Randstadhogescholen vrezen te moeten betalen voor krimp in de regio
Gisteren hield de Vereniging Hogescholen zijn traditionele nieuwjaarsbijeenkomst. Voor veel aanwezigen was dit de laatste nieuwjaarsborrel van de Vereniging Hogescholen (VH) als voorzitter van een hogeschool. De voorzitter van de VH Maurice Limmen stond in zijn speech uitgebreid stil bij krimp in het hbo. Hij zei dat dit een verantwoordelijkheid is voor de hele sector en dat er gezamenlijk voor gezorgd moet worden dat het opleidingenaanbod ook in de regio op peil blijft.
Na de speech bleken niet alle bestuurders in het hbo enthousiast over het verhaal van krimp. “Dit gaat ons geld kosten”, zeiden bestuurders uit de Randstad tegen ScienceGuide. “Was dit nou een speech van de voorzitter van de VH of was dit een CDA-verhaal?” vroeg een andere bestuurder zich af. De angst bestaat dat de Randstad moet gaan betalen voor de krimp in de regio. “Het is goed dat hij dit aan de orde stelt, maar de vorm die hij gekozen heeft lijkt te impliceren dat wij met z’n allen moeten gaan betalen voor krimp in de regio, dat lijkt mij niet verstandig,” zo zei een bestuurder in het hbo tegen ScienceGuide.
Door krapte in de zorg naar België
In zijn nieuwjaarsspeech stond de voorzitter van de VH allereerst stil eerst stil bij het toegewijde werk van zijn medewerkers van het bureau, die hij onmisbaar acht in zijn rol als recent aangetreden voorzitter. “Als voorzitter zit je vaker met een brede delegatie aan tafel, soms als je als dan als voorzitter die er nog niet zo niet zo lang zit nog niet direct doorhebt waar de gevoeligheid zit op een bepaald dossier. Dan is het heel aangenaam dat er iemand naast je zit die zich vreselijk begint op te winden, omdat iets ten koste dreigt te gaan van het hbo.”
Een grote uitdaging voor het hbo is de krapte op de arbeidsmarkt, zo zei Limmen in de Glazen Zaal in Den Haag. “Sommige mensen moeten voor de zorg naar België. Op alle mogelijke manieren maken we een arbeidsmarktkrapte mee. Dat probleem gaan we de komende jaren nog meer krijgen. Het heeft ook te maken met demografie, vergrijzing. Dat zal een thema zijn waar wij de komende jaren nog heel veel mee te maken krijgen.”
Regionale worteling studenten erkennen
“Het interessante is dat er voor hogescholen tegelijkertijd een dimensie bij komt en dat heeft te maken met krimp,” vervolgde Limmen die erop wees dat die krimp zich uit in studentenaantallen, en vooral in de regio voelbaar zal worden. “Er zijn bepaalde gemeentes waar straks 40 procent minder kinderen worden geboren dan voor ‘vervanging’ nodig zouden zijn. Dat betekent ook iets voor instellingen in de regio. Dat kan zijn dat er bepaalde opleidingen onder druk komen te staan.”
“Je zou kunnen zeggen: ‘dat is jammer voor de instelling, en we gaan weer over tot de orde van de dag. Maar ik denk dat dat niet het geval moet zijn.” Volgens Limmen moet er goede gekeken worden naar wie nu precies de studenten zijn voor wie het hbo opleidt, een heroriëntatie op de missie van de hogeschool. “Want wie zijn eigenlijk onze studenten? Dat zijn mensen die vaak meer regionaal geworteld zijn, die eerste generatiestudenten zijn. Het is dus niet gezegd dat op het moment dat een opleiding in de regio onder druk komt te staan en verdwijnt, die mensen alsnog die opleiding gaan volgen.”
Hier ligt dus een gezamenlijke verantwoordelijkheid, zo stelde de oud-vakbondsman Limmen. “Daarom vind ik dat wij met elkaar de verantwoordelijkheid hebben voor de problematiek die daar ontstaat. We hebben met elkaar als vereniging de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat we een breed en gevarieerd opleidingenaanbod houden in de regio.”
“We kunnen dan allemaal wel naar anderen kijken, maar volgens mij zullen we dat met elkaar moeten uitspreken. In onze algemene vergadering zal dit ook terugkomen om dit bestuurlijk te vertalen.” Om dit probleem op te lossen gaf de voorzitter van de hbo-koepel alvast een voorzet met een concreet voorbeeld. “Laten wij er met elkaar voor zorgen dat als iemand een hbo-verpleegkundige die een specialisme oncologie wil gaan doen, dat ook kan zonder dat iemand de regio uit moet. Op die manier blijven wij geworteld in de regio en blijft het ook leefbaar en aantrekkelijk.”
Beroep op de minister
Limmen heeft er het volste vertrouwen in dat de sector in staat is om dit voor elkaar te krijgen. “Ik denk dat wij juist als hbo uitstekend gepositioneerd zijn om een hele belangrijke bijdrage te leveren aan die combinatie van problemen van arbeidsmarktkrapte en krimp in de regio.”
Hoewel de sector hier een eigen verantwoordelijkheid heeft, deed hij ook een beroep op de minister. “Als we dat doen, dan zou het heel goed zijn om vervolgens ook te kijken wat de landelijke overheid op dat vlak voor ons zou kunnen betekenen. In uw strategische agenda heeft u ook een aanknopingspunt gegeven om over deze problematiek te praten. Wij gaan dat gesprek graag aan.”
In dat kader deed de voorzitter van de VH in het slot van zijn speech ook een beroep op het Wopke-Wiebes-Fonds. “Ik denk dat het heel goed zou om in het kader van de discussie over die 50 miljard, wij ook nadenken hoe we niet alleen iedereen in Nederland maar overal in Nederland, het hbo de mogelijkheid blijft bieden aan mensen om zich te emanciperen en om een bijdrage te leveren aan hoe wij morgen ons brood verdienen.”
Samenwerken strookt niet met apart aanbieden
Na afloop van de speech was niet iedereen enthousiast. Die specialisatie oncologie in de verpleegkunde was volgens bestuurders uit de Randstad een heel slecht en ongelukkig voorbeeld. “Het is ondenkbaar dat je dat in het kader van krimp overal kan blijven aanbieden. Dat kan alleen als de overheid een ongelofelijke bak geld op tafel legt. Het is nu al niet zo dat er overal oncologie kan worden aangeboden.” Zo gispte een bestuurder uit de Randstad, na afloop tegen ScienceGuide.
Samenwerking betekent volgens sommige aanwezigen, juist in het kader van krimp, dat er keuzes gemaakt moeten worden. “Als samenwerking dan toch een thema is laten we dan zo’n specialisatie als oncologie niet overal aanbieden, maar dan kan ook met afstandsonderwijs in samenwerking met andere hogescholen. Probeer niet alles in stand te houden, want dan wordt het een hele defensieve discussie.”
Ook vreesde men in de Randstad dat deze discussie zal leiden tot een schisma zoals dat ook bij de universiteiten ontstond rondom de discussie rond het advies van de commissie Van Rijn. “Wat niet moet gebeuren is dat het schisma dat overal ontstaat tussen Randstad en de rest van Nederland nu ook in het hoger onderwijs gaat plaatsvinden, dat dreigt nu wel. Dat gaan wij niet accepteren. Als dit ertoe leidt dat er geld van de Randstad moet naar de regio, dan hebben we een discussie zoals bij Van Rijn, maar dan in het hoger beroepsonderwijs.”
Regiobeleid in plaats van Van Rijn
Momenteel loopt er ook een landelijk onderzoek naar de toereikendheid van de bekostiging. Ook minister Van Engelshoven heeft in haar Strategische Agenda aangegeven dat bij dit bekostigingsonderzoek er ook gekeken moet worden naar krimp. Daarnaast wordt ook vaak gezegd dat de vaste voet per instelling omhoog moet en er minder per student uitgekeerd wordt.
De vrees in de Randstad is dat instellingen die te maken hebben met krimp straks extra geld krijgen via de vast voet ten koste van de instellingen die niet krimpen. “Als de voorzitter van de VH nu dit soort dingen gaat zeggen, dat wij dit met z’n allen moeten gaan oplossen, dan vind ik dat niet handig,” zo zei een andere verontruste bestuurder. Ook vroeg deze hbo-bestuurder zich af of hier nu wel de voorzitter van de Vereniging Hogescholen een speech had uitgesproken. “Zegt hij dit nu namens de vereniging of het CDA? Het is in ieder geval niet mijn verhaal.” Verwijzend naar de CDA-achtergrond van de voorzitter van de VH.
Wat er dan wel moet gebeuren was ook duidelijk, zo zei een bestuurder. “Vroeger hadden we regiobeleid er moet nu ook op landelijk niveau afspraken gemaakt worden wat er voor voorzieningen nodig zijn in de regio. Als je dat gaat doen door overal te realloceren via de sectoren dan krijg je overal oorlog er is een nationaal verhaal voor nodig.”
