“We gaan niet twintig procent bezuinigen op het hoger onderwijs”
Minister Van Engelshoven was onlangs op werkbezoek bij de twee grote hoger onderwijsinstellingen van Rotterdam, de Erasmus Universiteit en de Hogeschool Rotterdam. De boodschap aan beide onderwijsinstellingen was dat zij grote waardering had voor hoe het personeel de snelle switch heeft gemaakt naar online onderwijs. De minister herhaalde de boodschap dat niet iedere student gecompenseerd gaat worden voor vertraging.
Bij de Erasmus Universiteit benadrukte Van Engelshoven dat zij alles op alles wil zetten om vanaf juni het onderwijs weer voorzichtig te laten opstarten. “Wat ik met universiteiten heb besproken is dat zij grote behoefte hebben om hun deuren te openen voor tentamens, het verzorgen van praktijkonderwijs en het starten van sommige werkgroepen. Ik doe zoveel als mogelijk om ervoor te zorgen dat er enige ruimte is voor opening in juni. We zijn er nog volop mee aan het puzzelen, want dat betekent ook dat er meer studenten in het openbaar vervoer zitten en op straat zijn.”
Wij voeren samen de strijd
De voorzitter van Hogeschool Rotterdam, Ron Bormans drukte de minister op het hart dat het opstarten van het praktijkonderwijs van cruciaal belang is om de vertraging voor studenten die afstuderen tegen te gaan. “Wij voeren samen met de minister de strijd om vanaf 15 juni een zodanige openheid te hebben dat we met name het afstuderen in de praktijklocaties voor elkaar krijgen. Half mei is voor ons van belang. Als wij dan weten of wij die praktijkkant meer ruimte kunnen geven, dan is de achterstand die studenten oplopen betrekkelijk. Ik zeg niet dat die afwezig is, maar is betrekkelijk.”
Mocht vanaf half juni het praktijkonderwijs niet mogelijk zijn, dan is vertraging voor studenten op grote schaal niet te voorkomen, voorspelt de Rotterdamse collegevoorzitter. “Als ons dat niet lukt, dan gaan wij de zomer in met over de hele linie forse achterstanden. Dat hoef ik de minister niet te vertellen en dat weet de minister natuurlijk ook. Ik blijf dit wel herhalen want dit is voor ons extreem belangrijk.”
Bij de Hogeschool Rotterdam ging de minister uitgebreider in op de vertraging die studenten oplopen en over de veelbesproken eventuele compensatie. “Ik vind dat wij met z’n allen de opdracht hebben omdat zo goed en kwaad als het kan te blijven proberen. Want uiteindelijk is elke student meer gebaat bij op tijd een diploma halen in plaats van compensatie.”
Het is een hele lastige tijd
De minister gaf aan dat zij begrip had voor de zorgen van studenten: die nu hun baankansen zien slinken, maar ook te lijden hebben aan gebrek van sociale contacten. “Ik begrijp de bezorgdheid. Voor jonge mensen is dit een heel moeilijke tijd. Want het is ook de groep die het minst geïnfecteerd wordt door het virus, maar voor een klein deel zorgen zij voor de verspreiding. Natuurlijk is het nu niet meer mogelijk om elkaar te zien voor studie, studentenbaan of in de kroeg. Er zijn nu ook geen festivals deze zomer, dus ja het is een hele lastige tijd voor jonge mensen.”
Van Engelshoven benadrukte daarom dat het belangrijk is om als regering perspectief te bieden. “Het meest belangrijke wat we als regering moeten doen is duidelijk maken: dat na deze crisis onze economie weer gewoon doorgaat, en dat er dan wel weer baankansen zijn voor jonge mensen.”
Vertraging die onvermijdelijk is
Toch wil de minister benadrukken dat compensatie alleen zal gelden voor laatstejaars. “Niemand van ons kan voorspellen wat er gebeurt met een eerstejaars die nu misschien een aantal weken vertraging oploopt en wat dat betekent voor het eind van de studie. Daar zitten nog veel te veel onzekere factoren in. Wat wij wel kunnen doen, is iets bedenken voor die studenten waarvan wij dit jaar al gaan zien: die lopen echt vertraging op die onvermijdelijk is. Daar moeten wij echt wat op bedenken om ervoor te zorgen dat zij niet voor eigen rekening volgend jaar nog een aantal maanden moeten studeren. Dat ben ik nu aan het uitwerken.”
Ron Bormans is als voorzitter van Hogeschool Rotterdam blij met deze toezegging. “Dit is gewoon heel erg simpel. Als jij 1 juni wilde afstuderen en je moet nu 3 maanden verder gaan in het komende studiejaar dan moet je collegegeld betalen. Dat zijn letterlijk extra kosten. Dus wat dat betreft ben ik daar heel blij mee dat hier over nagedacht wordt. Dat is goed nieuws.”
Maar de minister benadrukte nogmaals dat compensatie voor iedereen er echt niet in zit, zo zei zij bij de Erasmus Universiteit, dat geldt ook voor studenten die nu geen bijbaan hebben. “Er is compensatie voor mensen die nu hun baan dreigen te verliezen. Voor iedere groep waar wij een oplossing voor bedenken is er weer een andere groep die vindt dat zij onvoldoende gecompenseerd worden. We kunnen ook niet iedereen compenseren, dat is niet te doen. De minister van Sociale Zaken doet zijn best om al deze groepen te bereiken die een baan verliezen en een inkomen. De groep die hieronder te lijden heeft, is echter zo groot dat het niet mogelijk maakt om iets te regelen voor ieder persoon.”
Bormans heeft er ook wel begrip voor dat niet zo maar voor iedereen het collegegeld verlaagd wordt. “Ik vind daar dingen van, maar dat gaat niet over de portemonnee van de hogeschool, dat is de kas van de minister, ik heb een andere verantwoordelijkheid. Om een idee te geven: als de minister zou besluiten om voor iedereen de helft van het collegegeld kwijt te schelden dan is zij 750 miljoen euro verder. Dit is wel de wet van de grote getallen waar zij verantwoordelijk voor is.”
Universiteiten moeten zelf bekijken hoe ze omgaan met tentamens
De minister besprak de kwestie rondom digitale tentamens waarbij studenten privacyschendingen ervaren, omdat zij online via beeld en geluid thuis gevolgd worden. “Universiteiten moeten zelf bekijken hoe ze omgaan met tentamens, maar ik zie dat zij ook alternatieven bedenken zoals openboek tentamens. Voor sommige tentamens is er geen alternatief.”
Echter soms ontkomt je er niet aan als je een tentamen moet organiseren voor een paar honderd studenten. “Als je online tentamens thuis hebt dan moet het wel in overeenstemming zijn met alle privacywetgeving. Dat betekent geen onnodige dataverzameling, je moet de data zo snel mogelijk wissen. Ik heb sommige studenten horen zeggen dat zelfs de data wordt verkocht. Dat is niet mogelijk,” zo verzekerde de minister aan de Rotterdamse studenten.
Ik begrijp hun zorgen
Van Engelshoven zei dat er nu door de Autoriteit Persoonsgegevens onderzoek wordt gedaan naar deze vorm van tentaminering. “Ik laat nu onderzoek doen naar deze manier van tentaminering en of die overeenkomstig is met onze privacywetgeving. Ik begrijp de zorgen bij studenten, het is namelijk niet de ideale situatie, maar we zijn nu niet in een ideale situatie, dus we hebben er mee te dealen. Maar ik begrijp hun zorgen.”
Uiteindelijk is het niet aan haar om te bepalen voor welk type tentamen wordt gekozen, benadrukte de minister. “Het is niet aan mij. Het is aan universiteiten, de docenten en examencommissies om hier naar te kijken. We moeten het organiseren binnen de universitaire gemeenschap. Daar moet men een goede discussie voeren.”
Hoe kunt u miljarden bezuinigingen doorvoeren?
Een docent van de Erasmus Universiteit legde de minister haar zorgen voor: zij had berichten gehoord over bezuinigingen in het hoger onderwijs. “In de afgelopen 6 weken hebben mijn team en ik tien tot veertien uur per dag gewerkt om het online onderwijs mogelijk te maken. Hoe kunt u dan rechtvaardigen dat de overheid nu bezuinigingen van miljarden wil doorvoeren op het hoger onderwijs, als tegelijkertijd bedrijven worden bijgestaan zoals KLM?”
Hier moest de minister naar eigen zeggen een misverstand uit de wereld helpen. “Dit is een groot misverstand. Wat alle ministeries elke vier jaar doen, is een plan maken wat je wilt doen met twintig procent extra in je budget, en in kaart brengen hoe je twintig procent kan bezuinigen. Dit is niet meer dan een theoretische exercitie. Het ongelukkige was dat we dit moesten publiceren midden in de coronacrisis. Er zijn nu ook soortgelijke plannen om te bezuinigen op de gezondheidszorg. Niemand kan zich nu voorstellen dat dit op dit moment gaat gebeuren. Dit is echt iets wat we niet gaan doen.”
Ik heb een half miljard extra gekregen
Terecht wees de minister erop dat zij bij de Voorjaarsnota twee weken geleden maar liefst een half miljard euro van minister Hoekstra heeft gekregen om gaten te dichten op haar begroting. Die gaten zijn onder andere ontstaan door de gestegen instroom van internationale studenten. “Het nieuws is dat ik een compensatie van een half miljard heb gekregen om voor stabiliteit te zorgen in de financiering van universiteiten en hogescholen. Maar maak je geen zorgen over deze twintig procent korting op het budget.”
De rector van de Erasmus Universiteit, Rutger Engels, waarschuwde wel dat de toekomst van zijn universiteit financieel ongewis is. “We hebben nu meer kosten door deze coronacrisis, al het onderzoek in het lab ligt nu stil en dat heeft ook consequenties voor promovendi. Dat zijn ook de medewerkers die een tijdelijk contract hebben. We zijn daar bezorgd over.”
De instroom van nieuwe studenten kost de Rotterdamse rector ook hoofdbrekens. “Het is nu nog onduidelijk hoeveel studenten wij hier aankomend academisch jaar zullen hebben. We moeten rekening houden met een serieuze afname van het aantal studenten. Het is moeilijk om dat nu te voorspellen, omdat we het niet weten. Maar ik ben er wel bezorgd over.”
Ik hoop dat we internationale studenten behouden
De minister beaamde dat en is ook bezorgd over de dreigende terugloop van het aantal internationale studenten. “Internationalisering is nog steeds heel belangrijk voor ons hoger onderwijs, maar ook voor onze economie hebben we internationaal talent nodig. We weten niet wat er gaat gebeuren in augustus en september en of studenten zich gaan inschrijven. Is het überhaupt mogelijk om hier te studeren of moet het online? Ik hoop wel dat we internationale studenten zullen behouden, want het is zo belangrijk voor de kwaliteit van het onderwijs, de kwaliteit van het onderzoek. Ook voor de toekomst van onze economie, we zijn een internationaal land.”
Deze crisis toont aan hoe belangrijk het is om te investeren in onderwijs en wetenschap en deze boodschap draagt de minister dan ook uit in het kabinet, zo verzekerde zij. “Ik probeer deze dagen bij iedereen in Den Haag duidelijk te maken dat het voor onze toekomst – en niet alleen om deze Coronacrisis te overwinnen en ook de economische crisis als gevolg hiervan – we investeringen nodig hebben in onderwijs en onderzoek. Overigens niet alleen in Nederland, maar ook in Europa. Dat zijn geen uitgaven maar investeringen.”
