Kamer wil het BSA op de schop, de VVD wil in ruil daarvoor meer selectie
Aan het eind van haar ministerschap lijkt er zich toch een Kamermeerderheid af te tekenen voor het afschaffen van het BSA, tot grote vreugde van de minister. Zoals vaker bij de begrotingsbehandeling van OCW werden er nieuwe ideeën geopperd voor het hoger onderwijs. Zo wil een deel van de Kamer de kwaliteitsuitspraken uitbreiden en moeten studenten meer inspraak krijgen op de uitgaven van hogescholen en universiteiten. Ook werden er zaken besproken die meer met de inhoud van het onderwijs te maken hebben.
Universiteiten zijn broeinesten van links activisme
Harm Beertema (PVV) haalde de woede op de hals van de linkse partijen. Hij hield een stevig pleidooi tegen het diversiteitsdenken op met name universiteiten. “Vooral het hoger onderwijs heeft te maken met een monocultuur van gelijke meningen die de universiteiten hebben veranderd in broeinesten van links activisme en globalistisch denken. Onder regie van deze D66-minister, splijten ze de samenleving in blank en zwart, links en rechts, man en vrouw. Ze zetten de bevolking tegen elkaar op in plaats van zich bezig te houden met kennis en wetenschap en het brengen van emancipatie, verheffing, geluk en welvaart.”
Ook Roelof Bisschop van de SGP haalde in zijn inbreng uit naar het recente actieplan van de minister om het hoger onderwijs diverser te maken. “Voor het hoger onderwijs presenteerde zij recent een actieplan voor inclusie en diversiteit, compleet met diversiteitsofficieren en een controlerende instantie. Hoever wil je gaan? Hoe gek wil je het hebben? In dat plan lees ik dat het gaat om inclusie van alles en iedereen, en toch maak ik me daarover best zorgen. Je kunt zomaar horen dat het niet slim is om aan de academie je sympathie voor bijvoorbeeld een PVV kenbaar te maken.”
De PVV zei tijden het debat dat zij met een voorstel komen om alle diversity officers af te schaffen in het hoger onderwijs. De VVD zei nog te twijfelen of zij dit voorstel kunnen steunen.
Tot zover de identiteitspolitiek tijdens de begrotingsbehandeling. Dennis Wiersma (VVD) had in aanloop van dit debat ervoor gepleit om ondernemerschap verplicht op te nemen in het curriculum van alle opleidingen in het hoger onderwijs. Vanuit het hoger onderwijs werd hier niet heel enthousiast op gereageerd, bleek uit de reacties op Sociale Media.
Vindt u het gek?
Ook Jan Paternotte van D66 vindt het lastig dat de VVD juist nu, tijdens Corona, het hoger onderwijs voortdurend overlaadt met losse ideeën. “Voor de zomer was het die boete voor de hogescholen die hij hun boven het hoofd wilde laten hangen. Na de zomer kwam hij met het plan van geheime inspecteurs, mystery guests, in alle lessen in het hoger onderwijs. En dan komt hij nu met het voorstel voor een verplicht vak ondernemerschap voor alle studies. Ik hoorde de heer Wiersma laatst op de onderwijsdag van de VVD zeggen: ik heb het gevoel dat ik het in het hoger onderwijs nooit goed kan doen. Mijn vraag is eigenlijk een beetje: ja, vindt u het gek?”
Dennis Wiersma verdedigde zich en legde uit dat hij ondernemerschap juist meer wil integreren in het hoger onderwijs. “Wij willen ondernemerschap een vast onderdeel maken in alle opleidingen. Ik zou het zonde vinden als je een apart vak hebt waarvan je zegt: doe een uurtje dat vak en dan is het klaar. Dat is natuurlijk niet wat we willen.”
Het is radicaal van de VVD
Frank Futselaar van de SP had meer principiële kritiek op het voorstel van de VVD, omdat het diep ingrijpt op de autonomie van opleidingen. “Ik ben hier niet om het voorstel van de heer Wiersma belachelijk te maken; daar heeft hij mij niet voor nodig. Maar ik wil er wel op wijzen hoe radicaal het feitelijk is. Waar wij ons niet mee bemoeien, nooit, is de inhoud van het curriculum. En dat heeft een reden, omdat wij vinden dat de hoogleraar natuurkunde, of zelfs de opleidingscommissie van natuurkunde, er waarschijnlijk meer verstand van heeft hoe dat curriculum eruit moet zien dan wij hier in de Kamer voor al die opleidingen.”
Een ander opvallend voorstel van de VVD dat wel op steun kon rekenen van een deel van de Kamer was het uitbreiden van de kwaliteitsafspraken. “Ik zou het mooi vinden als we bekijken hoe je als student iets meer grip krijgt op die kwaliteit,” zo zei Wiersma. “Misschien kan dat met meer hulp van de medezeggenschap. Ik zou de minister willen vragen hoe we die kwaliteit nog meer door studenten zelf kunnen laten ervaren, zodat die kwaliteitsafspraken ook voor hen betekenis krijgen en niet alleen iets zijn waar we het hier in de Kamer over hebben. Moeten we die afspraken verscherpen en moeten we ze vergroten?”
Meer inspraak van studenten en docenten
Jan Paternotte van D66 was het wel eens met deze woorden van de VVD. “Bedoelt hij daarmee ook dat hij het wel interessant zou vinden om te kijken of je niet meer geld op die manier, mede met inspraak van die studenten en docenten, kan gaan beleggen?” Dat kon de VVD vervolgens weer beamen.
Een ander langslepend dossier kwam ook aan de orde: het Bindend Studieadvies (BSA). Aan het begin van haar ministerschap probeerde de minister met een groot gebaar het BSA landelijk te maximeren op 40 studiepunten. Het is volgens de minister een uitvloeisel van rendementsdenken en de oorzaak van veel stress bij studenten. Maar zij kreeg veel kritiek vanuit het veld en wist ook geen Kamermeerderheid enthousiast te krijgen voor haar voorstel. Een rechtse Kamermeerderheid heeft dit altijd tegengehouden omdat zij dit een verantwoordelijkheid van instellingen zelf vinden.
BSA is een doorn in het oog van veel studenten
Harry van der Molen (CDA) lijkt nu toch om. “Dat BSA is een doorn in het oog van veel studenten. De minister wilde het BSA meteen binden aan een maximum aantal studiepunten en dat treedt te veel in de vrijheid van onderwijsinstellingen wat het CDA betreft. Maar toch, als we in de praktijk zien dat studenten na een negatief studieadvies veelal precies dezelfde opleiding gaan volgen bij een andere instelling, dan heeft de minister wel een punt.”
Het CDA stelde daarom een experiment voor met het BSA. “Studenten die een bepaalde norm niet halen, kunnen, in tegenstelling tot het huidige BSA, niet pertinent weggestuurd worden. Met heldere afspraken kunnen ze dan doorgaan met hun opleiding. Deze afspraken worden in een gesprek tussen student en begeleider gemaakt en vastgelegd in een overeenkomst. Dat wordt op dit moment al met succes toegepast bij Hogeschool Windesheim. Als dit ook bij andere instellingen succesvol kan zijn, zou dit op termijn eventueel het einde van het bindend studieadvies kunnen betekenen.”
De minister, die donderdag mag reageren op de inbreng vanuit de Kamer, veerde al helemaal op uit haar stoel in Vak K. Lisa Westerveld van GroenLinks wilde na deze opmerkelijke move van het CDA meteen doorpakken. “We zouden toch gewoon moeten stoppen met het bindend studieadvies? Dan moeten we toch gewoon dat wetsartikel schrappen uit de wet?”
Zo ver wilde het CDA nog niet gaan. Eerst moet er een experiment komen, zoals we nu bijvoorbeeld ook zien voor promotiestudenten om daar vervolgens weer van te leren en dan kan het wat het CDA betreft een einde betekenen van het BSA.
Moeten we niet meer selecteren aan de poort?
Dennis Wiersma voorziet toch wel problemen, zeker voor universiteiten. Wanneer die straks minder instrumenten hebben om studenten die niet succesvol zijn te weren van de opleiding. “Betekent dit ook iets voor aan de poort? Moeten we daar niet ook kijken wie we in het onderwijs toelaten? We zien steeds meer druk. We zien een lage bijdrage vanuit de overheid. We zien docenten die zeggen: ik kan het al moeilijk bolwerken; het onderzoek moet daarbij, en dat is een negatieve spiraal. Zit die discussie hier ook nog onder of zegt de heer Van der Molen: nou, dat zal wel; daar heb ik niet zo veel mee?”
Het CDA is niet principieel tegen selectie, maar er moet dan wel goed gekeken worden of bepaalde groepen niet onevenredig hard geraakt worden. “Als bepaalde groepen daar structureel door gedupeerd worden, bijvoorbeeld jongens bij selectiegesprekken omdat ze niet zo rap van tong zijn als de dames die graag de opleiding willen gaan doen, vind ik het logischer om via loting de keuze te maken.”
Aanstaande donderdag reageert de minister op de antwoorden vanuit de Kamer.
