Samenleving onderschat veerkracht van studenten tijdens corona

Nieuws | door Frans van Heest
20 oktober 2020 | Meer persoonlijk contact met docenten via de mail, op eigen tempo het online onderwijs volgen en onderhandelen over deadlines. Hierdoor steeg het welzijn van studenten tijdens de eerste uitbraak van corona.
Foto: Alexandra Koch

De coronacrisis heeft het hoger onderwijs aanzienlijk verstoord en zorgt er ook voor dat studenten minder fysiek onderwijs hebben. Deze veranderingen kunnen een aanzienlijke verandering teweeg brengen op de geestelijke gezondheid van studenten. Onderzoekers van de TU-Eindhoven, Universiteit Twente en Universiteit Utrecht hebben samen met een Duitse en Zuid-Afrikaanse wetenschappers onderzoek gedaan onder 141 universitaire studenten in Nederland, om te kijken hoe hun welbevinden was vlak voor en tijdens de eerste lockdownDaaruit blijkt dat deze studenten helemaal niet zo te lijden hadden onder de pandemie. 

Grote impact op geestelijke gezondheid 

Studenten kregen van de één op de andere dag online les. Deze snelle veranderingen in het onderwijs en de dreiging van besmetting met in het ernstigste geval de kans om te overlijden, kunnen in combinatie met een sociaal isolement een grote impact hebben op de geestelijke gezondheid van studenten, zo schrijven de onderzoekers

Lang thuiszitten met als gevolg weinig daglicht, eenzaamheid, weinig sociaal contact kan een grote impact hebben op niet alleen de fysieke maar ook op de sociale welbevinden. Tijdens de lockdown is bijvoorbeeld uit Chinees onderzoek gebleken dat mensen langer op bed blijven liggen, maar wel een lagere slaapkwaliteit hebben. Sociaal isolement versterkt ook het gevoel van eenzaamheid. Om met deze eenzaamheid om te gaan zijn mensen geneigd om zich te wenden tot sociale media, maar die versterken juist vaak de depressie en angst. 

Studenten zijn kwetsbaarder voor mentale problemen  

Problemen met de geestelijke gezondheid kan iedereen treffen, zeggen de onderzoekers, maar bepaalde groepen zijn kwetsbaarderEerder onderzoek laat zien dat studenten aan de universiteit drie keer meer kans hebben op mentale gezondheidsklachten in vergelijking met de rest van de bevolking. Studenten worden dan ook als een kwetsbare groep beschouwd.  

Zo ervaart een derde van de studenten aanzienlijke problemen met de mentale gezondheid, variërend van depressie, angst maar ook suïcidale gedachten. Deze problemen komen voort uit een hoge studiedruk, slechte interpersoonlijke relaties met leeftijdsgenoten en docenten, en een vaker voorkomend sociaal isolement. Tijdens de huidige pandemie kan de mentale gezondheid van deze groep studentenadelige gevolgen ondervinden omdat deze onder normale omstandigheden al erg onder druk staat. Dit kan vervolgens een negatief effect hebben op de leerprestaties van studenten. 

Studieondersteuning is belangrijk voor het welbevinden 

Het gebrek aan fysiek onderwijs kan de negatieve impact op het welbevinden van studenten versterkenFysiek onderwijs vergroot namelijk de betrokkenheid wat ook het leerpotentieel versterkt. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat specifieke studieondersteuning in de vorm van begeleiding door docenten en toegang tot studiemateriaal de geestelijke gezondheid van studenten kan bevorderen. Zo wordt de sociale en academische inclusie van studenten bevorderd door middel van lezingen, discussies met medestudenten en aanwezigheid op de campus. 

Om het welzijn van studenten tijdens de pandemie te meten is het belangrijk om de situatie voor en tijdens de pandemie met elkaar te vergelijken, zeggen de onderzoekers. Voor het onderzoek is er een steekproef gehouden onder 141 masterstudenten aan een Nederlandse universiteit. De gegevens zijn verzameld in de periode van januari tot april.  

Er is in het onderzoek gevraagd of studenten hulp konden krijgen van docenten als zij daar behoefte aan hadden, of de studie kansen biedt voor persoonlijke groei, en of studenten voldoende op de hoogte werden gehouden over problemen tijdens hun studie. 

Aan het begin van het semester rapporteerden studenten bovengemiddelde niveaus van mentale gezondheid en studieondersteuning van de universiteit. Opvallend genoeg blijkt uit het onderzoek dat de studieondersteuning en de mentale gezondheid van studenten afnamen in aanloop van de lockdown, maar dat de studieondersteuning tijdens de lockdown weer steeg en dat de mentale gezondheid, hoewel matigstabiel bleek te zijn tijdens de lockdown. De lockdown heeft tegen de verwachting in geen nadelig effect gehad op de mate van studieondersteuning en mentale gezondheid van studenten, zo stellen de wetenschappers 

Universiteiten kunnen studenten doorgaans onvoldoende ondersteuning bieden 

Fluctuaties in studieondersteuning passen in een breder beeld, zeggen de onderzoekers. Bij aanvang van een semester is de betrokkenheid en daarmee de ondersteuning voor studenten hoger. Doorgaans daalt de betrokkenheid van studenten tijdens het semester, omdat ze geconfronteerd worden met toenemende werkdruk. Bovendien beschikken universiteiten niet over voldoende personeel door de enorme gestegen studentenaantallen. Studenten worden daarom onvoldoende begeleid, met als gevolg dat er sterk gestructureerde cursussen worden aangeboden met beperkt lescontact. 

Uit dit onderzoek blijkt echter dat studenten tijdens de pandemie juist meer ondersteuning hebben ervaren. Een verklaring hiervoor is dat vanuit de universiteit voortdurend informatie werd verschaft over de gevolgen van de pandemie voor het onderwijs. De lockdown zorgde ervoor dat het onderwijs alleen nog maar digitaal werd aangeboden, maar dit versterkte ook de autonomie van studenten. Zij konden bijvoorbeeld op hun eigen tempo videocolleges bekijken. Het bleek ook dat ze nauwer contact hadden met docenten via de mail of op online discussiefora, en bijvoorbeeld konden onderhandelen over deadlines. 

Studenten blijven veerkrachtig tijdens de pandemie 

Resumerend zeggen de onderzoekers dat hieruit blijkt dat de mentale gezondheid van studenten stabiel bleef. Studenten besteden kennelijk meer tijd aan rusten, ontspanning, sport en krijgen ook meer sociale steun van vrienden en familie. Daarnaast kunnen studenten nieuwe hobby’s ontdekken. Ondanks dat studenten zich ongerust kunnen voelen over corona blijven ze wel veerkrachtig. De negatieve aspecten worden mogelijk gecompenseerd door de positieve aspecten van de pandemie. 

Aan het slot melden de wetenschappers dat er wel enige beperkingen zitten aan hun onderzoek. Ten eerste was dit onderzoek niet initieel bedoeld om geestelijke gezondheid te meten van studenten tijdens de pandemie, dit kwam pas later tijdens het uitbreken van corona. Ten tweede zijn de deelnemers van de studie afkomstig uit een cohort studenten van één Nederlandse universiteit.   

Toch kunnen er volgens de onderzoekers wel waardevolle conclusies getrokken worden uit dit onderzoek. Ondanks de groeiende bezorgdheid over de negatieve psychologische impact van corona op studenten blijkt uit dit onderzoek dat de eerste lockdown geen nadelige effecten heeft gehad op de persoonlijke groei van studenten, noch de geestelijke gezondheid of de studieondersteuning. De onderzoekers concluderen dan ook dat het erop lijkt dat de samenleving de veerkracht en het aanpassingsvermogen van studenten in zeer stressvolle en onzekere tijden onderschat. 

Frans van Heest : 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK