkritische zeurpieten.” Ongetwijfeld zal hij ook vandaag bij de ‘Ware Opening van het Academisch Jaar’ weer scherp aan de wind varen naast collega’s als Rens Bod en Ingrid Robeyns.
Cyrille Krul
De transitie naar proefdiervrije innovatie is geen gemakkelijke opgave en die zal al helemaal niet zijn zonder verbinders. Lector Innovative Testing in Life Sciences and Chemistry Cyrille Krul (Hogeschool Utrecht) is niet alleen een ‘linking pin’ op het Utrechtse Science Park, ook daarbuiten wendt zij haar connecties aan om samen te werken aan de ommezwaai. Het lijkt wel alsof iedereen die betrokken is bij de proefdiervrije transitie haar kent.
In de projecten in samenwerking met andere onderzoekers, TNO en het bedrijfsleven toont ze zich zowel ambitieus als realistisch. Het is evolutie als het kan, en revolutie als het moet als het aan Krul ligt. Als gewaardeerde vice-voorzitter van het programma Meer met Minder Dieren van ZonMw kan ze stapsgewijs de onderzoeksbasis voor alternatieven versterken. Vanuit vernieuwingsnetwerken is het revolutie wat haar betreft: denken over onderzoeksvragen zonder uit te gaan van de dierproef.
Krul is schijnbaar onvermoeibaar in het aannemen van nieuwe onderzoeksprojecten en het smeden van allianties. Terwijl deze toxicoloog op weg terug is van een groot internationaal onderzoekscongres wordt er nagedacht over het curriculum van de hogeschoolstudenten. Want aan de basis moet ook gewerkt worden: de analisten en onderzoekers van de toekomst.
Katja Loos
Het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld van de strijd tegen de plastic soep in Nederland is Boyan Slat. Zijn Ocean Clean Up haalt regelmatig de voorpagina’s en het leverde Slat onlangs zelfs nog een plek op in een Europese adviescommissie.
In de strijd tegen de plastics is preventie echter minstens zo belangrijk en dus is het hoopvol dat er steeds meer volwaardige alternatieven komen. De productie van die groene plastics is echter allerminst milieuvriendelijk. Onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen biedt mogelijk de helpende hand. Het onderzoeksteam van Katja Loos ontwikkelde een manier om zonder giftige materialen tot het alternatief voor de PET-flessen te komen.
Katja Loos is een spin in het web van het onderzoek naar nieuwe duurzame materialen. Naast haar baanbrekende onderzoek zit zij aan tafel bij zowel NWO als de topsector Chemie, werkt ze nauw samen met de industrie en weet zij in Centre of Expertise Green PAC ook de samenwerking met hogescholen als NHL Stenden te bevorderen. En dat alles met het einddoel – een einde aan de plastic soep – voor ogen. “In mijn ogen een echte topper dus,” zegt een collega uit Groningen.
Petra Kanters
Ze is inmiddels anderhalf jaar voorzitter van het Landelijk Platform Professionele Masters maar haar betrokkenheid is er al veel langer. Als een van de initiatiefnemers van wat begon als een collegiaal netwerk houdt onderwijsmanager Petra Kanters (Hogeschool Rotterdam) haar collega’s in Rotterdam en in het land scherp op de laatste ontwikkelingen.
Tijdens het septembercongres van het netwerk daagde Kanters de Vereniging Hogescholen (VH) uit om te formuleren wat nu eigenlijk de visie is op de hbo-master. “We moeten op metaniveau bepalen wat we willen zijn als hbo en wat voor aanbod er moet zijn.” Die woorden waren niet gericht aan dovemansoren en inmiddels ligt er een professionele masterstandaard waar Kanters – uiteraard – aan meeschreef.
Dat de professionele master zijn plaats heeft verworven was al duidelijk toen het platform het onderwerp letterlijk in de visies van de VH en de minister wist te krijgen. Ook heeft het ministerie inmiddels wetgeving in voorbereiding die ook bekostigde tweejarige hbo-masters mogelijk moet gaan maken. Op het goed bezochte mastercongres op De Haagse Hogeschool in maart dit jaar werd duidelijk dat het netwerk nu officieel omarmd is door de VH – wij hopen dat zij hun inhoudelijke en collegiale samenwerking hierdoor weten te versterken.
