Rutte wil meer Europees geld voor onderzoek, maar binnen bestaande begroting

Nieuws | door Frans van Heest
11 september 2020 | Minister-president Mark Rutte wil meer geld voor innovatie binnen het Europese onderzoeksprogramma, zolang de begroting van de EU maar niet stijgt.

De Tweede Kamer heeft zich gebogen over de afspraken over het Europese Noodfonds en het Meerjarig Financieel Kader van de EU. Mark Rutte vond er een goed resultaat uit te hebben gesleept. Hij bedong dat Nederland minder zou afdragen de komende jaren aan Europa, maar de prijs die hij daarvoor betaalt is dat hij moet accepteren dat er minder geld gaat naar het Europese onderzoeksprogramma Horizon Europe.

De gezamenlijk Europese onderzoekssector had gevraagd om 120 miljard euro voor de komende zeven jaar in het kader van Horizon Europe. Dat wordt nu maar 76 miljard euro. Dit is ook minder dan het aanvankelijke plan van de Europese Commissie.

Rutte als stoutste jongetje van de klas

Nadat dit naar buiten kwam, ontstond er veel onrust in de wetenschappelijke wereld. Europese universiteiten maar ook de VSNU hebben zich er kritisch over uitgelaten. Ook binnen de coalitie werden er harde noten gekraakt. Onlangs was het nog Jan Paternotte (D66) die fel uithaalde naar de minister-president omdat hij vond dat hij zich dan misschien wel als stoute jongetje van de klas had opgesteld in de EU, maar met als pover resultaat dat er uiteindelijk minder geld vrijkomt voor kennis en innovatie.

De slag winnen maar de oorlog verliezen

Bram van Ojik van GroenLinks logenstrafte de houding van Rutte tijdens de onderhandelingen. “Het is goed dat dat het herstelfonds er is gekomen. Maar wat het Meerjarig Financieel Kader betreft, is helaas uitgekomen wat we al een tijd vrezen en waar we ook vaak voor hebben gewaarschuwd. Als je zo sterk richt op de kwantiteit, dan lever je in op de kwaliteit. Dan win je misschien een slag, maar dan verlies je de oorlog. Kijk naar Horizon, kijk naar Erasmus. Op al die posten is op het laatste moment beknibbeld, omdat Nederland een lagere bijdrage wilde.”

De ChristenUnie was bij monde van Eppo Bruins kritisch over de uitkomst. “’De premier heeft op het laatste moment in de onderhandeling een belangrijke veer gelaten: het budget van het Europese onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon Europe. Ziet de premier ook dat ondanks mooie woorden juist ook de Nederlandse innovatie-ambities hiermee een flinke knauw krijgen?”

Dit zou desastreus zijn

Hij vreest dat de gelden voor innovatie voor het mkb onder druk komen te staan. “Daarbij ben ik vooral bezorgd over pijler twee voor industrieel concurrentievermogen. Meer dan de helft van de Horizon-middelen die Nederlandse deelnemers ontvingen, komt uit pijler twee. Drie kwart van het deelnemend Nederlands mkb vindt daar zijn plek. Een bezuiniging op pijler twee, maar ook op andere pijlers, zou juist in deze tijd desastreus zijn. Gaat de minister-president er voor strijden dat de verdeling tussen de pijlers optimaal is voor Nederland?

Henk Nijboer van de PvdA vond dat de nieuwe Europese begroting er een is van het verleden. “Het is toch een begroting geworden van de oude economie, met te veel landbouw en te weinig wetenschap en innovatie. Was het niet veel beter geweest om in plaats van zo lang mogelijk nee te zeggen tegen een fonds dat er toch zou komen, de verdeling veel meer de kant op te buigen van de wetenschap, van de toekomst en van de groene en duurzame economie?”

VVD’er Aukje de Vries ontkende juist dat er bezuinigd wordt op onderzoek en meent dat er juist wordt geïnvesteerd. “De VVD is blij met de hogere korting voor Nederland. De VVD is ook blij dat daarin een sterkere nadruk ligt op onderzoek, innovatie, het aanpakken van migratie, veiligheid en klimaat dan in het huidige Meerjarig Financieel Kader.”

Alleen extra geld als de begroting niet stijgt

Het Europees Parlement was daags na het akkoord over de Europese begroting kritisch over de achtergebleven uitgaven aan onderzoek. Het moet nog goedkeuring geven aan de begroting en wil dat alleen doen als er meer geld gaat naar innovatie. Daar is Mark Rutte niet principieel op tegen. “Dat is dat prima, maar natuurlijk niet met een stijging van de totale uitgaven. Maar als er binnen de uitgavenverdeling meer geld naar Horizon kan: prima.”

Ook is er volgens Mark Rutte geen sprake van een bezuiniging op het Horizonprogramma. “Dat stijgt met ongeveer 22% of 15 miljard ten opzichte van de huidige situatie. Ik zou overigens graag meer hebben gewild.”

D66 deed een beroep op de minister-president om alsnog te zorgen voor extra geld voor het Europese onderzoeksprogramma, zoals ook veel universiteiten hadden verwacht. “Ik zou graag een lans willen breken voor onze wetenschappers en onderzoekers en voor onze universiteiten en kennisinstellingen. Die zijn ongelooflijk goed en zij keken met heel veel verwachtingen naar deze begroting. Zij zien natuurlijk dat Horizon Europe meer geld krijgt, maar zij hadden op veel meer gehoopt. Ik wil de minister-president vragen er alles aan te doen om als hij de komende dagen en weken ergens een muizengaatje ziet dat deel van de begroting op te toppen te zorgen dat er meer wetenschaps- en onderzoeksgeld komt.”

Het past bij de Nederlandse inzet

Om deze oproep kracht bij te zetten, diende D66 nog een motie in met de oproep aan het kabinet om extra middelen te regelen voor innovatie. Rutte kon hier wel mee instemmen onder de voorwaarde dat het algehele budget van de begroting niet omhoog zou gaan. “Als ik de motie zo mag uitleggen dat ik een verhoging van het budget zou steunen als dat zou volgen uit de onderhandelingen tussen het voorzitterschap en het Europees Parlement, dan kan ik dat steunen. Dat past bij de Nederlandse inzet. Maar dan is wel van belang dat dat niet leidt tot een verhoging van het totale budget.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK