Het hbo heeft het Nationaal actieplan diversiteit en inclusie van de minister niet nodig
De minister komt met vier concrete voorstellen om het hoger onderwijs diverser te maken. Zo moet diversiteit worden opgenomen in het accreditatieproces van de NVAO en moet het NWO-instrumentarium ook meer toegepast worden op diversiteit en inclusie. Opvallende afwezigen waren de hogescholen. Het hbo, de sector die twee derde van de studenten vertegenwoordigt in het hoger onderwijs heeft dit plan niet ondertekenend. Volgens de Vereniging Hogescholen hebben zij weinig aan dit plan, omdat het actieplan voor het hoger onderwijs in de praktijk vooral gericht is op de universiteit.
Het draag bij aan onze missie
De gastvrouw van de ochtend was Hester Bijl, de vice-rector van de Universiteit Leiden. Zij was trots dat de minister dit plan op haar universiteit kwam presenteren. “Wij voelen ons ontzettend vereerd dat wij als host mogen optreden bij de lancering van het Nationaal actieplan diversiteit en inclusie. Ik denk dat een nationaal actieplan echt een fantastische ontwikkeling is en een enorme bijdrage zal leveren aan onze missie.”
De vice-rector, die begin volgend jaar de rector Carel Stolker opvolgt ziet nu ook met corona dat bepaalde groepen studenten extra hard geraakt worden. “Wat betreft studenten zijn wij er ons van bewust dat er nog veel te doen is. Door Covid-19 zullen de meeste colleges online plaatsvinden. We maken ons echt zorgen dat studenten die minder binding ervaren, geen eigen studieruimte of laptop hebben sneller zullen afhaken. Er zijn ook weinig rolmodellen voor studenten met een niet-westerse migratieachtergrond.”
“Naar aanleiding van de Black Lives Matter-protesten is het de vraag wiens perspectief wij betrekken bij het hoger onderwijs”, zo zei de vice-rector. “En hoe wij voor alle studenten een veilige leeromgeving bieden. Inclusie en het scheppen van gelijke kansen voor alle studenten en medewerkers is nog nooit zo belangrijk geweest. Maar vooruitgang op het gebied van diversiteit en inclusie gaat niet vanzelf. Daar hebben wij betrokken bestuurders, actieve beleidsmedewerkers, docenten en studenten voor nodig.”
Diversiteit leidt tot een enorm gepolariseerd debat
Minister Van Engelshoven stond stil bij de Gender Summit die vorig jaar in Amsterdam werd georganiseerd. Zij heeft daar ook geleerd dat diversiteitsdiscussies in het buitenland veel soepeler verlopen dan in Nederland. “Het is nog geen jaar geleden dat wij een Europese Gender Summit hadden in Amsterdam en ik had toen niet gedacht dat wij nu een actieplan zouden kunnen presenteren. Daar deden we veel inzichten op en spraken wij met experts hoe er in ons eigen land, maar ook in het buitenland met diversiteit en inclusie werd omgegaan in de wetenschap. Wat mij toch altijd blijft verbazen, is hoe soepel dat in andere landen geregeld wordt en dat het hier altijd tot een enorm gepolariseerd debat leidt.”
De minister benadrukte de behoefte aan diversiteit en inclusie deze zomer weer pijnlijk duidelijk werd. “De urgentie van meer diversiteit werd ook deze zomer meer dan eens duidelijk. Daarom presenteer ik vandaag een Nationaal actieplan voor meer diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs en onderzoek. Dat doe ik omdat het enorm belangrijk is om een veilige leer- en werkomgeving te creëren, waarin iedereen zich thuis voelt en kan ontplooien.”
Moet verankerd worden in de kwaliteitszorg
Na goede voorbeelden in Duitsland, Ierland en Noorwegen zijn wij tot vijf concrete ambities gekomen, zo zei Van Engelshoven. “De eerste is dat diversiteit en inclusie beter verankerd moet worden in de bestaande instrumenten zoals de kwaliteitszorg en de NWO-instrumenten. Daarnaast is het van belang dat talent geborgd wordt en dat monitoring daarvan wordt uitgebreid.
Om dit verder te onderbouwen komt er een awardsysteem. Wat dit precies gaat doen is niet duidelijk, dat staat ook niet in het diversiteitsplan zelf. Als vierde wapenfeit wordt er een format ontwikkeld voor institutionele diversiteitsplannen, die vervolgens in lijn gebracht worden met elkaar. En tot slot komt er een call voor een nationaal kenniscentrum, waar op een effectieve manier kennis en expertise ontwikkeld, gebundeld en gedeeld wordt.”
Vinod Subramaniam wordt de voorzitter van de commissie
De minister kon ook bekendmaken wie de voorzitter wordt van de adviescommissie. Die ingesteld wordt om de voortgang te monitoren. Voor deze commissie hebben sinds half juli meer dan 400 mensen gesolliciteerd. Wie er in komen te zitten is nog niet duidelijk, maar de voorzitter wordt Vinod Subramaniam, de rector van de Vrije Universiteit.
“Het is een eer om met deze commissie samen te werken. Op een zo’n belangrijk onderwerp. Diversiteit is kracht, waarbij het gaat om optimale benutting van ieders talent en het leidt tot betere teams.” Zo zei de rector van de Vrije Universiteit. “Wij doen het samen. Er ligt een actieplan met veel ambitie om gelijke kansen te creëren en te zorgen voor een meer diverse en veilige omgeving in het onderwijs en onderzoek.”
Roept veel vragen op
“Diversiteit en inclusie roept veel vragen en reacties op”, benadrukte Vinod Subramaniam. “Maar gelijke kansen en een divers en inclusief hoger onderwijs en onderzoeksgemeenschap, maakt ons toekomstbestendig, het maakt ons ook beter. Ik zie er naar uit om samen met de adviescommissie en alle stakeholders OCW, NWO, VSNU, KNAW ECHO PNN, PostdocNL en het mbo en de hogescholen te mogen bijdragen aan de doelen van dit actieplan.”
Daarnaast wist de minister ook te melden dat er een advies komt van de KNAW voor preventie en intimidatie en wangedrag in de wetenschap. In het advies wordt gekeken naar de structurele en culturele factoren die wangedrag in de academische wereld in de hand werken.
Maar opmerkelijk genoeg waren de Vereniging Hogescholen en MBO Raad niet aanwezig bij deze bijeenkomst. “Voor dit moment focussen we ons op de wetenschap en het wetenschappelijk onderwijs. Ik hoop van harte dat ook het mbo en hbo in de toekomst mee gaan doen en zo het verschil maken.” Zo zei de minister daarover.
Wij als hogescholen hebben een hele andere dynamiek
In een reactie laat de woordvoerder van De Vereniging Hogescholen, Jos Steehouder weten dat dit actieplan niet zo relevant is voor het hbo: “Wat er nu ligt is heel erg gericht op het wetenschappelijk onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Wij als hogescholen hebben een andere dynamiek. Binnen hogescholen hebben we ook een andere populatie studenten en medewerkers. Het wetenschappelijk onderwijs richt zich vooral op excellentie en concurrentie en wij bereiden mensen voor op de beroepspraktijk, dat is toch echt een andere focus.”
Volgens Steehouder is het hbo ook al veel langer bekend met het onderwerp diversiteit. “Wij hebben sowieso al veel langer met diversiteit te maken in onze studentenpopulatie. Dus hogescholen hebben al hun eigen diversiteitsbeleid. Wij staan er wel voor open om mee te doen en om aan te haken. Maar wel vanuit onze eigen beleving en de eigen ervaring die wij zelf hebben.”
Wij hebben niet het gevoel dat wij hier iets aan hebben
Volgens de woordvoerder van de Vereniging Hogescholen is het actieplan vooral benaderd vanuit het wo en daarom is het minder relevant voor het hbo. “Zij hebben dat vanuit hun wereld aangevlogen. Wij hebben daar geen oordeel over. Maar wij hebben niet het gevoel gehad dat zij met iets bezig waren, waar wij zelf iets aan hebben of iets aan kunnen toevoegen. Daarom hebben we destijds besloten om hier niet aan mee te doen.”
Op de vraag of het hoger beroepsonderwijs ook niet een Nationaal actieplan nodig heeft antwoordt Steehouder. “Wij hebben dat al.”
