Intimidatie, terreur en agressie een duister beeld van jonge academici
Pesterijen, intimidatie en micro-agressies, ook de academie is er niet vreemd van. Sterker nog het lijkt erop dat er kenmerken zijn aan het wetenschappelijk onderzoek als werkplek die unieke condities scheppen voor dergelijk ongewenst gedrag. Dat stellen Britse onderzoekers in een recent verschenen onderzoeksartikel.
Universiteiten zijn verre van een gelukkige plek
De onderzoekers spreken over ‘terreur’ op de werkvloer. Hoewel terreur natuurlijk een sterke associatie heeft met totalitaire regimes, en bedreigingen van fysiek en mentaal geweld, is daar in dit verband natuurlijk geen sprake van. Tegelijkertijd is de huidige neoliberale kapitalistische universiteit verre van een ”happy place”, zo schrijven de onderzoekers.
Een teken aan de wand zijn de vele gerapporteerde zelfmoorden aan bijvoorbeeld het Imperial College tussen 2014 en 2018. In het Verenigd Koninkrijk zijn de afgelopen jaren meerdere rapporten verschenen die wijzen op de slechte mentale gezondheid van mensen die aan een universiteit werken. Daarmee is het academisch welzijn een groeiend onderzoeksveld aan het worden in het hoger onderwijs.
Daarbij wordt door verschillend onderzoek steeds meer gewezen op de impact van visitaties en de commercialisering van universiteiten. Die hebben er namelijk voor gezorgd dat er op een statistiek gebaseerde cultuur van excellentie is ontstaan, wat veel invloed heeft op de werkervaringen van academici.
Afhankelijk van meetbare doelen
Tot op heden is er echter zeer weinig onderzoek gedaan naar de mechanismen achter deze terreur en micro-agressie en hoe academici daarop reageren. In dit onderzoek is specifiek gekeken naar jonge onderzoekers die werken aan business schools van universiteiten. Deze groep is sterk afhankelijk van extern opgelegde doelen als citatiescores om hun positie op de universiteit veilig te stellen.
Volgens de wetenschappers is deze groep ook bijzonder kwetsbaar door het huidige werkklimaat met tijdelijke contracten in combinatie met weinig ervaring. Voor dit onderzoek zijn 38 jonge onderzoekers van business schools gevraagd uit veertien verschillende landen. De meeste onderzoekers komen uit Europa, twee van hen zijn Nederlands.
Allereerst stellen de deelnemers aan het onderzoek vast dat zij het universitaire systeem als imposant, onpersoonlijk en grotendeels onbegrijpelijk typeren. De onderzoekers vergelijken het met de roman van Franz Kafka, ‘Het Proces’ waarin de hoofdpersoon door de autoriteiten wordt beschuldigd van een misdaad, zonder de aanklacht te kennen.
De jonge wetenschappers ervaren weinig zeggenschap in de top-down bestuurscultuur van een universiteit. Deelnemers aan het onderzoek beschreven hun organisaties dan ook als tiranniek en chaotisch. Iedereen wordt onder druk gezet om bovengemiddeld te presteren, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijsevaluaties.
Een geïnterviewde vertelt dat zij voor onderwijs een uurloon krijgt. Hoe meer ze lesgeeft, des te meer geld ze verdient. Vanzelfsprekend is er dan niet veel tijd voor onderzoek, ze wordt er immers ook niet voor betaald. Tegelijkertijd wordt zij wel gevraagd om te publiceren.
Academische slavernij
Jonge buitenlandse onderzoekers die werkzaam zijn op basis van een werkvisum, vormen een bijzonder kwetsbare groep. Als je besluit om te stoppen met werken omdat je het niet meer aankunt, dan verlies je meteen je visum en moet je direct het land verlaten. Een buitenlandse onderzoeker zegt daarover: “Je bent op de een of andere manier gedwongen om in deze context te werken, zelfs als je het niet meer kunt verdragen. Je zou het een manier van ‘academische slavernij’ kunnen noemen.”
De onderzoekers stellen daarover dat, hoewel ook slavernij in dit verband een overdreven term is, het wel laat zien dat de geïnterviewde zich gevangen voelt in het systeem. Deze voorbeelden laten volgens de onderzoekers zien hoe mentaal en emotioneel onvoorbereid veel jonge onderzoekers zijn. Zo zijn er gevoelens van isolatie, voelt men zich onvoldoende gewaardeerd en wordt er gepest. Ook is er de voortdurende angst om niet naar behoren te presteren, en daarnaast is er de permanente angst voor het verliezen van de baan. Dit alles bij elkaar kan zorgen voor gevoelens van hulpeloosheid, angst en depressie.
Voortdurend veranderende eisen
De onduidelijkheid over de doelstellingen van een aanstelling leidt tot veel stress en onzekerheid. Jonge onderzoekers worden voortdurend geconfronteerd met veranderende eisen waaraan zij moeten voldoen. Zo kan het zijn dat zij opeens geconfronteerd worden met het feit dat zij een ‘viersterrenartikel’ hadden moeten publiceren, terwijl dat vooraf niet duidelijk was gemaakt. Maar de proeftijd van het contract wordt vervolgens wel op basis daarvan beëindigd.
In het onderzoek wordt ook melding gemaakt van slordige wetenschap in verband met de ervaren druk. Zo wordt plagiaat gepleegd of worden resultaten vervalst omdat men heel graag in een hoog aangeschreven tijdschrift wil publiceren.
Een ander punt van frustratie is dat de jonge onderzoekers over onderwerpen moeten publiceren die hen eigenlijk niets interesseren, maar het systeem vraagt dat nu eenmaal van hen. Dat maakt het werk emotioneel zwaar.
Dit alles brengt ook zorgen met zich mee vanuit het privéleven. Een geïnterviewde noemt haar werk veeleisend. Zo is het haar wel gelukt om goede onderwijsevaluaties te krijgen en te publiceren, maar ze heeft haar vrienden niet kunnen zien, het draait allemaal om werk.
Tegen wil en dank een alfamannetje
Een mannelijke onderzoeker zegt dat hij tegen wil en dank een alfamannetje moet zijn, omdat dit enige manier is om succesvol te zijn. Als je op een afdeling wilt blijven moet je voldoen aan de eisen en vooruitgang. Zo zeggen de onderzoekers dat er nu eenmaal sociale normen zijn en die neem je als jonge wetenschapper soms ongemerkt over.
Volgens de onderzoekers wordt duidelijk dat de deelnemers aan het onderzoek niet alleen te lijden hebben onder terreur van anderen, maar zichzelf ook kwellen. Dat is misschien nog wel de meest verraderlijke vorm van micro-terreur.
Zijn middenmanagers slachtoffer of dader?
Veel ervaren agressie is afkomstig van de zogenaamde ‘middenmanagers’. Volgens de auteurs zou verder onderzoek moeten aantonen of deze middenmanagers binnen universiteiten nu eigenlijk dader of slachtoffer zijn. Het is mogelijk dat zij gedwongen worden tot micro-agressie en terreur aan het adres van jonge wetenschappers door hun bovengeschikten.
In het slot van hun onderzoek zeggen de Britse wetenschappers dat jonge wetenschappers op business schools geconfronteerd worden met een onvoorspelbare omgeving, willekeur en mentaal geweld, vaak vanuit economische motieven. Vandaar de vergelijking met de surrealistische roman van Franz Kafka, ‘Het Proces’, waarin de hoofdpersoon nooit weet welke wet hij overtreden heeft en waarom, maar uiteindelijk toch maar de schuld op zich neemt.
Hoe duurzaam is deze manier van werken?
De onderzoekers vragen zich daarom af hoe duurzaam business schools kunnen zijn als zij allemaal hun toevlucht nemen tot mentaal geweld en agressie op de werkvloer, alleen maar ten bate van de outputcijfers. Zijn dergelijke arbeidsomstandigheden op de lange termijn wel levensvatbaar, aangezien de stress, angst en gezondheidsproblemen die ze veroorzaken overduidelijk zijn?
Maar er is ook hoop voor jonge wetenschappers, zij kunnen zelf ook iets doen. Ten eerste moeten zij erkennen dat in een neoliberale kapitalistische academische wereld opereren waar dergelijke gedragingen kennelijk normaal zijn. Er is daarom een radicaal collectivisme nodig om het isolement waarin deze jonge wetenschappers werken te doorbreken. Er moeten gemeenschappen gevormd worden, met conferenties en netwerken om samen met vakbonden te werken aan mentale gezondheid. Vervolgens moeten de jonge onderzoekers zich focussen op de successen in plaats van de mislukkingen, schrijven de auteurs.
