Wie heeft er tijd voor een witte staking?

Verslag | door Toske Andreoli
27 november 2019 | Deze maand hielden academici in het kader van WOinActie een zogenaamde ‘witte staking’. Is dat eigenlijk wel te doen met de huidige werkdruk? “Het is onmogelijk je aan deze staking te houden als je tegelijk je werk goed wil uitvoeren”.

Wie de afgelopen maand een medewerker van een universiteit mailde heeft misschien wel bovenstaand automatisch antwoord ontvangen. WOinActie en vakbonden VAWO en FNV riepen werknemers van de academie op in de maand november deel te nemen aan een zogenaamde ‘witte staking’ om zo aandacht te vragen voor de hoge werkdruk. De actie heeft daarnaast ook een informatief oogmerk: hoeveel krijg je eigenlijk gedaan als je je beperkt tot de – in veel gevallen – 38 uur waarvoor je bent aangesteld? En hoeveel uur werk je anders altijd over, om toch aan de verwachtingen en eisen te voldoen? ScienceGuide deed een oproep om ervaringen met de staking te delen.

Terughoudend met staken

Boeren, bouwvakkers, medewerkers uit de zorg en alle geledingen van het onderwijs: Nederland staakt. Sinds het begin van het academisch jaar heeft de actiebereidheid in het wetenschappelijk onderzoek momentum gekregen. Bij de jaaropening van de Universiteit Leiden demonstreerde WOinActie al samen met de vakbonden. De minister kondigde toen aan dat de gevolgen van het invoeren van het advies van de commissie Van Rijn zouden worden verzacht. Enkele weken later werd op Prinsjesdag duidelijk dat hier weinig van terecht zou komen. WOinActie kondigde een serie van acties en stakingen aan.

Lange tijd zijn wetenschappelijk onderzoekers en docenten terughoudend geweest bij het idee van staken. Velen hebben een precaire aanstelling en zouden vooral zichzelf benadelen als zij geheel of gedeeltelijk het werk zouden neerleggen. Het idee van een ‘witte staking’ – waarbij alleen wordt gewerkt tijdens de contracturen – kwam in januari 2018 van WOinActie-leider Ingrid Robeyns. Afgelopen maand was het zover. Hoeveel mensen hebben meegedaan kan WOinActie niet zeggen, omdat deelname open is.

Opiniestuk Ingrid Robeyns over witte staking

Het lukt niet

Nu de maand afloopt, is het tijd om de balans op te maken. Het meest gehoorde geluid is dat het mensen eigenlijk niet lukt om zich aan de uren te houden. Zo schrijft Esther Keymolen, universitair docent aan de Universiteit Tilburg op Twitter: “NWO-aanvraag schrijven, een onderzoek afronden, thesisstudenten met deadlines, een 15 weken durend vak voorbereiden… als ik ermee stop na 38 uur per week, benadeel ik anderen of mezelf genadeloos.”

In de reacties eronder klinkt veel herkenning. Marijtje Jongsma, UHD aan de Radboud Universiteit en woordvoerder van de VAWO, geeft aan dat het op de eerste dag al niet meer lukte zich aan haar uren te houden. Nanda Oudejans, UHD aan de Universiteit van Amsterdam, zegt na een halve dag gestopt te zijn. In een ingezonden reactie aan ScienceGuide merkt iemand op: “Het was mij vanaf het begin duidelijk dat het niet te halen was en ik heb mijn werkschema ook niet aangepast in een poging wel te voldoen aan de ‘witte staking’. Ik heb mijn auto-reply vooral aangezet om mensen bewust te laten zijn van de actie en uit solidariteit.”

Iemand schrijft dat veel verplichtingen buiten kantooruren vallen. “Wat ik heb gemerkt, is dat het onmogelijk is je aan deze staking te houden als je tegelijk je werk goed wil uitvoeren. Zo was ik deze maand op een meeting in het buitenland die in het weekend gepland was, en heb ik onderwijsverplichtingen in de avond gehad.”

Suze Zijlstra, UD aan de Universiteit Leiden, geeft aan dat de staking haar wel is gelukt. “Het lukt me vrijwel geheel, maar echt met moeite. En mede omdat ik meer inhoudelijk belangrijke dingen niet bijwoon (lezingen), en dingen uitstel (onderzoek), dus ja daar heb ik mezelf mee.” Ze zegt zich energieker en gezonder te voelen dan in voorgaande jaren in november.

Naast het feit dat ze van doorschuiven zelf last krijgen, noemen wittestakers het bezwaar dat ze niet willen dat studenten onder de staking lijden. “Nee, het is mij ook niet gelukt, omdat november net de maand is waarin ik twee vakken en een minor coördineer en meerdere colleges geef […] Als ik had gestaakt was dat ten koste gegaan van de studenten.. dat wil ik niet.” Schrijft Zsuzsika Sjoerds, UD aan de Universiteit Leiden op Twitter in reactie op Keymolen.

Homer Wagenaar (onderzoeker in Noord-Ierland) plaatst vraagtekens bij het idee dat een staking niemand tot last zou mogen zijn. “Is het idee van een staking niet dat andere mensen er onder lijden? Hier in Groot-Brittannië wordt komende weken door universitair personeel gestaakt, en de studenten lijden daaronder. […] Studenten hebben vaak begrip voor de pijn die ze ondergaan.”

Reacties van de omgeving

Veel mensen benoemen de positieve reacties op de staking. Iemand schrijft aan ScienceGuide dat ze een keynote die niet af was toch heeft gepresenteerd – met uitleg over de staking – wat “grappig genoeg met bijzonder veel enthousiasme [werd] ontvangen; er was heel veel herkenning. Zowel jonge UD’s en AIO’s, als collega’s in hogere ranken reageerden instemmend.”

“Ik kreeg op de out of office reply vooral veel positieve reacties: ‘goed signaal’, ‘belangrijk voor de bewustwording’. Maar ook: ‘heb jij het zo druk dan?’. Van buiten de academie kreeg ik enkele toch wel verwonderde reacties: ‘werkt dat?’, ‘waarom doe je dat dan?’.”

Er zijn ook ronduit negatieve geluiden. “Ik merk dat de witte staking door veel collega’s niet begrepen wordt en heeft geleid tot boze reacties – men dacht dat de ’stakers’ anderen hun klusjes zouden laten opknappen. In mijn geval heb ik er een ‘vriendelijke’ mail van een leidinggevende over gehad.” WOinActie-leider Rens Bod herkent dit. “Ik hoor ook van mensen die alleen op de auto-reply al negatieve reacties krijgen, niet eens in reactie op werk dat niet gedaan wordt.”

Vervolgactie

Veel mensen geven aan dat hoewel het ze niet gelukt is te staken, ze wel hun overuren hebben bijgehouden. Dit kan nog van pas komen bij de geplande vervolgactie: WOinActie roept op tot aangifte bij de arbeidsinspectie. De plannen zijn nog in ontwikkeling, zo wordt de juridische kant nog onderzocht door VAWO en FNV, vertelt Bod. De aangiftes zullen waarschijnlijk gericht zijn op overtreding van de arbeidstijdenwet. Het is de bedoeling dat wetenschappelijk personeel later in 2020 echt zal gaan staken.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK