KNAW ziet af van dakpanconstructie presidentschap
Hij was de eerste vicepresident “nieuwe stijl” van de KNAW. Op 1 september 2016 trad hoogleraar theoretische natuurkunde Wim van Saarloos aan als secondant van toenmalig president, de geesteswetenschapper José van Dijck. In zijn nieuwe functie kon hij zich twee jaar warmlopen, om in 2018 het presidentschap over te nemen. Aanstaande juni loopt zijn termijn af, maar dit keer zal er geen vicepresident meer worden benoemd die na twee jaar automatisch president wordt.
Adequaat uitvoerend bestuur
“Vanuit bestuurlijk perspectief is de vraag of een bestuur van zeven personen – allen in deeltijd – wel in staat is adequaat als een uitvoerend bestuur van een dergelijk grote en complexe organisatie als de KNAW te opereren als er geen (meer formele) interactie is met de leden van de Akademie.” Zo luidde het oordeel van de evaluatiecommissie onder leiding van oud-rector Douwe Breimer die in 2014 de KNAW van a tot z doorlichtte.
Het was een vraag die vanuit de KNAW beantwoord werd met een aantal wijzigingen van de bestuursvorm. De vicepresident nieuwe stijl was daar een voornaam onderdeel van. Het was een unicum in de lange geschiedenis van de Akademie dat de rollen van president en vicepresident op zodanige wijze aan elkaar verbonden werden.
Het tweekoppig presidentschap bood de kans voor beiden zich meerdere dagen per week op het besturen te richten, waarbij de vicepresident zich warm kon lopen. Bovendien zou een zorgvuldige keuze in het vakgebied van de bestuurders ervoor moeten zorgen dat de KNAW altijd oog zou houden voor meerdere bloedgroepen.
Van een naar twee vicepresidenten
Uit openbare stukken maakt ScienceGuide op dat de leden en het bestuur van de Akademie het nu, een paar jaar na invoering van de regeling De vice-president wordt in functie benoemd. Twee jaar na deze benoeming eindigt deze en wordt deze automatisch omgezet in een benoeming in de functie van president, voor een periode van eveneens twee jaar. De vice-president komt niet langer dan twee jaar uit dezelfde afdeling. , toch graag anders zien. Tijdens de vergadering van 24 oktober 2019 heeft de ledenvergadering het reglement van de KNAW herzien en is het betreffende artikel komen te vervallen. Daarvoor is een nieuwe regeling Artikel 4.1 Samenstelling, benoeming en ontslag Het bestuur bestaat uit zeven leden, waaronder de president, twee vicepresidenten en de voorzitters van de domeinbesturen. Bij benoemingen van bestuursleden wordt gestreefd naar een evenredige spreiding van achtergronden over de domeinen. Van de twee vicepresidenten komt er één uit de domeinen genoemd in artikel 3.1, eerste lid sub a en b van dit reglement en één uit de domeinen genoemd in artikel 3.1, eerste lid sub c en d van dit reglement in de plaats gekomen, waarbij er sprake is van een president en twee vicepresidenten.
De vraag is waarom er na slechts één volwaardige periode onder de regeling besloten is het reglement te wijzigen. Woordvoerder Irene van Houten: “De reden voor het terugdraaien van de dakpanconstructie is dat een termijn van twee jaar te kort blijkt, en dat in de huidige constructie de president niet herbenoemd kan worden.”
Op de vraag wat dit betekent voor de opvolging van het presidentschap door huidig vicepresident Ineke Sluiter is zij helder. “Ineke Sluiter heeft een termijn van juni 2020 tot juni 2022 en daar verandert niets aan.” Het is dan ook niet denkbaar dat de huidige president zichzelf opnieuw verkiesbaar stelt. Sluiter kan zichzelf na haar termijn wel opnieuw verkiesbaar stellen voor nog eens drie jaar.
