Rathenau corrigeert KNAW: Nederlandse wetenschap glijdt niet af

Ze worden door velen gewraakt maar nog altijd zijn ‘lijstjes’ een belangrijke graadmeter voor politiek, instellingen en belangenorganisaties om de stand van de wetenschap te duiden. In een recent interview met ScienceGuide naar aanleiding van de Academische jaaropening stelde KNAW-president Wim van Saarloos zich zorgen te maken over de huidige ontwikkelingen in de Nederlandse wetenschap. “De impactfactoren beginnen sinds twee jaar naar beneden te gaan, op alle gebieden. Dat is zeker zorgelijk te noemen.”

Die constatering wordt bestreden door het Rathenau Instituut. Vandaag wijst het instituut er op Twitter op dat de citatiescores waar Van Saarloos aan refereert helemaal niet dalen. “Gemiddelde citatie-impact van Nederlandse wetenschappelijke artikelen in alle clusters van wetenschapsgebieden boven het wereldgemiddelde” schrijft het Rathenau op Twitter. In de grafiek en factsheet waaraan in de tweet wordt gerefereerd blijkt inderdaad geen daling van de citaties-index, laat staan van aan algehele daling in alle vakgebieden.

Gemiddelde citatie-impact van Nederlandse wetenschappelijke artikelen in alle clusters van wetenschapsgebieden boven het wereldgemiddelde. Lees meer in onze datapublicatie: https://t.co/WIrSu7nJw3 pic.twitter.com/bwhItmpz3u

— Rathenau Instituut (@RathenauNL) September 5, 2019

Uit correspondentie tussen de medewerker van NWO die de oorspronkelijke analyse uitvoerde en het Rathenau blijkt nu dat de reeks waar Van Saarloos zich op heeft gebaseerd niet klopt. Het probleem ligt erin dat de methodiek voor de berekening van de citatie-impact waar de KNAW zich op baseerde niet voor alle jaartallen uit de tijdreeks hetzelfde was. Naar verluidt heeft het Rathenau de KNAW al eerder aangesproken op hun gebruik van dergelijke cijfers en analyses, waaronder op het essay dat Van Saarloos en zijn oud-collega José van Dijck twee jaar geleden publiceerden.

Reactie Wim van Saarloos

“De figuur uit een intern document die bij het eerdere interview in ScienceGuide was geplaatst bleek niet op de meest recente cijfers gebaseerd. Uit recentere data blijkt de teruggang in citatie-impact inderdaad niet overtuigend voor alle domeinen, maar een neergaande trend blijkt wel degelijk onder andere voor het bètadomein. Zo merkt het officiële rapport Sectorbeeld Bètawetenschappen expliciet op: “Hoewel de citatie-impact van deze wetenschapsgebieden nog steeds hoog is, lopend vanaf het wereldgemiddelde (wiskunde) tot vijftig procent boven het wereldgemiddelde (scheikunde), is hierin de laatste jaren een neergang te zien (figuur 3b).” Deze figuur 3b uit het rapport, op basis van data van het Rathenau Instituut, is bijgevoegd.”

“De verschillende interpretatie van het sectorplan en het Rathenau Instituut van in essentie dezelfde data hangt af van de vraag of men de nadruk legt op de ontwikkeling van de laatste paar jaar (sectorplan), of een langlopend gemiddelde (Rathenau Instituut). Het is belangrijk de ontwikkelingen de komende jaren goed te monitoren voor alle disciplines, want een recent rapport van de Raad voor Natuur- en Scheikunde (RNS 18.0378) suggereert dat de neergaande trend zich voor die vakgebieden in 2017 versterkt doorzette.”