Coronacrisis is geestbeving voor hoger onderwijs

Nieuws | de redactie
30 september 2020 | De huidige omwenteling in het onderwijs is vergelijkbaar met de overgang van koets naar de auto, aldus de nieuwe voorzitter van de HAN, Rob Verhofstad. Hij voorziet een fundamentele verandering.

Rob Verhofstad neemt zijn visie op hoger onderwijs naadloos mee van de Hanzehogeschool naar de HAN. Zo blijkt bij zijn afscheid van het noorden en het daarop volgende gesprek in zijn nieuwe werkkamer in Arnhem. De enorme wereldkaart aan de muur verraadt de internationale oriëntatie van Verhofstad. Hij is waarschijnlijk de meest internationaal ingestelde CvB-voorzitter die daadwerkelijk veel heeft rondgekeken in de rest van de wereld.

“We staan pas aan het begin van de omwenteling”

Zijn visie is helder: “Het gaat om leren, onderwijzen en de organisatie die dat mogelijk maakt.” Voor de HAN wordt deze aangevuld met de missie Open Up New Horizons: een inspirerend en ambitieus gedachtengoed. Maar ook Verhofstad kan niet om de nu allesoverheersende vraag heen: zijn de invloeden van corona tijdelijk? Keert het onderwijs oude-stijl uiteindelijk ooit weer terug? Of is het een game changer die tot een nieuw en fundamenteel ander onderwijssysteem leidt?

Hoe dat eruit zal zien, moet nog blijken. “We staan pas aan het begin van de omwenteling, maar hieruit kunnen nu al lessen worden getrokken,” verwijst Verhofstad naar leren, “zoals omgaan met onzekerheid door studenten. De gevolgen van de lockdown kunnen wellicht gebruikt worden om de prioriteiten weer helder te krijgen. Leren dient centraal te staan, en onderwijs en organisatie moeten in dat licht bezien worden.”

Over rampen en wederopbouw

Ook het CvB van de HAN zal een beleidskeuze moeten maken of de omwenteling naar een nieuw stelsel tijdelijk of blijvend is. Verhofstad gaat uit van het laatste. Om de enorme impact treffend te omschrijven, kiest hij voor de term geestbeving, een omschrijving van de Duitse filosoof en historicus Philipp Blom in diens essay ‘Das grosse Welttheater’.

Blom maakt ook buiten Duitsland furore. Hij vergelijkt de huidige sociale en economische catastrofe met de vernietiging van de stad Lissabon door natuurrampen in 1755. Eerst werd de stad getroffen door een aardbeving, die op zijn beurt een tsunami veroorzaakte. Daarna brak een alles verwoestende brand uit. De rampen leidden niet het einde in van de stad, ze waren juist de basis voor een ongekende wederopbouw.

Verhofstad constateert dat de huidige omwenteling in lesgeven vergelijkbaar is met die van de koets met paarden naar de auto. “De eerste auto’s waren horseless carriages”, zegt hij. “Het huidige online onderwijs is daarmee vergelijkbaar. Het is omgebouwd onderwijs op afstand.” Dat is voor hem geen negatieve kwalificatie. Integendeel, hij kan zich boos maken over de kritiek op afstandseducatie. “Er is heel erg veel inzet en flexibiliteit van alle medewerkers geweest om in zeer korte tijd in een nieuwe omgeving les te geven. Maar we staan pas aan het begin”.

Dat met de vinger wordt gewezen naar studerende jongeren als belangrijke oorzaak van het wederom oprukkende virus, kan hij verklaren. “Onder jongeren is er groepsdwang, die het soms voor individuele studenten lastig maakt om zich aan de voorschriften te houden als een enkeling dat niet doet”. Wel heeft hij gemerkt dat studenten het liefst naar bijeenkomsten die doorgang kunnen vinden op de campus gaan, omdat daar de regels bekend zijn en worden nageleefd.

De grote valkuil

De omstandigheden in de huidige situatie zijn lang geleden al onderzocht door Futures Literacy bij de Hanzehogeschool. Onderzoekers en docenten moesten aannames doen hoe het onderwijs er in 2050 uit zou kunnen zien. Verhofstad was aanwezig bij de sessie waarbij juist dit reframe werd gebruikt.

De visie van de nieuwe CvB-voorzitter begint met de liefde voor leren, die hij heeft overgenomen van Confucius. Onderwijs is noodzakelijk om te kunnen leren. En daarvoor is een HO-instelling met bijbehorende organisatie onontbeerlijk. “Het gevaar is dat de organisatie zichzelf centraal stelt, zeker in een tijd waarin corona alle aandacht opeist”, waarschuwt Verhofstad. “Terwijl het juist gaat om het leren van de studenten, maar ook van de docenten en de hele organisatie.”

Hij is net begonnen in zijn nieuwe functie. De ‘dynamics of taking charge’ als voorzitter van het college en opvolger van Kees Boele zijn in volle gang. Hij wijst op erop dat het verschil met zijn vorige functie als lid van een CvB niet zo heel groot is. Er is net als in zijn vorige baan daadwerkelijk een collegiaal bestuur.

Bovendien is binnen de HAN net een reorganisatie doorgevoerd, waarbij het onderwijs en onderzoek wordt geconcentreerd in 14 academies. Wat wel verschilt is de regionale inbedding. De Hanzehogeschool heeft in het noorden een dominantere positie dan de HAN in haar Gelderse achterland. “Het is nu de mooie uitdaging om de maatschappelijke uitdagingen van de wereld om ons heen als uitgangspunt te nemen,” zegt Verhofstad “zowel de regio als het land en heel Europa.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK