Coronacrisis plaatst vraagtekens bij ‘normaal’
Er zal dit jaar geen centraal eindexamen afgenomen worden. Een klap voor veel leerlingen en een nieuw vraagstuk voor het hoger onderwijs dat opdoemt door de coronacrisis. “Bij ons op de Hogeschool Rotterdam is iedereen met elk erkend diploma welkom,” verzekerde collegevoorzitter Ron Bormans de aankomende studenten geruststellend via Twitter. “Vanzelfsprekend,” zo zegt hij tegen ScienceGuide.
Leerlingen mogen niet de dupe worden
“We zitten nu zo ver in het jaar dat je zou kunnen zeggen dat de meeste leerlingen al wel ‘uitgeleerd’ zijn.” Volgens Bormans verschilt de bagage die de leerlingen inmiddels al hebben nagenoeg niet van die van na het centraal eindexamen. “De mbo’ers die onze kant uitkomen zijn tegen deze tijd eigenlijk al zo ongeveer op 100% van hun opleiding. Van de havisten slaagt gemiddeld 90% voor het centraal eindexamen. Als er al leerlingen zijn die misschien niet optimaal voorbereid zijn, dan zijn het effecten aan de randen van de normaalverdeling.”
Vanuit een hoger onderwijsperspectief verandert er in zijn ogen dan ook nauwelijks of niets. “Daarom heb ik ook snel dat signaal af willen geven. Het laatste dat ik wil is dat we die leerlingen en studenten nu al bestempelen als ‘coronadiploma’.” Bormans wond zich dan ook publiekelijk op naar aanleiding van een artikel in NRC waar deze term al in gebruikt werd. “Dit is een situatie waar die leerlingen en studenten geen enkele invloed op hebben en hoeven zich daar ook niet over te moeten verantwoorden.”
Het is ook veel te gemakkelijk om eventuele problemen met dit cohort in de toekomst aan de leerlingen en studenten toe te schrijven. “We hebben nu al een enorme uitval in het eerste jaar van hier en daar zo’n vijftig procent. Natuurlijk kan het zo zijn dat daar iets in verandert, maar we zullen het in de eerste plaats bij onszelf moeten zoeken. Wij hebben immers de verantwoordelijkheid mensen goed op te leiden.”
“”Het laatste dat ik wil is dat we die leerlingen en studenten nu al bestempelen als ‘coronadiploma’.””
Een ding weet Bormans zeker, deze bijzondere situatie gaat vraagtekens plaatsen bij ‘de normaal’. “Alles is ontwricht en op elk terrein blijken er meer wegen naar Rome te zijn dan we dachten. We zullen dus ook op al die domeinen ons de vraag moeten stellen of we terug willen vallen in het oude patroon.” Het is een wrange setting, zegt hij erbij, “maar het is wel een interessant experiment.”
Niet alleen het eindexamen is zo’n onderwerp voor reflectie, ook de verhouding online/offline onderwijs is in korte tijd op zijn kop gezet. “Ik heb altijd geroepen dat studenten ‘naar school’ moeten komen maar ik word natuurlijk nu ook getest in mijn geloof.” Deze maanden houdt hij het vizier open voor de voordelen en de grenzen. “Wij gaan een balans ontwikkelen tussen online en fysiek. Daar zullen zeker grenzen aan zitten, maar die moeten we gaan ontdekken.”
De Hogeschool Rotterdam heeft besloten om tot 1 juni dicht te blijven, sommige instellingen gaan verder en schorten fysiek onderwijs voor het hele jaar op. De vraag of de kwaliteit van het onderwijs echt gewaarborgd is – zoals veel bestuurders in videoboodschappen menen te kunnen garanderen – vindt Bormans reëel. “Het is natuurlijk een goed voornemen, maar je moet kritisch blijven. Onze examencommissies zijn gevraagd om dit heel scherp in de gaten te houden. Wat niet kan, wat niet verantwoord is, zullen we anders moeten doen. De waarde van ons diploma moet ook dwars door deze crisis heen, onaangetast blijven.”
“”De waarde van ons diploma moet ook dwars door deze crisis heen, onaangetast blijven.””
“Het is mogelijk dat de kwaliteitsnorm nu niet in alle opzichten gehaald kan worden, daar moet je nu alvast rekening mee houden.” In het onfortuinlijke geval dat door omstandigheden lessen of tentamens niet door kunnen gaan – docenten zijn immers ook mensen met een gezin en hebben momenteel genoeg andere sores aan hun hoofd – zal er gerepareerd moeten worden. “Ik houd er rekening mee dat we in het eerste blok van volgend jaar wel wat achterstand in moeten halen.”
Uniformiteit op het niveau van waarden
De Rotterdamse bestuurder ziet in dat hij met deze uitspraken een schot voor de boeg doet. Zijn eerdere helderheid over hoe om te gaan met het bindend studieadvies, voordat de koepels, bonden en OCW tot een besluit waren gekomen, werd hem niet door alle collega’s in dank afgenomen. “Dat snap ik ook en soms moet ik er even aan herinnerd worden dat we sommige dingen in het collectief moeten regelen. Maar we moeten ook precies zijn in wat we wel en wat we niet gezamenlijk afspreken.”
Het bindend studieadvies is wel een voorbeeld waar instellingen, en eigenlijk zelfs opleidingen, nu juist zelf over gaan. “Het is goed dat we afstemming zoeken maar operationeel hoeft dat niet altijd hetzelfde uit te pakken. Het is afstemming op het niveau van waarden.” Dat het soms even schuurt in de Vereniging Hogescholen (VH) hoeft geen geheim te zijn, en ook geen verrassing. “Het zijn uitzonderlijke tijden en instellingen verschillen nu eenmaal. Hier ging de discussie niet over wel of niet coulant zijn, maar echt over uniformiteit op uitvoeringsniveau. Ik ben er eigenlijk wel trots op hoe wij hogescholen het doen in VH-verband.”
Op het punt van de eindexamens weet hij echter vrij zeker dat hij niet voor zijn beurt spreekt. Ook collega’s uit Brabant gaven deze week al aan begrip te hebben voor de situatie. “Van iedereen hoor ik dat ze de leerlingen met open armen zullen ontvangen en dat zullen we ook doen.”
De volgende noot om te kraken: de harde knip. Hoe streng zullen instellingen zijn voor de mbo’er met een paar punten te weinig, of de hbo’er die verder wil aan een universitaire studie. “Van iedereen wordt souplesse gevraagd. Mijn inschatting is dat er geen robbertje gevochten hoeft te worden over die gevallen. Hoe we het precies gaan regelen zal misschien instellingsafhankelijk zijn, maar als je wilt dat een generatie niet massaal vertraging oploopt dan zal het maatwerk moeten worden.”
