Het hoger onderwijs krijgt te weinig geld, stellen consultants vast in opdracht van OCW

Nieuws | door Frans van Heest
2 december 2020 | De bekostiging voor het hoger onderwijs en de wetenschap is ontoereikend, zullen consultants dit voorjaar aan de minister presenteren, zo voorspelt de VSNU. Maar er is ook angst onder universiteiten: wat als blijkt dat de bekostiging wel toereikend is?
Hoftoren OCW, foto: Fred Romero

Momenteel wordt in opdracht van het ministerie van OCW onderzoek gedaan naar de toereikendheid van de bekostiging van het mbo, hoger onderwijs en wetenschap. De universiteiten hebben hun hoop gevestigd op dit advies, want dit moet voor een nieuw kabinet de aanleiding zijn om meer te investeren in het hoger onderwijs en het onderzoek. Zodoende is er een noodzaak bij universiteiten om aan te tonen dat de bekostiging ontoereikend is. Maar wat als blijkt dat de huidige bekostiging wel toereikend is? “Dit onderzoek kan ons ook totaal in de vingers snijden, waarschuwen universiteitsbestuurders. 

PricewaterhouseCoopers voert het onderzoek uit  

De uitvoer van het feitelijke rapport ligt in handen van consultants van PricewaterhouseCoopers. Zij worden bijgestaan door een begeleidingscommissie, die onder andere bestaat uit ex-KNAW president José van Dijckoud-NVAO-bestuurder Paul Zevenbergen en UM-rector Luc Soete. 

Het eindrapport zal, na wat vertragingbegin volgend jaar aan de minister worden aangebodenHet onderzoek naar de toereikendheid van de bekostiging is er gekomen naar aanleiding van een Kamermotie van Lisa Westerveld van GroenLinks. Na de vele klachten over werkdruk in het hoger onderwijs wilde zij weten of de bekostiging voor het mbo, het hoger onderwijs en de wetenschap nog wel voldoende is.   

Dit najaar verscheen er al een tussenrapportage van PwC, waaruit bleek dat de meeste discussie is ontstaan over de verhouding van de kwaliteit ten opzichte van de kosten van het hoger onderwijs. Daarnaast vraagt men zich af of het macrobudget voor het hoger onderwijs en wetenschap wel doelmatig wordt besteed, en hoe dit verbeterd kan worden, zo schrijven de consultants in hun tussenrapportage. 

Stakeholders hebben twijfels bij de uitvoering  

Volgens de PwC-consultants betwijfelen met name universiteiten of uit dit onderzoek wel de juiste conclusies zullen volgen. “Stakeholders hebben twijfels bij de uitvoeringZij benoemen het risico dat er conclusies worden getrokken die geen recht doen aan de context en heterogeniteit van de sector. 

Toch verwacht PwC dat zij begin volgend jaar een eenduidig antwoord kunnen geven op de vraag naar de doelmatigheid van de overheidsbestedingen ten bate van het hoger onderwijs. Het onderzoeksteam begrijpt deze twijfel, en is zich ervan bewust dat het onderzoek plaatsvindt tijdens een lang lopende discussie rondom de kwaliteit van opleidingen. Dit staat echter niet in de weg dat een brede duiding van de huidige stand van het denken over kwaliteit een goede bijdrage kan leveren aan de maatschappelijke behoefte aan inzicht.  

Inmiddels denkt de VSNU dat de resultaten van het onderzoek van PwC gunstig zullen uitpakken, zo staat te lezen in beleidsstukken van de Rijksuniversiteit Groningen. De medezeggenschapsraad aldaar het CvB gevraagd om zich in te zetten voor meer bekostiging van het wetenschappelijk onderwijs.  

De inbreng van de VSNU is effectief 

Het CvB van de RUG laat weten dat de VSNU successen boekt betreffende het PwC-onderzoek, en dat er dus meer geld zal komen voor het wetenschappelijk onderwijs. “De VSNU zit in een commissie die het onderzoeksbureau (PwC) van informatie voorziet. Deze inbreng is effectief. De verwachting is dat PwC de conclusie trekt dat de bekostiging ontoereikend is.”  

Maar wat als uit het onderzoek blijkt dat de bekostiging van het hoger onderwijs wel afdoende is? Deze vraag kwam onlangs op tafel bij een KNAW-discussie over werkdruk en bekostiging van het wetenschappelijk onderwijs. De rector van de Universiteit Maastricht, Rianne Letschert, werd gevraagd of zij uit protest tegen onderfinanciering ooit de universiteit zal sluiten. Misschien, als ook blijkt dat het PwConderzoek negatief uitpakt, zo zei de rector uit Maastricht. 

Als het PwC-onderzoek slecht uitpakt gooien we de tent dicht 

Ik heb er veel over nagedacht of we de universiteit moeten dichtgooien. Ik vind dat echt de laatste stap. We gaan zien wat er uit dat PwC-onderzoek komt, maar dat zou dan vanuit mij wel een oproep kunnen worden. Daar ben iechter nog niet. Ik wil eerst de formatie van een nieuw kabinet afwachten en kijken of daar enige ruimte komt voor onze sector.  

Waarbij wel gezegd moet worden dat de uitkomsten van dat kostprijsonderzoek ons ook totaal in de vingers kan snijden, want daar ben ik wel bang voor. Als dat zo is, dan ga ik met jullie mee naar het Malieveld en gooien we de tent dicht, zo zei de Limburgse rector tegen WoinActie.  

De voorzitter van de VSNU, Pieter Duisenberg, verwees in deze discussie ook naar het PwC-onderzoek. Volgens Duisenberg is het duidelijk wat de uitkomsten van dit onderzoek moeten zijn. “Er loopt nu een onderzoek van PwC naar onze bekostiging en de toereikendheid daarvan. De uitkomst zou moeten zijn dat er geen verdeelmodel komt waarbij vooraf vast staat wat er te verdelen valt, waarna het per rato wordt verdeeld over het aantal studenten. Je zal als overheid moeten zeggen; welke kwaliteit wil ik hebben? Hoeveel studenten moeten er dan zijn. Wil ik in de wereldtop staan? En dan volgt ook de vraag: wil ik daar als overheid voor betalen? 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK