Maatregelen voor leven lang ontwikkelen zijn vooral symbolisch

Interview | door Tim Cardol
30 september 2019 | Op haar vijfendertigste dies natalis werd de Open Universiteit geprezen om haar rol in het breed toegankelijk maken van hoger onderwijs voor alle groepen en leeftijden. Toch ziet rector magnificus Theo Bastiaens weinig politieke wil om echt iets te maken van leven lang ontwikkelen.
Prof. dr. Theo Bastiaens Foto: Open Universiteit

Het theater in Heerlen is vol op donderdagmiddag. Vanuit het hele land zijn collega’s afgereisd voor het zevende lustrum van ’s lands enige universiteit voor afstandsonderwijs. Er zijn eredoctoraten voor schrijfster Carolijn Visser en milieueconoom Jeroen van den Bergh en staatssecretaris Raymond Knops (CDA) van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties vertelt over het belang van grensregio’s.

Een te hoge financiële horde

In zijn diesrede verwondert rector Theo Bastiaens zich over het voorgenomen besluit om de scholingsaftrek af te schaffen. De scholingsaftrek geeft werkenden de mogelijkheid studiekosten af te trekken van de belasting. “Daar komt in 2020 een persoonlijk scholingsbudget voor terug van 1000 euro per persoon, met een maximum van 200 miljoen euro. Dat betekent dat maximaal 200.000 mensen daar gebruik van kunnen maken.”

Dat is veel te weinig en het bedrag zal bovendien vooral gebruikt gaan worden door mensen die toch al hoogopgeleid zijn, ziet de OU-rector. “De financiële horde om zelf het heft in handen te nemen blijft daarmee voor veel mensen veel te hoog. Ondertussen wordt er door het kabinet volop gesproken over een robuuste economie, maar als je dat echt meent moet je ook investeren in leven lang ontwikkelen.”

Een portal voor leven lang ontwikkelen

Bastiaens brengt in herinnering dat er in het verleden nog wel eens over ‘leven lang leuteren’ werd gesproken. Dat is eigenlijk niet veranderd. “Het zijn vooral symbolische maatregelen die er nu genomen worden. We gaan nu met de VSNU een portal maken om al het materiaal rond leven lang ontwikkelen van universiteiten te delen. Dat is een goed initiatief, maar ook dat is maar een klein stapje.”

“Eigenlijk is het een hele vreemde gang van zaken wat er nu gebeurt,” ziet de OU-rector. “Het lijkt wel of men probeert met woorden een doorbraak op het gebied van leven lang ontwikkelen te forceren, maar dat er niet wezenlijk iets gebeurt, of zelfs maatregelen worden doorgevoerd die averechts werken.”

Het is al lang geen leven lang leuteren meer

Net als zijn voorganger Anja Oskamp al eens op ScienceGuide bepleitte, vindt ook Bastiaens dat er te weinig waardering is voor het belang van leven lang ontwikkelen. “Het zou door het hele kabinet breed gedragen moeten worden. Leren moet laagdrempelig en goedkoop zijn voor iedereen. We zijn een rijk land, dus dat kunnen we ons best permitteren,” zegt Bastiaens.

Meer ruimte voor het erkennen van competenties

Bastiaens kijkt daarbij met interesse naar het investeringsfonds waar door het kabinet over wordt gesproken. “Een fantastisch idee. Investeren in kennis is echter ook investeren in leven lang ontwikkelen. Want kennis moet breed ontsloten zijn voordat er maximaal van geprofiteerd kan worden.” Kennis is immers nog meer waard in de handen van iemand die al veel kennis bezit.

Daarmee doelt Bastiaens onder meer op de mogelijkheden om meer kortlopende programma’s aan te bieden. “Meer ruimte voor het erkennen van competenties en het ontwikkelen van schakelprogramma’s om professionals op de juiste plek in hun loopbaan te krijgen.”

Daarbij stelt de rector van de OU dat Nederland het potentieel van zijn universiteit best wat meer mag benutten. “Wij zijn natuurlijk gevestigd in Heerlen, maar we hebben verspreid over Nederland en Vlaanderen zeventien studiecentra. We hebben een landelijke taakstelling, dus geef ons ook die ruimte om de kansen te benutten.”

Een minder Randstedelijke blik

Bij de dies natalis in Heerlen ligt de nadruk echter wel op Limburgse regio waar de Open Universiteit haar wortels heeft. De instelling is ooit gevestigd in Heerlen in reactie op het sluiten van de mijnen in Limburg en is nog altijd een grote werkgever in de zuidelijke provincie.

Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties Raymond Knops benadrukt in zijn diesrede dan ook het belang van de samenwerking met buurlanden Duitsland en België. Knops – zelf afkomstig uit het Limburgse Hegelsom – hield in Heerlen dan ook een pleidooi voor een minder Randstedelijke blik op Nederland.

“Het gaat om de wil om vanuit een ander perspectief naar de kaart van Nederland te kijken,” stelde Knops. “De grensregio’s verdienen wat mij betreft meer aandacht. Er is een veel te eenzijdige fixatie op de Randstad. Terwijl we juist de kansen net over de grens veel meer zouden moeten benutten. Er kiezen nog te weinig mensen voor een baan in het buitenland, dat heeft ook te maken met een gebrek aan kennis van elkaar.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK