Veiligheidsberaadvoorzitter Bruls ziet taak voor theologen in de coronacrisis
De opening van het academisch jaar van de Protestants Theologische Universiteit (PThU) in de Martinikerk te Groningen bestond uit een theologische reflectie op de coronacrisis en het thema Radicale Verlossing. PThU eredoctor Beatrice de Graaf was reeds lang van tevoren uitgenodigd om een tipje op te lichten over haar nog te publiceren boek ‘Radicale Verlossing’. En toen was het virus daar in alle hevigheid met een enorme maatschappelijke impact, waarbij theologen niet aan de zijlijn wilden staan. Daarom stonden deze beide thema’s centraal, aldus rector Mechteld Jansen in haar openingsrede.
Wat kunnen theologen toevoegen aan een maatschappij die in een diepe crisis belandt?
Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad en burgemeester van Nijmegen, plaatste zijn technische aanpak van de problemen tegenover de overwegingen van theologen Erica Meijers, Heleen Zorgdrager en Theo Boer. Voor hen is de les dat de belangrijkste grondslag van de huidige samenleving − alles is altijd maakbaar door de mens − door de wereldwijde verspreiding van COVID-19 abrupt is weggevallen. In die zin is het een harde confrontatie voor velen.
Maakbaarheid wordt feilbaarheid, zo is pijnlijk gebleken. Het virus heeft enorm veel leed veroorzaakt. En angst. Ook de solidariteit tussen kwetsbare ouderen en jongeren staat onder druk, nu de laatsten steeds minder bereid zijn rekening te houden met senioren. Het is de tegenstelling tussen economisch gewin, welzijn en gezondheid. Dat alles leidt onvermijdelijk tot onzekerheid in de samenleving. En het virus zal zeker niet alleen van invloed blijken te zijn op het wegvallen van het geloof in maakbaarheid, zo valt bij de theologen te beluisteren.
Bestuurders blijven weg van het ongewisse in coronacrisis
Bruls gaf de beperkingen aan waarmee de politiek en vooral (regionale) bestuurders nu eenmaal te maken hebben. “Er is geen ruimte om het ongewisse van de huidige crisis uitvoerig te belichten”, aldus de veiligheidsvoorzitter. Daar ziet hij een taak voor theologen en andere maatschappelijke partijen. De overheid kan volgens hem niet op alle aspecten van een crisis ingaan. Ondanks dat velen dat toch verwachten.
Bruls benoemde de hoofdlijnen waaraan bestuurders zich nu dienen te houden. De focus moet liggen op de kern van de crisis: corona bestrijden. De communicatie moet daarop aansluiten en houvast bieden door duidelijkheid. “De aanbevolen veilige afstand tussen mensen is 1,5 meter. Het had ook 1,48 meter kunnen zijn, maar het is 1,5 meter”, zei de voorzitter van het Veiligheidsberaad, die aangaf dat ook onder de druk van de media er weinig ruimte is voor de ongewisse aspecten van een crisis. “Ondanks dat de werkelijkheid nu eenmaal dynamisch is, hebben traditionele media als de NOS daar niets mee”, zo heeft hij ervaren.
Naast een scherpe focus moet een bestuurder tegelijkertijd ook in staat zijn uit de bekende bestuurlijke bubbel te treden. Hoe moeilijk dat ook is. Het blikveld van de bestuurder moet open blijven. Dat deze bestuurlijke aanpak werkt, blijkt volgens Bruls uit het feit dat een groot deel van het volk het beleid vertrouwt en steunt.
Bruls, zelf van katholieke huize, prikkelde het gehoor met de vraag hoe het komt dat de honderden mensen die binnen de kerk actief een bijdrage leveren aan de coronacrisis nooit gehoord worden, terwijl een kleine meerderheid die tegen het overheidsbeleid is vrijwel dagelijks in de media aan bod komen.
Hij kwam voor zijn gehoor wel met een hoopvolle boodschap. De viruscrisis wordt volgens hem uiteindelijk overwonnen. Voor de theologen is dat minder vanzelfsprekend.
De illusies van studenten in deze tijd
CvB-voorzitter van de PThU Kees Boele constateerde dat jonge studenten − zonder tot de coronarisicogroep te behoren − ook met de illusie van ‘alles is maakbaar’ te kampen hebben. “In het neoliberale discours is een top-cv van belang. Studenten moeten op veel fronten actief zijn en het liefst uitblinken. Ze moeten ondernemend zijn, flexibel en goede studieresultaten behalen. En op jeugdige leeftijd volledig zelfstandig kunnen leven.” Voor Boele is er geen twijfel. Studenten worden overvraagd met alle negatieve gevolgen van dien, zoals studiestress en eenzaamheid.
