NWO heroverweegt talentprogramma ten behoeve van samenwerking

Nieuws | door Eva Baaren
16 december 2020 | Hoewel vier van de vijf NWO-financieringslijnen al gericht zijn op wetenschap in teamverband, gaat er volgens Martijn Deenen, hoofd Aardwetenschappen en Astronomie bij NWO, nog steeds te veel geld naar individuele onderzoeksbeurzen. “Het is vooralsnog mijn eigen standpunt”, zei hij tijdens het symposium Transition to Team Science & Awards van Young Science in Transition (YSiT), “maar intern wordt er nu serieus naar gekeken”.
Tijdens het YSiT-symposium vergeleek het publiek de teamvaardigheden van ‘star scientists’ met die van Diego Maradona. Beeld: M.M. via Wikimedia Commons (CC BY-SA 2.0)

De vier financieringslijnen waar Deenen over spreekt, zijn de Nationale Wetenschapsagenda, het Kennis- en Innovatieconvenant, de ontwikkeling van een Wetenschappelijke Infrastructuur en de Open Competitie. De eerste drie zijn grotendeels gericht op de samenwerking tussen teams met verschillende inhoudelijke, universitaire en bedrijfsmatige achtergronden. Voor een vierde programma, de Open Competitie, heb je juist meerdere hoofdaanvragers uit hetzelfde domein nodig.  

Blijft over de vijfde lijn: het Talentprogramma, bekend van de Veni-, Vidi– en Vicibeurzen. “Daar gaat zo’n 150 miljoen euro naartoe”, vertelt Deenen, “wat neerkomt op ongeveer een kwart van het totale budget.” De aardwetenschapper vindt het te veel geld voor het enkel stimuleren van persoonsgebonden onderzoek 

Persoonsgebonden beurzen leveren succes 

Hoewel er volgens Deenen serieuze overwegingen zijn, is het omgooien van het programma binnen NWO echter ook weer niet evident. “Het beurzensysteem maakte ons heel succesvol in de European Research Council, en het werkte in het verleden goed om talenten te selecteren die heel nieuwe onderzoekslijnen op konden zetten, maar nu zitten we met universiteiten die hun waarderingsysteem er volledig op hebben ingericht.” Deenen verwijst naar het mattheüseffect: een term die vaak wordt gebruikt voor een systeem waarin de rijken steeds rijker worden, en de armen armer. 

“Er is in de organisatie in elk geval genoeg aandacht voor de visie van jonge onderzoekers op het systeem van star science”, voegt Deenen toe. Ook zegt hij dat diversiteit en prijzen voor teamwetenschap in zijn NWO-domein hoog op de agenda staan. Sinds twee jaar kan je teams nomineren voor de Spinozaprijs, en begin december reikte de organisatie vijf Team Science Awards uit voor samenwerkende onderzoekers in de exacte en natuurwetenschappen. 

Ook sterren kunnen samenwerken 

Sanneke van Vliet, Viciprogrammamanager van ZonMw, kijkt met een andere blik naar de rol van het Talentprogramma: met de huidige grote vragen in de gezondheidszorg – daaronder vallen bijvoorbeeld de effecten van klimaatverandering en groenere steden – is ook voor ZonMw het belang van interdisciplinaire samenwerking groot, maar dat hoeft volgens haar niet ten koste te gaan van persoonlijke beurzen. 

Onderzoekers met persoonlijke beurzen kunnen ook bijdragen aan samenwerking en zelf weer interdisciplinair teams opzetten, benadrukt van Van Vliet. “Wat ik maar wil zeggen: dat iemand een persoonsgebonden beurs krijgt, betekent nog niet dat die alleen is op de wereld.” Het beter waarderen en stimuleren van zulke samenwerkingsverbanden is volgens de programmamanager iets dat universiteiten zelf moeten doen. 

In het panelgesprek krijgt Van Vliet bijval van celbioloog Esther Breij. “Een goed team bestaat uit verschillende typen mensen. Er zijn mensen die verbinden, en mensen met speciaal onderzoekstalent die liever individueel werken. Je kunt zo’n superster dus ook deel maken van een team, al zal het voor zo iemand misschien weer moeilijker zijn om ideeën en successen te delen.  

Jos Akkermans, UHD Duurzame Loopbanen aan de VU, is het alleen met dat laatste stukje eens: “Niet iedereen bloeit op in een team, en bovendien het is helemaal niet erg als er individuele carrièrepaden en -beurzen bestaan. Zolang die beurzen maar geen ruilmiddel zijn voor erkenning, en zolang samenwerking in even grote mate wordt gewaardeerd.” 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK