Corona heeft het hoger onderwijs bevrijd van handelingsverlegenheid

de redactie
24 april 2020 | "Dit is een groot experiment met digitalisering in het onderwijs.” Al jaren proberen professionals leraren en docenten over hun handelingsverlegenheid heen te krijgen om met ICT te werken in het onderwijs. “Nu doen veel leraren positieve ervaringen met digitale hulpmiddelen op. Het is dus niet waarschijnlijk dat we straks weer teruggaan naar het oude.”

“Dit is een groot experiment met digitalisering in het onderwijs.” Al jaren proberen professionals leraren en docenten over hun handelingsverlegenheid heen te krijgen om met ICT te werken in het onderwijs. “Nu doen veel leraren positieve ervaringen met digitale hulpmiddelen op. Het is dus niet waarschijnlijk dat we straks weer teruggaan naar het oude.”

De plotselinge en drastische omschakeling naar afstandsonderwijs is een ware shocktherapie voor leraren en docenten. Lector Leren met ICT Marijke Kral (Hogeschool Arnhem en Nijmegen) doet al jaren onderzoek naar de wijze waarop leraren digitale mogelijkheden toepassen in hun lessen. “Waar handelingsverlegenheid normaal gesproken een grote hindernis is, zien we nu dat die massaal is doorbroken. De vraag is wel hoe lang dat effect blijft.”

Ruimte voor onderzoek

Kral is verbonden aan het iXperium / Centre of Expertise , een netwerkorganisatie van onderwijs, onderzoek en lerarenopleidingen  waarin leraren, lerarenopleiders, studenten, onderzoekers en ICT-experts samen nieuw onderwijs met technologie vormgeven. Het doordacht ontwerpen en implementeren van beter onderwijs met ICT, in en met de praktijk, van primair tot hoger onderwijs, is hun missie.

“We proberen de verschillende instellingen in deze tijd zo goed mogelijk bij te staan.” Aanvankelijk gebeurde dat binnen haar eigen hogeschool in de vorm van ‘labs’ waar docenten konden aankloppen voor hulp met het omschakelen naar afstandsonderwijs. “Sinds de sluiting van de gebouwen voor onderwijs is veel van de ondersteuning binnen ons netwerk een online aangelegenheid geworden.”

Niet alleen is dit een uitzonderlijke situatie voor het onderwijs, binnen het onderzoek is er een ‘natuurlijk experiment’ ontstaan om van te leren. Vanuit het Centre of Expertise loopt er al langer onderzoek naar de competenties van leraren op het gebied van leren en lesgeven met ICT en het opleiden van leerlingen in  ICT-geletterdheid. “Toevallig hadden we net een meting uitgezet in de week voor de coronacrisis, die lijst hebben we nu uitgebreid voor de instellingen die de enquête nog niet uit hadden gezet. We kunnen dan gelijk vergelijken en het op lange termijn volgen.”

Er is al veel onderzoek gedaan naar de competenties en het handelen van leraren als het op ICT aankomt. “Het algemeen geldende beeld – van voor de crisis – is dat van een kleine kopgroep en een groot peloton. Veel docenten vinden het moeilijk om de stap te zetten naar het creatief en divers gebruik van digitale middelen in hun onderwijs. Ze vinden het lastig op de hoogte te blijven van nieuwe ict-ontwikkelingen, hebben een relatief smal palet aan ict-middelen waarmee ze bekend zijn, verwachten dat het veel tijd en energie kost om het in te zetten, enzovoorts. Het kan heel goed dat nu docenten op veel plekken die drempel over zijn, we een heel andere houding gaan zien.”

Primair onderwijs

Het primair onderwijs gaat de aankomende weken gefaseerd weer open. Kral vermoedt dat de eerste prioriteit voor veel scholen, mede onder druk van de omgeving, zal zijn om een beeld te krijgen van het effect van de crisis op de voortgang. “Men wil natuurlijk weten of er achterstanden zijn en welke dat zijn, en de nadruk zal liggen op het wegwerken daarvan.” Kral heeft daar uiteraard begrip voor, maar hoopt dat er ook ruimte zal zijn voor bredere reflectie.

“Het risico bestaat dat er een periode komt waarin orde op zaken wordt gesteld, en dat we de ervaringen onvoldoende evalueren en meenemen.” Binnen het iXperium-netwerk en ook binnen het consortium ‘SPRONG Educatief gepersonaliseerd leren met ICT’ staan dan ook al activiteiten gepland om de ervaringen vanuit scholen te inventariseren. “We gaan als spin in het web zo goed mogelijk proberen om die ondersteuning te bieden om de kennis te delen.”

Kral verwacht in ieder geval dat veel docenten door de situatie een flinke sprong gemaakt zullen hebben. “Er zijn scholen en docententeams die door zijn gegaan op de gebruikelijke weg, maar dan digitaal; maar er zijn ook scholen waar gelijk is besloten om echt een andere benadering voor het onderwijs te kiezen.” Niet de les digitaliseren, maar echt een nieuw digitaal onderwijs ontwikkelen dus. “Naar die ervaringen en wat voor basis voor doorontwikkelen het biedt, zijn we natuurlijk heel benieuwd.”

Het is nog niet goed in te schatten wat het resultaat zal zijn op de lange termijn. “Maar ik verwacht niet dat het helemaal terug zal gaan naar het oude. Docenten doen nu ook hele positieve ervaringen op.” Ze hoopt wel dat voor de periode na de zomer ook ruimte zal zijn om na te denken over het duurzaam integreren van ICT-toepassingen in het onderwijs.

Hoger onderwijs

Wat betreft het hoger onderwijs volgt het volgende besluit van het Kabinet over het al dan niet heropenen van de onderwijslocaties in de week voorafgaande aan 20 mei. “Zo langzamerhand komen we in de fase waarin we moeten kijken naar hoe de rest van het jaar eruit gaat zien. Bij de HAN wordt in ieder geval al hard nagedacht over de invulling van de volgende en laatste periode van het jaar. Dit keer met wat meer tijd om wat dieper na te denken over de aanpak.”

“Er zijn enorme slagen gemaakt, maar we komen nu op het punt dat je een heroverweging gaat maken over hoe het verder moet. We zien nu wel dat er qua vooruitgang vooral veel bereikt is op het gebied ‘afstandsonderwijs’.” In feite gewoon het gebruikelijke frontale onderwijs met iemand voor de klas, maar dan via een scherm. “Maar digitalisering is veel meer dan het vervangen van een klaslokaal met een scherm. Het gaat ook om andere toepassingen in het leren en toetsen. “Waar ik last but not least erg benieuwd naar ben is hoe het met de leerlingen en studenten gaat. Dit is waar het eigenlijk om gaat. Hoe is deze omslag vanuit hun perspectief? Welke ervaringen en inzichten levert dat op?” Het is een onderwerp waar binnen twee onderzoekswerkplaatsen van het iXperium al naar gekeken wordt. “Die programma’s lopen gewoon door, dus dat is straks een grote bron van informatie.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK