De minister wil een klein deurtje in de Chinese muur tussen hbo en wo, de Kamer niet
Afgelopen week werd in de Kamer vergaderd over de Variawet hoger onderwijs, een verzamelwet met veelal kleine wijzigingen in de wettekst in de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschapsbeleid (WHW). Daarin zit een opvallend punt over de bekostiging van wo-masters in het hbo. Nu mag een master in het hbo niet meer dan zestig studiepunten bedragen. Met deze nieuwe wet wordt het echter mogelijk om masters van 90 of 120 studiepunten aan te bieden in het hbo. D66 wil echter verder gaan en ook gelijke bekostiging voor wo-opleidingen in het hbo.
Een ongewenste ontwikkeling in het hbo
Toch is er in de Kamer ook scepsis over elementen van deze wet. Harm Beertema van de PVV vindt dat het hbo niet te academisch moet worden. “Wij zien bij D66 een politieke wil om het hoger beroepsonderwijs te laten samensmelten met het wo. Dat is ook een hardnekkige wens vanuit het hbo zelf, om universiteit te worden. Wat ons betreft is dat een ongewenste ontwikkeling en met deze wet heb ik het gevoel dat dit een stapje dichterbij komt.”
“Want ons betreft zou die doorlopende leerlijn van vmbo naar mbo en hbo een eigen onderwijskolom moeten blijven”, zo zei Beertema. “Wij vinden de samensmelting in ieder geval een heel ongewenste ontwikkeling.”
Universiteiten en hogescholen moeten niet hetzelfde doen
Jan Paternotte (D66) was blij dat hogescholen nu ook masters bekostigd krijgen die meer dan 60 studiepunten bedragen. “Wij vinden niet dat hogescholen en universiteiten hetzelfde moeten doen. Wij vinden wel dat de verschillen in de manier waarop ze worden behandeld niet moet zijn gebaseerd op de historie, maar simpelweg op de twee verschillende functies die ze hebben. Daarbij zou de inhoud leidend moeten zijn. Wij juichen toe dat de minister de obstakels uit de weg haalt voor de professionele masters in het hbo.”
Toch is D66 nog niet helemaal tevreden, zei Paternotte “Wat wij missen in het wetsvoorstel is het stroomlijnen van de regels rondom wo-opleiding voor hogescholen. Nederland heeft enkele hogescholen die in een regio of zelfs in de wereld unieke kennis in huis hebben, en daarom ook wetenschappelijk onderwijs mogen aanbieden. Bijvoorbeeld de Hanze hogeschool in Groningen: die hebben twee masters in hernieuwbare energie.”
Geen verplichting, wel mogelijk maken
Paternotte vindt het bevreemdend dat deze wo-opleidingen in het hbo geen gelijke bekostiging krijgen. “Kan de minister uitleggen waarom hogescholen wel een wo-opleiding mogen aanbieden, maar dan geen bekostiging voor het onderzoek ontvangen? Hoe staat de minister tegenover het idee van een amendement met een kan-bepaling – een haakje in de wet waarmee de overheid geen verplichting aangaat op dit moment, maar wel in de toekomst de mogelijkheid heeft om de financiering gelijk te trekken?”
De minister zei dat zij hier niet onwelwillend tegenover staat, maar dat dit nu nog niet het geval is vanwege een wettelijke scheiding tussen hbo en wo. “In Nederland hebben we niet voor niets een binair stelsel, waarbij we aan de ene kant hogescholen hebben met meer praktisch hoger beroepsonderwijs, en aan de andere kant het wetenschappelijk onderwijs.”
Een deurtje in de hoge muur tussen hbo en wo
Daarom wil de minister voorzichtig zijn met de mogelijkheid om wo-opleidingen in het hbo volop mogelijk te maken. “We moeten zeker niet hier op deze middag het hele binaire stelsel op de schop gaan gooien, maar misschien moeten we af en toe een deurtje maken in de Chinese muur die er nu tussen het hbo en de universiteit staat.”
Een deurtje in de vorm van een kan-bepaling, daar is de minister dan ook niet tegen. “Op zich heb ik er geen bezwaar tegen om dat nu alvast als kan-bepaling in de wet te regelen. Ik vind wel dat we met elkaar de tijd moeten nemen om te kijken wat er aan andere vragen bij komt kijken als je die mogelijkheid biedt.”
Het CDA heeft geen bezwaar tegen die hoge muur tussen hbo en wo
Harry van der Molen (CDA) is wel terughoudend om hbo-breed wo-opleidingen aan te bieden. “Ik sluit mij aan bij de eerdere opmerking van de heer Beertema. Ik vind het ook onwenselijk als hogescholen allemaal wo-masters gaan aanbieden. Ik heb helemaal geen bezwaar tegen die hoge muur tussen hbo en wo, om heel eerlijk te zijn. Omdat ik ook heel erg vanuit de ‘b’ van het beroepsonderwijs naar het hoger onderwijs kijk.”
Het CDA wilde daarom weten wat de gevolgen zouden kunnen zijn als dit amendement van D66 wordt aangenomen. “Zetten we de poort dan niet open voor iets wat wij helemaal niet willen?”
“Als wij nu een kan-bepaling in de wet zetten, kan ik nog niet precies zeggen waar dit toe zal leiden,” erkende Van Engelshoven. “Waar ik nog wel echt even naar wil kijken: hoe ga je bepalen welk bedrag een hogeschool moet krijgen voor een wo-opleiding? Ga je dat één-op-één kopiëren van universiteiten? Mogen de hbo-instellingen die een wo-opleiding hebben, dan ook onderzoeksbekostiging aanvragen bij NWO voor de tweedegeldstroom?”
We laten het binaire stelsel niet los
De minister is dan ook geen tegenstander van een kan-bepaling, omdat de NVAO altijd nog moet toezien of hogescholen een wo-opleiding mogen aanbieden. “Het betekent niet dat je met dit amendement de deur openzet naar het loslaten van het binair stelsel. Dat heeft meer te maken met de accreditaties, waarbij de NVAO ervoor waakt dat je alleen met hoge uitzondering deze wo-opleiding kunt aanbieden.”
Bij de uiteindelijke stemming in de Kamer bleek Paternotte geen meerderheid voor dit amendement te krijgen. SP, GroenLinks, VVD en PVV stemden tegen. Hoewel het CDA kritisch was, stemden zij wel voor. Paternotte geeft aan dat hij dit amendement op een later moment opnieuw zal indienen, in de hoop dat hij dan wel een meerderheid krijgt. Wel kreeg Paternotte een meerderheid voor een motie die de minister vraagt om een verkennend onderzoek naar de mogelijke aankleding van onderzoeksbekostiging voor wo-opleidingen in het hbo.
