Amsterdamse hoger onderwijs moet diverser, desnoods met quota
Een groep studenten en medewerkers, veelal van de Hogeschool van Amsterdam, werkt aan een akkoord over een inclusief en maatschappelijk betrokken hoger onderwijs in de hoofdstad. Met het project Connecting College en Community proberen studenten, docenten en debatcentrum Pakhuis de Zwijger verbinding te leggen tussen verschillende onderwijsinstellingen, maatschappelijke kwesties en diverse groepen in de stad.
Hierdoor hopen zij dat hoger onderwijsinstellingen zich beter inzetten voor een rechtvaardige en inclusieve stad, zo is de gedachte. Hoewel ‘inclusiviteit’ hoog op de agenda van verschillende kennisinstellingen staat en verschillende Chief Diversity Officers in het leven zijn geroepen de afgelopen jaren, is er nog veel winst te behalen. Zo stellen de opstellers van het manifest voor inclusief en diverser hoger onderwijs in Amsterdam.
Volgend jaar moet het manifest ondertekend worden
Het is de bedoeling dat voor aanvang van het volgend collegejaar het manifest ondertekend is door alle besturen van de Amsterdamse hoger onderwijsinstellingen: Hogeschool van Amsterdam, Inholland, Universiteit van Amsterdan, Vrije Universiteit en Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Het akkoord dat momenteel in voorbereiding is vraagt aan hoger onderwijsinstellingen in de hoofdstad zich in te zetten voor een inclusieve en rechtvaardige samenleving. Het akkoord stelt dat instellingen concrete en meetbare doelen moeten opstellen voor het tegengaan van kansenongelijkheid, waarbij meer representatie en inclusiviteit de hoogste prioriteit zouden moeten krijgen.
Het akkoord stelt dat het diversifiëren en inclusiever maken van de instellingen een perpetuum mobile is. “Het naleven van het akkoord en waarmaken van de doelen betekent daarom ook een doorlopend proces. De tussentijdse voortgang moet gemonitord worden middels een jaarlijkse terugkerende conferentie over de staat van het hoger en wetenschappelijk onderwijs in de stad.
Vaak zijn cijfers niet inzichtelijk
Een van de aanbevelingen is dat er rolmodellen moeten komen. Niet alleen in het aannamebeleid van de instellingen, maar ook in het lesmateriaal en op posters. Daarnaast moeten er quota komen of concrete doelstellingen voor het streven naar diversiteit in de samenstelling van studenten, docenten, besturen en medewerkers. Vaak zijn cijfers niet inzichtelijk gemaakt en daarmee kunnen doelen niet vastgesteld worden.
Om de toegankelijkheid van het hoger onderwijs te bevorderen, zouden de Amsterdamse hoger onderwijsinstellingen zich ook meer uit moeten spreken tegen het leenstelsel, stelt het akkoord, en instellingen zouden studenten die financiële hulp behoeven extra moeten ondersteunen.
Studenten helpen bij een stage
Daarnaast moeten de hoger onderwijsinstellingen een betere aansluiting zoeken met de inwoners van de stad. Instellingen moeten expliciet maken dat ze verschillende feestdagen erkennen en vieren. Daarnaast moeten studenten met een diverse achtergrond beter worden geholpen bij het vinden van een stage.
Niet alleen de financiële randvoorwaarden moeten goed geregeld zijn, in het akkoord staat ook dat het curriculum in het hoger onderwijs toe is aan herziening. “Instellingen moeten de koloniale- en migratiegeschiedenis van de stad onderwijzen. Er moet meer kennis komen over het eigen koloniale verleden van bepaalde kennisinstituten en faculteiten. Deze moet standaard onderdeel worden van de lesstof. Studenten moeten gevraagd worden te reflecteren over ethische vraagstukken die daaraan relateren.”
De opstellers van het akkoord willen dat multiperspectiviteit, inclusie en diversiteit expliciet opgenomen worden in de leerdoelen. De leerdoelen moeten ook verband houden met de visie van de opleiding, hogeschool of universiteit. Zo moet diversiteit niet onderdeel zijn van speciale programma’s of vakken, maar ook breder aan bod komen in de hoofdvakken. Ook het taalgebruik en lesmateriaal moet inclusief zijn.
Trainingen voor docenten
Het hoger onderwijs moet een veilige plek zijn waar iedereen in alle lagen verantwoordelijkheid draagt voor een veilig ‘klimaat’. Zo moeten er trainingen zijn voor alle docenten over hoe je om dient te gaan met een superdiverse klas. Bijvoorbeeld over hoe je een open en inclusief gesprek kan voeren met elkaar en met studenten, waarin verschillende perspectieven welkom zijn en waarin je bewustwording kan creëren over eigen vooroordelen.
Tot slot moet er ook op iedere instelling een onafhankelijke vertrouwenspersoon komen, bovendien moeten die personen van verschillende afkomst zijn. Het komt namelijk nog voor dat studenten met een migratieachtergrond zich niet in de vertrouwenspersoon herkennen omdat er te weinig vertrouwenspersonen waar studenten zich in kunnen herkennen.
Het mbo doet expres niet mee
Tijdens een presentatie in Pakhuis de Zwijger vertelde Julia Muller, een van de initiatiefnemers, dat dit manifest zich concentreert op het hoger onderwijs en niet het mbo. “Het doel van dit document is dat wij willen zorgen dat alle hoger onderwijsinstellingen in Amsterdam – daarmee bedoelen we alle hogescholen en universiteiten – hier aan meedoen. Wij hebben het mbo er expres buitengelaten, omdat het een totaal andere doelgroep is. Zij hebben vast overeenkomende punten maar we willen ons nu richten op het hoger onderwijs.”
Muller vertelde dat het de bedoeling is dat het akkoord aankomende zomer wordt ondertekend. “Het idee is om een akkoord op te stellen dat in juni 2020 ondertekend wordt door de verschillende colleges van bestuur. Zodat we het studiejaar 2020-2021 in kunnen gaan met een tastbaar document waar we ook instellingen, faculteiten en opleidingen verantwoordelijk voor kunnen houden en wij dit document ook kunnen gebruiken om naar terug te verwijzen.”
Zeker in Amsterdam
Volgens de programmamaker van Pakhuis de Zwijger is inclusiviteit en diversiteit een onderwerp dat al langer speelt en daarom ook heel belangrijk is voor een stad als Amsterdam. “Wij zijn er niet vandaag mee begonnen, we zijn er al een tijdje mee bezig. Binnen de grotere discussie over diversiteit en inclusiviteit overal in Nederland, maar toch met name in de grote steden zoals Amsterdam is Pakhuis De Zwijger al heel lang bezig met het programmeren en het bijeenbrengen van mensen die bezig zijn met inclusiviteit.”
Het hoger onderwijs speelt daarin een cruciale rol om die ongelijkheid tegen te gaan. Vandaar dit manifest, legt Muller uit. “Eigenlijk heeft het ook te maken met de bredere discussie over ongelijkheid in de stad en daarbuiten. Het hoger onderwijs is daar één schakel in, maar wat ons betreft een hele belangrijke schakel. Omdat het mensen opleidt die uiteindelijk professionals zullen zijn op allerlei verschillende vlakken. Maar ook hebben deze instellingen een hele grote functie te vervullen binnen en buiten de stad, voor het beantwoorden van maatschappelijke vraagstukken.”
Veelal mensen van de HvA
Sinds september is er een werkgroep ingesteld en zijn er docenten en studenten bij betrokken, veelal van de HvA, zoals Rob Andeweg projectleider aan deze hogeschool. Andere leden van de werkgroep zijn Iris Bijman projectmedewerker Open Research Platform Amsterdam en Aliya Çelik projectmanager diversiteit en inclusie van de HvA, maar ook mensen van buiten, zoals Jerry Afriyie, een Nederlandse activist en voorman van de actiegroep Kick Out Zwarte Piet.
Julia Muller vertelt dat deze werkgroep de afgelopen tijd bezig is geweest met het opstellen van het manifest, maar dat men nog wel op zoek is naar verbreding. “Met deze groep zijn we de afgelopen weken bij elkaar gekomen. Er is wel een wat ongelijke verdeling met een grote representatie van de HvA en iets minder van de andere instellingen. Maar aan de zijkant zijn er ook wel mensen van de VU betrokken”, zo zei Muller in Pakhuis de Zwijger.
Het is de bedoeling dat het voorlopige akkoord binnenkort wordt voorgelegd aan een bredere groep studenten en docenten van de verschillende hoger onderwijsinstellingen in de hoofdstad. “Wij willen binnenkort het akkoord dat we nu hebben voorleggen aan docenten studenten en andere medewerkers binnen de instellingen, om het een nog beter document te maken en om het verder te concretiseren.”
