Lectoren waarschuwen minister De Jonge: houd optie open om géén corona-app te lanceren
In een open brief aan minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) waarschuwen lectoren ICT van het platform PRIO vandaag voor de overhaaste ontwikkeling van corona-apps. Ze stellen onder andere dat het gat tussen de verwachting van wat een app kan brengen, en wat het werkelijk levert, doorgaans groot is en dringen erop aan dat ook het niet lanceren van een app een optie moet blijven in het besluitproces.
Technologie heeft altijd impact
Maaike Harbers is lector Artificial Intelligence & Society aan de Hogeschool Rotterdam. Ze schreef mee aan de brief die door meer dan 60 (associate) lectoren, programmamanagers en onderzoekers uit het hbo is ondertekend. “We roepen daarom de minister op om de ontwikkeling van de twee voorgestelde apps zorgvuldig te doen, en de optie open te houden ervan af te zien als het niet het gehoopte resultaat kan bieden onder de genoemde voorwaarden.”
De onderzoekers uiten zorgen over de haast waarmee het proces gepaard gaat. Harbers: “Ze zouden er eind deze maand al moeten zijn, dat is gewoon erg snel. De haast snappen we volledig, maar het mag niet ten koste gaan van de zorgvuldigheid. Iedereen voelt de urgentie, maar bij de ontwikkeling van een vaccin wordt ook de tijd genomen om risico’s te inventariseren en na te denken over de impact. Ik zie niet in waarom dat met een app niet zou moeten.”
Het is volgens Harbers en haar collega’s een grote misvatting om te denken dat technologie neutraal is. “Technologie heeft altijd impact op mensen en de maatschappij. Het is belangrijk en bovendien ook nuttig om die waarden – denk aan vrijheid, veiligheid, onafhankelijkheid en privacy – in ogenschouw te nemen en ook te toetsen tijdens het ontwikkelproces.”
Sla de testfase niet over
Als praktijkgericht onderzoekers weten de ondertekenaars als geen ander dat er gedurende het ontwikkelproces nog van alles kan veranderen. “Nieuwe vragen komen naar boven tijdens het maken. Vragen die je niet van tevoren kunnen bedenken. Soms denk je dat je het ene probleem aan het oplossen bent maar blijkt dat je eigenlijk een heel ander probleem eerst op moet lossen, en dat een app daar misschien niet het ideale middel voor is.” Een testfase, bijvoorbeeld in de vorm van een praktijktest in een living lab is volgens de ondertekenaars dan ook een cruciale fase voordat je kunt besluiten om een app op grote schaal in te voeren.
Minister De Jonge gaf deze week tijdens zijn persconferentie aan dat de eerste van de twee apps vooral moet dienen om het contactonderzoek van de GGD te vervangen. “Dan moet je eigenlijk weten waar de bottleneck van de GGD zit, en of je die wel kunt vervangen met een digitaal alternatief. Mensen denken snel dat je jezelf een hoop werk bespaart als je iets automatiseert of digitaliseert, maar dat is in de praktijk lang niet altijd het geval. Als een app bijvoorbeeld overdreven veel mensen adviseert om thuis te blijven, dan haal je jezelf waarschijnlijk ongelooflijk veel meer werk op de hals.”
Komt de oproep niet iets te laat? Dit weekend worden immers de eerste apps al gepresenteerd op het ministerie. “Toegegeven, het is wat aan de late kant, maar we hebben zeer zorgvuldig willen zijn. We realiseren ons dat we niet de eerste zijn maar het zal geen kwaad kunnen dat ook wij vanuit onze expertise een belangrijk signaal afgeven.”