Barend van der Meulen
Wie kritisch is zal zeggen dat het hoofd onderzoek van het Rathenau Instituut zichzelf elk jaar wel eens in de kijker weet te spelen. Barend van der Meulen is dat vervelende stemmetje in het achterhoofd van de academicus die ook wel weet dat zij/hij een ongenuanceerde uitspraak doet. Hij is de spreker die alle andere sprekers op het symposium tegenspreekt, zonder daarbij overigens per se het tegengestelde te beweren. Het ligt gewoon altijd net wat complexer.
Ook dit jaar mengde Van der Meulen zich in grote discussies over het hoger onderwijs. Met zijn droge observaties, die hij met rust en een schuine glimlach over het voetlicht brengt, legt hij vaak de vraag terug voordat hij zijn eigen vragen beantwoordt. Waarom gaat wetenschapsbeleid bijvoorbeeld alleen maar over universiteiten, en niet over die andere helft van de instellingen die wetenschap bedrijven? Wanneer het ministerie bij herhaling stelt dat het binaire stelsel ‘mooi’ is, wil Van der Meulen weten wát daar dan zo mooi aan is.
Bij de inleidende beschietingen over het nieuwe erkennen en waarderen in de Fokker Terminal in mei kreeg Van der Meulen een klein kwartier het podium. “Hoe zijn we hier terechtgekomen?” legde hij de zaal retorisch voor om vervolgens het antwoord in groot geschiedkundig detail uiteen te zetten: we hebben het zelf gedaan. Tot slot hield hij de zaal voor dat anders waarderen niet ineens meer vaste aanstellingen uit de hoge hoed zal toveren – niet wat men wilde, maar wel moest horen. Vandaag begint hij aan zijn eerste dag van wat hij “mijn nieuw academisch leven” noemt bij onderzoeksinstituut CHEPS, we wensen hem veel succes.
Martin van Rijn
Geen advies heeft de voorbije jaren voor zoveel beroering in hoger onderwijsland gezorgd als het advies van de Commissie van Rijn. De voormalig staatssecretaris van VWS wist aan wat een zware opdracht hij begon toen hij vorig jaar de opdracht kreeg om een nieuw bekostigingsmodel voor het hoger onderwijs te verzinnen.
Het advies kwam er dit voorjaar en niet vaak waren de reacties zo hevig. Met name de herverdeling ten bate van de bètatechniek is aangekomen als een mokerslag en zal ook vandaag tijdens de academische jaaropening op veel plekken onderwerp van gesprek zijn. Een eerder voorgestelde zachte landing zorgde ervoor dat de beroering in het hbo meevalt, maar veel universiteiten lijken niet van zins de plannen van ‘Van Rijn’ te gaan uitvoeren.
Ondertussen is de aangeslingerde discussie over de bekostiging nog niet klaar. Misschien dat het investeringsfonds van Wopke Hoekstra voor rust kan gaan zorgen in het door bezuinigingen en oplopende werkdruk geteisterde wo, maar vooralsnog gaat Martijn van Rijn de boeken in als een van de grote plaaggeesten van de academie – als je tenminste niet op een technische universiteit werkt.
Karina Visscher
Een bescheiden groei van het aantal inschrijvingen mocht het hbo in 2018 noteren. En die groei hebben de hogescholen met name te danken aan de Associate Degree. Het tweejarige traject dat in 2006 werd geïntroduceerd om het gat te dichten tussen mbo en het hbo is na een aarzelend begin een volwaardig onderdeel geworden van hoger onderwijsaanbod.
Op verschillende plekken hebben hogescholen speciale academies ingericht om de onderwijsvorm te faciliteren en verder uit te breiden. Vooral de Hogeschool Rotterdam en Avans Hogeschool springen in het oog. De twee hogescholen zijn samen goed voor ruim een derde van het aantal instromende Ad-studenten in 2018.
Aan de Avans Academie Associate degrees diplomeerden deze zomer de eerste 150 studenten. Directeur Karina Visscher is er vanaf de start van de academie bij geweest. Ook voor haar is het succes van de Associate degree verrassend. “We bereiken dus de doelgroep die we voor ogen hebben en we vullen een maatschappelijk gat,” zegt zij daarover. Als gezicht van de gestage groei van de Associate degree is Karina Visscher derhalve een van de toppers in deze lijst.
Rik van de Walle
Hij had naar eigen zeggen niet ingeschat dat het voornemen van de Universiteit Gent om een ander loopbaanmodel te kiezen zo veel invloed zou hebben buiten het Vlaamse. De wereldwijde stortvloed aan aandacht toen de UGent aankondigde naar een nieuw model van erkennen en waarderen te gaan verraste de nog maar net begonnen rector Rik van de Walle dan ook aanzienlijk. Er was ook kritiek, maar daar kan hij tegen. “Je moet geen rector willen zijn omdat het gemakkelijk is,” zegt hij daarover tegen ScienceGuide.
Uiteindelijk gaat het deze techneut om het bieden van autonomie en kansen om risico’s te nemen. Te veel van het wetenschappelijk onderzoek dat via competitie moet worden bevochten is risico-arm, en daar komen niet de nieuwe inzichten uit voort. “Ik ben een bevoorrechte student en onderzoeker geweest. Mijn begeleiders hebben mij risico’s laten nemen en me niet neergesabeld als het een keer niet goed ging.” Dat uitgangspunt wil hij veralgemeniseren.
Van de Walle is idealist als het aankomt op wat hij met zijn universiteit wil, maar een doodnuchtere pragmatist als het gaat om de route. Wil de prof deze ronde nog niet meedoen aan het nieuwe beoordelingsmodel, dat is prima, bij de volgende ronde sluit u echter gewoon aan. Van de Walle is een fan van en inspiratie voor Nederlandse VSNU coalitie onder de vleugels van rectoren Rianne Letschert (Maastricht University) en Frank Baaijens (TU/e) in hun missie voor het nieuwe erkennen en waarderen.
Anne de Vries
Ongehinderd door het feit dat het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) nog steeds geen ‘officiële status’ heeft voor het Haagse, wist voorzitter Anne de Vries (Tilburg University) het afgelopen jaar de gemoederen flink bezig te houden. Soms is het misschien maar beter als je niet ‘officieel’ aan tafel zit zo lijkt haar credo te zijn. Het gaat immers niet om de positie maar om de inhoud.
De Vries laat zien hoe je via de juiste kanalen op het goede moment moet handelen om issues aan de kaak te stellen. Feilloos zeilde ze mee op de golven die Argos maakte met de reportages over schimmige constructies rond promoties – de ‘promotiefabriek’ – op haar eigen universiteit, en ook nadat Kamervragen waren beantwoord pakte ze door. De wedstrijd is pas gewonnen als het fluitsignaal gegeven wordt.
Ze is niet bang om vijanden te maken maar doet dat pas wanneer alle andere opties zijn uitgeput. Zo kwam het PNN onder haar leiding in botsing met zowel de Rijksuniversiteit Groningen als het onderzoeksinstituut CHEPS over het experiment met promotiestudenten. Ook het document met handvatten voor de promotiepraktijk dat de VSNU na vele maanden overleg opleverde vond De Vries weinig indrukwekkend – en liet dat ook weten. Het zou ons geheel niet verbazen als we na haar voorzittersjaar nog veel van haar zullen horen.
Joshua Wong
Op 9 juni gingen er ruim een miljoen mensen in Hong Kong de straat op om te protesteren tegen een nieuwe uitleveringswet die het mogelijk maakt activisten uit te leveren aan China. Bijna drie maanden wordt er haast onverminderd gedemonstreerd in de straten van Hong Kong, waar met name studenten het gezicht van het protest tegen de Chinese inmenging vormen.
In 2014 werd Joshua Wong door TIME Magazine al genoemd als een van de meest invloedrijke tieners ter wereld voor zijn rol in de ‘Umbrella Movement’, vernoemd naar de paraplu’s waarmee demonstranten zich verweren tegen het gebruik van traangas. Vijf jaar en een Netflix-documentaire later is Wong – inmiddels student – ook nu weer het gezicht van de massale protesten in Hong Kong.
Joshua Wong, geboren in 1996, is daarmee samen met Agnes Chow en Andy Chan een van de bepalende gezichten van een nieuwe protestgeneratie. Of het nu de klimaatprotesten zijn onder aanvoering van jongelingen als Anuna de Wever en Greta Thunberg, of het protest tegen repressieve regimes in Rusland en China, overal klopt een nieuwe generatie aan de deur. In Rusland werd de 21-jarige student Jegor Zjoekov deze zomer al opgepakt voor zijn rol in de protesten tegen Poetin en ook Wong werd afgelopen week gearresteerd. Wong is inmiddels weer op vrije voeten en te verwachten mag worden dat zijn strijd onverminderd zal zijn.
