Universiteiten moeten hun woonbeleid voor internationals drastisch aanpassen
Veel internationale studenten ervaren stress, onveiligheid en instabiliteit met betrekking tot hun woonomstandigheden. Zij voelen zich structureel gediscrimineerd op de woningmarkt. Het huisvestingsbeleid van universiteiten voor internationale studenten moet daarom ook stevig worden herzien, zeggen onderzoekers van de Universiteit Utrecht die onderzoek deden naar de wooncarrière van internationale studenten.
In het thuisland zijn deze studenten bevoorrecht
Internationale studenten zijn een groeiende, heterogene groep jongeren op de woningmarkt. Hoewel het veelal in het thuisland bevoorrechte studenten zijn die naar Nederland komen, begeven zij zich hier op de woningmarkt in een benarde positie. Uit eerder onderzoek in Nederland en Australië bleek al dat deze groep studenten moeilijk woonruimte kan vinden.
Zij lopen op tegen taalbarrières en onbekendheid met de plaatselijke woningmarkt. Wetenschappers van de Universiteit Utrecht hebben hier nader onderzoek naar gedaan. Dit hebben ze gedaan door de woonbiografieën van deze populatie te analyseren in Utrecht.
Internationale studenten begeven zich vaak in een financieel benarde positie. Ze werken niet veel en studeren hier met spaargeld of op basis van een studielening uit het eigen land. Bovendien missen zij sociaal en cultureel kapitaal. Zij kennen de woningmarkt niet en spreken ook vaak geen Nederlands.
Online informatie is een slecht alternatief
Veel van de informatie die er over de woningmarkt te vinden is niet beschikbaar in de gewenste taal. Online informatie is een slecht alternatief voor stilzwijgende kennis over de woningmarktpraktijken. Internationale studenten kunnen op die manier een structureel nadeel ondervinden op de woningmarkt. Daarnaast kunnen zij meestal niet terugvallen op familie en vrienden waar zij tijdelijk kunnen verblijven.
Veel internationale studenten melden etnische discriminatie op de woningmarkt. Ondanks de reputatie van Nederland als een liberaal en tolerant land bleek al uit eerder onderzoek dat de huisvestingsomstandigheden van bepaalde etnische groepen slechter waren dan die van de etnische Nederlanders.
Ook eerder onderzoek uit België en Duitsland wijst op verhuurders als een van de belangrijkste plegers van huisvestingsdiscriminatie tegen bepaalde etnische groepen. Gezien de overeenkomsten tussen Nederland en haar buurlanden is het waarschijnlijk dat dit ook in Nederland het geval is, zo stellen de Utrechtse onderzoekers.
Extra borgsommen
Over het algemeen mogen verhuurders in de particuliere huursector beslissen met wie zij een huurovereenkomst aangaan. Verhuurders hebben dus een relatief krachtige positie op de woningmarkt. Naast de discriminatie door verhuurders kunnen internationale studenten ook hinder ondervinden van verhuurders die extra borgsommen vragen, het onroerend goed niet onderhouden, of tijdelijke contracten aanbieden.
Nederlandse universiteiten bieden geen accommodatie, maar helpen internationale studenten om huisvesting te vinden door online informatie over huisvesting. De meesten werken ook samen met studentenhuisvestingscorporaties. Maar deze hebben vaak te weinig kamers om huisvesting te kunnen garanderen voor elke internationale student. Daarom moeten de meeste studenten huisvesting vinden in de particuliere sector.
Dit onderzoek is gebaseerd op 18 semigestructureerde kwalitatieve interviews met internationale studenten die gehouden zijn in 2018 en 2019. De geïnterviewden waren allemaal tussen de 20 en 29 jaar oud en hadden in een ander land dan Nederland gewoond voordat ze naar Utrecht verhuisden. Ten tijde van het interview woonden ze minimaal een jaar in Utrecht. Allen waren studenten die een opleiding volgden aan een van de universiteiten in Utrecht.
Weinig of geen steun van de universiteit
Bijna elke geïnterviewde legde uit dat verschillende overkoepelende structurele en contextuele problemen hen verhinderen toegang te krijgen tot huisvesting in Utrecht. Ze voelden zich vooral verwaarloosd door hun universiteiten en ontvingen weinig of geen institutionele steun.
Zo zei Helena, een bachelorstudent uit Oostenrijk, dat het internationale bureau van haar universiteit haar niet hiep toen ze problemen had met het vinden van huisvesting. Het international office kan je op geen enkele manier helpen, zo ervaarde deze studente. Ook bij de andere studenten bleek dit een veelvoorkomende klacht. Zij hadden allemaal sterk de indruk dat de universiteit niet genoeg deed om het huisvestingsprobleem in de stad op te lossen.
Een ander probleem waar de internationale studenten tegenaan liepen waren de hospiteeravonden. Die bleken een instrument te zijn voor onverholen racisme. Zo ervaarde een student uit Curaçao. Die vertelde tijdens de hospiteeravond dat zij eigenlijk gewoon een local was, omdat ze Nederlands spreekt. Zij kreeg te horen: “Wij verkiezen onze Nederlanders.”
Studenten van kleur ervaren racisme
Vooral studenten uit niet-West-Europese landen werden geconfronteerd met dergelijke regelrechte discriminatie. Zoals het voorbeeld van de Curaçaose student wel aangeeft blijkt ook het bezitten van het juiste culturele kapitaal, zoals het spreken van het Nederlands, niet voldoende te zijn. Ook Nederlandse studenten van kleur ervaren dit soort racisme op de woningmarkt, zeiden de geïnterviewde internationale studenten.
Zelfs in advertenties komt racisme voor. Volgens een van de geïnterviewden staat in bijna de helft van de advertenties dat internationale studenten niet welkom zijn. De studenten vonden het schokkend dat deze advertenties ook gedeeld werden in Facebook-groepen voor internationale studenten.
Soms in illegale woningen
De onderzoekers stellen aan het slot van hun artikel dat internationale studenten een niet vaak onderzochte groep zijn in het woningonderzoek. Uit dit onderzoek wordt duidelijk dat studenten vaak een chaotisch woonpad doorlopen en soms in illegale woningen terecht komen, bij vrienden of in hostels. Of ze moeten huren betalen die ver boven hun budget zaten. Daarmee behoren internationale studenten tot de groep die tegen de hoogste kostprijs in Utrecht woont.
De internationale studenten moesten voortdurend verhuizen vanwege slechte woonomstandigheden, ook omdat ze onder druk werden gezet door verhuurders. Uit de interviews bleek dat deze voortdurende onzekerheid emotionele impact op de studenten heeft. Vooral wanneer ze een nieuwe kamer moesten vinden, waren ze bezig met huisvestingsproblemen en hadden zij nauwelijks tijd voor andere activiteiten, waaronder hun opleiding. Het hele proces van zoeken naar en zich zorgen maken over huisvesting zorgde voor emotionele uitputting. Veel van deze geïnterviewden vonden ook dat zij alleen werden begrepen door andere internationale studenten.
Slechte geestelijke gezondheid
Het gevoel dat zij door de universiteit niet serieus werden genomen, onderstreept volgens de onderzoekers het schokkende gebrek aan institutionele steun voor internationale studenten. Dit kan namelijk extra bijdragen aan slechte geestelijke gezondheid onder deze internationale studenten.
In het licht van deze bevindingen zeggen de onderzoekers dat Nederlandse universiteiten en beleidsmakers hun internationale studentenhuisvestingsbeleid moeten heroverwegen. Bij het aantrekken van steeds meer internationale studenten – die als zij buiten de EU komen fors voor een opleiding betalen – hoort ook een morele verantwoordelijkheid. Universiteiten moeten ervoor zorgen dat student een fatsoenlijke verblijfplaats hebben. Dit zal de leefomstandigheden van studenten ten goede komen, evenals de reputatie van Nederland als een goede plek om te studeren, zo zeggen de onderzoekers.
