Diversiteit blijft lastig bij de politie ziet Leidse lector

Nieuws | door Frans van Heest
9 december 2019 | Slechts elf procent van het politiepersoneel is hoogopgeleid. Dit percentage moet omhoog om verharding binnen de politie tegen te gaan en om inclusie te stimuleren, zegt Hogeschool Leiden-lector Saniye Çelik.
Saniye Celik in de Tweede Kamer

De Vaste Kamercommissie Justitie en Veiligheid organiseerde een hoorzitting in de Tweede Kamer over discriminatie en inclusie binnen de politie. Saniye Çelik was uitgenodigd om als lector diversiteitsvraagstukken (Hogeschool Leiden) haar expertise met de Kamer te delen. Haar input werd gevraagd omdat de Kamer binnenkort over dit thema debatteert.

Çelik werkte zelf jaren bij de politie. Ze legde aan de Kamerleden uit dat het probleem rondom inclusie en diversiteit bij de politie veelomvattend is. “Ik bevind mij hier in een dubbelrol, als wetenschapper en als politievrouw. Ik werkte 17 jaar bij de politie. De organisatie is mij dus niet vreemd.”

Grote meerderheid voelt urgentie niet

Volgens de Leidse onderzoeker is het probleem van discriminatie en inclusie een probleem van slechts een kleine groep politiemensen. “Een grote en soms niet zo stille meerderheid voelt de urgentie niet echt. Kijkt weg of weet niet wat te doen. Deze houding wordt versterkt door het feit dat zij niet bewust zijn van de strategische meerwaarde van inclusie.”

Dat het niet altijd makkelijk is om over diversiteit te spreken erkent de Leidse rector meteen, maar veranderingen laten te lang op zich wachten. “Diversiteit brengt spanningen met zich mee. Een groep politiemensen uit zich daarom steeds vaker en luidruchtiger, omdat naar hun mening de beoogde en beloofde cultuurverandering te lang uitblijft. Hun geduld raakt op, waardoor de discussie niet alleen binnenshuis maar ook publiekelijk wordt gevoerd.”

Omdat er op het gebied va diversiteit nog weinig gebeurt stromen er steeds meer mensen met een niet-westerse migratieachtergrond de politie weer uit, zo constateert Çelik. “We kunnen er niet omheen. Er is een serieus probleem bij de politie, er is geen sprake meer van incidenten. De helft van de politiemensen die zich etnisch divers noemt ervaart discriminatie. Mensen van niet-Nederlandse origine stromen vaker de organisatie uit dan hun collega’s met puur Nederlandse wortels. De oplossing ligt bij de managers, goed leiderschap is essentieel. Het intensief coachen en opleiden van leidinggevenden is de investering meer dan waard.”

De frustratie groeit

Het is volgens de diversiteitsdeskundige belangrijk om niet te lang te wachten, zo drukt zij de Kamerleden op het hart. “Als wij niets doen en er niet echt wat verandert dan groeit de frustratie binnen de politie en het ongeloof binnen de maatschappij. Er zijn effectieve interventies nodig. De afgelopen jaren zijn er in verschillende eenheden ontelbare interventies in gang gezet. Maar u en ik willen weten wat heeft dat allemaal opgeleverd? Wat hebben we ervan geleerd?”

Om het probleem rondom diversiteit op te lossen is het noodzakelijk om expertise binnen te halen van buiten. “Voor de oplossing van het vraagstuk dat wij vandaag bespreken is het essentieel expertise van binnen en van buiten bij elkaar te brengen. De politie is zelf onderdeel van het probleem en dan is het over het algemeen lastig om, zonder hulp van anderen, onderdeel te zijn van de oplossing.”

De politie heeft griep

Chris van Dam van het CDA was toch wat verontrust door het verhaal van Çelik en hij vroeg zich af hoe groot het probleem nu echt is. “Als ik sommige mensen hoor dan lijkt het wel dat het probleem ervaren wordt als: het lichaam heeft een zere vinger en daar moeten wij wat aan doen. Terwijl als ik uw inbreng hoor, dan zou je eerder kunnen zeggen: de politieorganisatie heeft griep. Het hele lijf heeft er last van en het zit overal. Moeten we het als een geïsoleerd probleem zien of is het een algemeen probleem en wat betekent dat voor de oplossing?”

Op deze vraag zei Çelik in het algemeen dat het vooral een kwestie is van goed leiderschap. “Ik merk dat leiderschap steeds belangrijker wordt en onderstreept wordt. Tegelijkertijd als ik kijk naar hoe het vraagstuk diversiteit en inclusie wordt opgepakt, dan is het heel erg gefocust op het binnenhalen van verschillen. En veel minder op: hoe gaan onze politiemensen om met die verschillen? Je zou de politiemensen daar ook op kunnen toerusten.”

Hoe kunnen we kennis over diversiteit borgen?

Monica den Boer van D66 vroeg aan de Leidse lector of de politie niet zelf aan expertise moest werken op het punt van inclusie en diversiteit. “Het valt mij op dat in het verleden aan de politieacademie een lectoraat was dat zich specifiek richtte op multiculturalisme en divers vakmanschap. Dat bestaat niet meer. De vraag aan u is hoe we kennis en kunde ten aanzien diversiteit, inclusie en discriminatie bij de politie beter kunnen borgen. Maar wat kunnen we ook vooral leren van politieorganisaties in het buitenland?”

De Leidse onderzoeker, die ook een aanstelling heeft bij de Universiteit Leiden, erkende dat de politie momenteel niet de kennis in huis heeft om hier adequaat op te reageren. “Je kan dit niet alleen als een intern vraagstuk oplossen. Je moet ook kennis van buiten naar binnenhalen. Voorheen zijn er bij de politieacademie lectoraten en onderzoeken geweest op het gebied van diversiteit. Maar het vraagstuk ligt nu bij de politie zo klem dat je eigenlijk bijna niet meer intern de onderzoeken kunt doen, maar eigenlijk veel meer een beroep moet doen op instituties vanbuiten.”

Ook het internationale onderzoek op het gebied van diversiteit bij de politie toont aan dat leiderschap van cruciaal belang is. “Wij weten uit verschillende internationale onderzoeken op het gebied van inclusie dat dit gaat via cultuur en leiderschap. Die twee elementen spelen een sleutelrol.”

Verharding in de maatschappij

Attje Kuiken van de PvdA ziet vooral een verharding in de samenleving en vraagt aan Çelik of dit niet terug te zien is in het politiekorps. “Ik zie een verharding in de maatschappij. Ook in de zin van de opkomst van bepaalde politieke partijen. Teleurstellingen in de politiek ook als het gaat over de ontwikkeling bij de politie met betrekking tot grote personeelstekorten. Is ook dat de reden dat er een verharding kan ontstaan binnen een politiekorps, waardoor de verschillen in een korps groter worden? En zo ja hoe gaan wij daar dan mee om? We hebben bijvoorbeeld ook veel aandacht voor de criminaliteit onder Marokkaanse jochies, dat doet ook iets met de beleving van mensen en hoe maak je dat bespreekbaar?”

Çelik moest erkennen dat de verharding van de samenleving terug te zien is in het politieapparaat. “Als we kijken naar de afgelopen twintig jaar, dan is er wel degelijk wat veranderd in de samenleving en dat heeft impact op organisaties. Die dichtbij de samenleving staan. Dat geldt ook voor de politie. Daar moet je iets mee.”

Wat vragen we van onze leidinggevenden

Volgens de Leidse lector is het belangrijk om door de verandering in de samenleving andere mensen aan te trekken. “Die samenleving is verhard en die komt ook in de organisatie terecht en je zou antwoord kunnen bieden daarop met een ander soort leiderschap. En wat kritischer kunnen kijken: wat vragen we nou van onze leidinggevenden? Wat voor competenties vragen we? Kunnen onze leidinggevenden omgaan met verschillen?”

Daarbij is het belangrijk om een goede afspiegeling te zijn van de samenleving. Volgens Çelik moet hier nog het nodige gebeuren bijvoorbeeld ten aanzien van het opleidingsniveau. “Als we bij de politie een afspiegeling willen zijn van de samenleving moet er nog veel gebeuren. De samenleving is qua opleidingsniveau veel hoger opgeleid dan wat we nu bij de politie hebben. Elf procent van de politiemensen, inclusief de leidinggevenden zijn hoger opgeleid. Terwijl dat in de samenleving bijna 40 procent is en bij jongvolwassenen 50 procent. Zou het niet zo moeten zijn dat de politie even slimme mensen heeft als de samenleving die we bedienen?”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK