Zoek een alternatief voor stages, anders ontstaat er studievertraging

Nieuws | door Irene Faas
7 december 2020 | Door stagetekorten in sectoren als toerisme, techniek en zorg moeten hoger onderwijsinstellingen op zoek gaan naar alternatieven. Zo niet, dan hebben vooral hbo-studenten kans op studievertraging. Hogeschool Inholland heeft zo’n alternatief gevonden.

Hbo-studenten hebben een reële kans om studievertraging op te lopen door een gebrek aan stageplekken. Deze conclusie trekt minister Ingrid van Engelshoven in haar brief aan de Tweede Kamer over de huidige stand van zaken in het hoger onderwijs en de gevolgen die studenten en docenten hier mogelijk door ervaren.  

Hoewel het met de studievoortgang nu nog goed gaat, zal dat waarschijnlijk niet zo blijven. “De VH heeft inmiddels al wel benadrukt dat er in de tweede helft van het lopende studiejaar alsnog vertraging kan ontstaan”, zegt Van Engelshoven in de brief. “Sommige studieonderdelen (zoals stages en praktijkonderwijs) die nu niet plaats kunnen vinden, zijn naar het tweede semester verschoven en kunnen, afhankelijk van de omstandigheden, straks mogelijk alsnog geen doorgang vinden.”  

Op zoek naar alternatieven 

In haar brief ligt de focus vooral op het mbo en hbo, omdat deze vanwege de beroepsgerichtheid meer last hebben van een stagetekort dan het wetenschappelijk onderwijs. Het belang van stages is vaak ook groter in het beroepsonderwijs, waar het in bijna alle opleidingen verplicht is om één of meerdere stages te doorlopen. 

“Het moeilijk kunnen vinden van stageplekken in sommige sectoren en regio’s is zorgelijk, omdat stages een belangrijk onderdeel van de opleiding zijn en voor een goede verbinding met en voorbereiding op de arbeidsmarkt zorgen”, zo staat er in de brief. Vooral in sectoren zoals de horeca en het toerisme is het lastig om een stage te vinden. Dit geldt in mindere mate ook voor stages in de kunsten en delen van de techniek- en zorgsector.  

De minister moedigt de hoger onderwijsinstellingen aan om met alternatieven te komen: “Instellingen proberen, waar mogelijk, stages en het praktische deel van het onderwijs anders in te vullen of uit te stellen. Dat gebeurt met grote inspanning en creativiteit.” Zij ziet echter ook in dat niet in alle gevallen een alternatief kan worden gevonden, waardoor de stage niet doorgaat. Het mogelijke gevolg: studievertraging.  

Verpleegkundestudenten lopen mee als ‘maatje’ 

Bij de opleiding verpleegkunde van hogeschool InHolland Amsterdam is het wél gelukt om een alternatief te vinden op de reguliere stages. Zo lopen er nu drie vierdejaars studenten mee op de Intensive Care Unit (ICU) van het Zaans Medisch Centrum (ZMC). Ze zijn daar aan de slag als ‘maatje’, waarbij ze eenvoudige taken van IC-verpleegkundigen overnemen en hen assisteren bij onder andere wassen, spullen aangeven, helpen bij intubatie en medicatie klaarmaken.

“Aanvankelijk zouden ze met een ander project aan de slag gaan, om een leer- en innovatienetwerk te starten in het ZMC. Gezien de drukte kwam dat niet goed van pas, dus toen zijn we een alternatief gaan bedenken”, vertelt Marjolein Albers, docent en lid van de curriculumcommissie. Normaal gesproken houdt Albers zich niet bezig met stages. 

Toen bleek dat er een probleem ontstond omtrent de stages, ging de commissie al gauw kijken naar alternatieven. “We waren eigenlijk al bezig met het bedenken van andere opdrachten binnenschool.” Dit bleek echter ook lastig, doordat de anderhalvemetersamenleving de capaciteit van gebouwen drastisch heeft laten dalen.  

“Met de studenten, iemand van het ZMC en twee docenten zijn we gaan brainstormen. Hoe kun je een bijdrage leveren aan wat nu nodig is in de maatschappij, maar ook werken aan je eigen competentieontwikkeling?” Daar ontstond het idee voor het meelopen als maatje in combinatie met een onderzoek op basis van participerende observatie.

Voer de dialoog en durf creatief te denken 

Ook voor de eerstejaarsstudenten is er een alternatieve stage gevonden. Bij Inholland lopen studenten aan het begin van hun opleiding al gelijk stage, om vroegtijdig kennis te maken met het werken in de zorg. Dit bleek dit jaar echter een stuk moeilijker dan andere jaren. “Veel instellingen waren helemaal niet zo happig om eerstejaars stage te laten lopen.” 

“We waren nog op zoek naar 40 plekken”, vervolgt Albers. “Dat was in eerste instantie moeilijk om rond te krijgen. We zijn echt met de stage-instellingen in gesprek gegaan. We hebben niet gewoon gevraagd of ze nog stageplekken hebben, maar we hebben gevraagd waar onze eerstejaarsstudenten hen konden helpen in het uitvoeren van laag complexe taken. Dan gaat er ineens een wereld open. En ook wij zijn even teruggegaan naar de basis: wat was nou ook alweer het doel van deze eerstejaarsstage?” 

Voor de eerstejaarsstudenten is het vooral van belang dat ze kennismaken met de zorg en betekenisvol contact maken. Normaal gesproken lopen de studenten met een verpleegkundige mee, terwijl deze bijvoorbeeld een cliënt wast, medicijnen deelt en een familiegesprek voorbereidt. Het is echter op veel plekken te hectisch om daar meerdere studenten in te begeleiden. Nu helpen de eerstejaars bij de woonondersteuning. Ze verzorgen het ontbijt, verschonen de bedden en doen activiteiten met bewoners.  

“Dan zien ze nog steeds die zorg, ze zien nog steeds de verpleegkundige rondlopen en wat die doet met de cliënten”, zegt Albers. “Tegelijkertijd kunnen ze in gesprek gaan met een bewoner om erachter te komen hoe iemands leven eruit heeft gezien: dat is een opdracht voor school. Eigenlijk kijken we naar alle opdrachten die in zo’n stage zitten: kunnen we daar een alternatieve opdracht voor bedenken? Is dat nodig? En dat stemmen we dan af met de examencommissie om ervoor te zorgen dat dat lukt. En dat gaat goed.”  

Volgens Albers is het vooral belangrijk dat de praktijk, de opleiding en de studenten goed met elkaar in gesprek blijven in de zoektocht naar alternatieve stages. “Als we de dialoog blijven voeren en creatief durven te denken, kan je tot zoveel mooie, waardevolle leermomenten kunt komen. Tegelijkertijd kun je ook nog een bijdrage leveren aan de maatschappij.” 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK