Betalen per studiepunt getuigt van ‘zoek het maar uit’-mentaliteit
Mijn moeder zegt altijd dat ze ons met ‘oefenen en sparen’ heeft grootgebracht. Kinderen moeten jarenlang oefenen voor volwassenheid, bedoelt ze, en daarbij besparen we ze de teleurstelling van taken waartegen ze nog niet zijn opgewassen. Zo is het in het hoger beroepsonderwijs ook.
Zelfstandig worden met structuur
In het hbo verwerven studenten complexe kennis, complexe vaardigheden en complexe inzichten. Daar is jarenlang volgehouden concentratie en toewijding voor nodig, van studenten en docenten. We weten dat een samenhangend leerplan daarbij helpt en dat we bewezen effectieve methoden van kennisoverdracht moeten inzetten. We weten dat studeren een sociale activiteit is en dat studenten het meest tot hun recht komen in een klas of groep, en we weten ook dat we aandacht moeten geven aan de individuele student en haar omstandigheden.
We leiden op tot zelfstandigheid en daarom moeten studenten steeds meer verantwoordelijkheid nemen. Keuzes maken in wat ze willen leren, hoe ze dat leren, wie ze zijn en uiteindelijk wat ze in de beroepspraktijk betekenen voor anderen. En dus stellen we als hogescholen doordachte onderwijs- en examenprogramma’s op, waar docenten en studenten zeggenschap over hebben. We bieden structuur, maar zorgen er ook voor dat cursussen zoveel mogelijk zelfstandig kunnen worden bestudeerd.
Als we eisen stellen aan studenten voor ze naar de hoofdfase of de stage kunnen, zijn er bij voorkeur meerdere instroommomenten. Studenten kiezen zelf minoren, een buitenlands verblijf, een stage, een afstudeerrichting. We bieden opleidingen aan in voltijd, deeltijd, duaal of voor zij-instromers. We hebben aandacht voor de groep en voor de student zelf. Onze docenten zijn ook studieloopbaanbegeleiders, stagebeleiders en vertrouwenspersoon. Studentendecanen bieden hulp en de profileringfondsen staan open voor wie het door bijzondere omstandigheden niet redt. En toch blijft het altijd zoeken in die balans tussen structuur en vrijheid, tussen zorg en eigen regie, tussen oefenen en sparen.
Geen flexibiliteit maar onverschilligheid
Dit hele verhaal kun je vertellen zonder één enkele keer het woord “studiepunt” te gebruiken. Waarom zou je ook. Een studiepunt is een administratieve rekeneenheid waarin we nominale studiebelasting uitdrukken. Wie denkt dat een opleiding bestaat uit 240 studiepunten denkt dat je kunt leren zwemmen in een regenbui.
Maar wat die kamerbreed gesteunde motie over “betalen per studiepunt” zo slecht maakt, is niet alleen het gebrek aan belangstelling voor goed onderwijs en serieus leren dat eruit spreekt. Slecht is dat vooral de zwakkere studenten het volgen van onderwijs gaan uitstellen als wij ze niet aanmoedigen. Slecht is dat we tegen mantelzorgende studenten zeggen “koop maar wat punten minder” in plaats van ze te helpen. Het is dezelfde houding die maakt dat we tegen studenten zonder bijbaan, zonder stage zeggen dat ze maar meer moeten lenen.
Dat is geen flexibiliteit maar onverschilligheid. Zelfverantwoordelijke zelfbepaling – zeg ik de pedagoog Martinus Langeveld na – is het doel. Maar de “zoek het maar uit” mentaliteit is aan onderwijs wezensvreemd.
