OCW moet afzien van hoge boetes voor al dan niet bewuste fraudeurs
Het ministerie van onderwijs wil fraude met de studiefinanciering tegengaan en heeft vlak voor de zomer een wet ter internetconsultatie voorgelegd. In de wet wil men hogere bestuurlijke boetes opleggen tot 5000 euro voor studenten die frauderen met studiefinanciering.
Het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR), dat in het leven is geroepen om de regeldruk omtrent wetgeving in kaart te brengen, adviseert de minister nu om deze wet niet in te dienen. Het huidige studiefinancieringsstelsel is al onnodig ingewikkeld gemaakt en studenten kunnen slachtoffer worden van deze wet. Zeker nu studenten, zoals de SER laatst constateerde, toch al in zwaar financieel weer zitten, is dit niet de juiste koers vindt het college.
Eerder ingrijpen bij (mogelijke) fraude
Volgens OCW zijn er momenteel te weinig mogelijkheden voor effectief toezicht op het gebruik van studiefinanciering. DUO is onvoldoende in staat om op te treden tegen fraude en krijgt met dit wetsvoorstel meer instrumenten om toezicht te houden op het gebruik van studiefinanciering en om misbruik te bestrijden. Daarnaast kan DUO door het wetsvoorstel ook beter preventief optreden, bijvoorbeeld door studenten en debiteuren die onbewust de regels overtreden daarop te wijzen. Daarmee kan worden voorkomen dat ze onnodige schulden opbouwen of een boete krijgen, zo hoopt OCW.
Het meest in het oog springende van deze wet is dat het boeteregime voor fraude met studiefinanciering fors aangescherpt wordt. Studenten moeten niet alleen het te veel ontvangen bedrag terugbetalen, maar daar bovenop ook nog een boete. Het kabinet wil dat DUO daarnaast ook toegang krijgt tot de gegevens van (oud-)studenten. Als een student verkeerde gegevens verstrekt aan DUO, of te laat wijzigingen doorgeeft dan wil het kabinet een boete opleggen van 10% op het te veel ontvangen bedrag. Als er willens en wetens gefraudeerd wordt dan kan er een boete opgelegd worden oplopend tot 5000 euro.
Maak eerst stelsel simpeler
Het ATR toetsing regeldruk die de regering adviseert om de regeldruk voor bedrijven, burgers zo laag mogelijk te maken, waarschuwt minister Van Engelshoven om deze wet niet in te voeren omdat het huidige stelsel van studiefinanciering al zeer complex is. “Het college constateert dat de toelichting niet duidelijk maakt wat de aard en mate van de problemen zijn met de studiefinanciering. Dit is wel nodig om de proportionaliteit van de maatregelen te kunnen beoordelen. Ook adviseert het ATR om te kijken naar mogelijkheden om het stelsel zelf minder belastend te maken. Het huidige stelsel is zeer complex.”
De ATR stelt ook dat studenten die te laat maar nog wel verkeerde informatie wijzingen niet hard te straffen. Ook constateert het ATR dat het sanctieregime mogelijk niet als rechtvaardig kan worden ervaren. “Het gaat namelijk voor alle studenten gelden, ook voor studenten die na vier maanden hun vergissing zelf ontdekken en melden. Het college adviseert daarom het sanctieregime, en in het bijzonder het opleggen van boetes, voor deze groep te heroverwegen.”
Het ATR schrijft ook aan de minister dat niet helemaal duidelijk wordt gemaakt wat nu precies het probleem is. “Het voorstel maakt niet helemaal duidelijk in welke mate zich problemen voordoen, die met de voorgestelde maatregelen moeten worden weggenomen of verminderd. Om de proportionaliteit van de maatregelen te kunnen beoordelen is een toelichting van de aard en mate van de problemen met de studiefinanciering of inning van studieschulden gewenst.”
Complexiteit zorgt voor problemen
Een ander probleem dat de ATR beschrijft zijn de ingewikkelde regels rondom het terugbetalen van een studieschuld. “Deze complexiteit vormt mogelijk een oorzaak van de geconstateerde problemen. Zo heeft het onderscheid tussen een toelage voor thuis- en uitwonende studenten geleid tot extra inzet op het toezicht en de handhaving en tot meer onduidelijkheid bij studenten over de studiefinanciering. De verplichting voor debiteuren om het partnerinkomen te betrekken bij de terugbetaling van de studieschuld heeft gevolgen gehad voor het toezicht en de handhaving.”
Een nadrukkelijke aanbeveling is dan ook om het stelsel eerder minder complex te maken in plaats van over te gaan op strengen handhaven. “Een alternatief is om de huidige complexiteit van het stelsel te verminderen en zodoende de uitvoering en handhaving ervan beter mogelijk en minder belastend te maken.”
Houd ook het SER-advies in gedachten
Een ander probleem dat de ATR aansnijdt is de communicatie rondom de nieuwe handhavingsregels waarbij alleen ‘goede communicatie’ niet volstaat. “Problemen met de studiefinanciering, waaronder de eventuele terugvordering door DUO en bijkomende boetes, kunnen voor jongeren hard aan komen,” stelt de ATR met verwijzing naar het recent gepubliceerde SER rapport. “Naast goede communicatie moet ook een adequate dienstverlening door DUO (of externen) gewaarborgd zijn.”
Ten slotte ziet de ATR het als een belangrijk probleem voor de uitvoering dat voor alle studenten hetzelfde sanctieregime gaat gelden. Dit betekent dat ook studenten die langer dan vier maanden een vergissing begaan, mogelijk een boete krijgen, ook als zij de vergissing zelf hebben gemeld. Naar verwachting zal dit op onbegrip stuiten. Bovendien vermindert het de prikkel om na vier maanden alsnog een vergissing te melden.
Daarom adviseert het college om te bezien of het sanctieregime, in het bijzonder het opleggen van boetes, niet van toepassing kan worden verklaard op studenten die zelf melding maken van hun vergissing. Tot slot adviseert het adviescollege om deze wet niet in te dienen bij de Tweede Kamer nadat eerst de bovengenoemde punten zijn overgenomen.
