Nederlandse studenten scoren relatief slecht op social distancing

Sinds de uitbraak van het coronavirus is er veel onderzoek gedaan naar de mate waarin individuen zich houden aan voorgeschreven hygiënische maatregelen. In dergelijk onderzoek wordt echter niet voldoende onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten maatregelen, constateren onderzoekers van onder andere de Erasmus Universiteit Rotterdam. Waar de ene maatregel bijvoorbeeld steeds vraagt om een bewuste houding, zoals het afzien van familiebezoek, moet een maatregel zoals vaker handenwassen een routinematige handeling worden.  

In een recent verschenen publicatie delen de onderzoekers hun onderzoek waarin ze wél rekening houden met de verschillende karakters van maatregelen. Daarvoor ondervroegen ze 7359 studenten van twaalf universiteiten uit tien landen op de mate waarin zij de verschillende sociale en hygiënische maatregelen opvolgen. Het onderzoek werd gedaan onder zowel bachelor- als masterstudenten, en de gemiddelde respondent was 22,8 jaar oud. Van de respondenten was 61,3 procent vrouw, had 54,1 procent een relatie, en was zo’n 13 procent een internationale student.  

Studenten een belangrijke groep bij verspreiding virus 

Aangezien studenten in de regel veel contacten hebben en in gedeelde woonruimtes leven, spelen zij vaak een grote rol in de verspreiding van een virus. Bij de bestrijding van het coronavirus is het dus belangrijk om te weten in hoeverre studenten zich houden aan verschillende voorgeschreven maatregelen, leggen de onderzoekers uit.  

Zij hebben studenten daarom gevraagd wat ze van de coronamaatregelen vinden, en in hoeverre ze vinden dat ze daaraan zelf gehoorzamen. De data werden begin mei 2020 verzameld via een online enquête. Van de tien betrokken landen waren er op dat moment acht in een complete lockdown; alleen in Nederland en in Zweden waren de maatregelen soepeler.  

In de enquête werd een student onder andere gevraagd om, op schaal van 1 tot 5, aan te geven in welke mate ze het eens was met stellingen als ‘Ik waste mijn handen vaker en langer’ en ‘Buitenshuis hield ik me aan de voorgeschreven afstand tot anderen’. Wat betreft hun visie op het overheidsbeleid werd studenten gevraagd om, op schaal van 1 tot 7, te antwoorden op vragen zoals ‘In hoeverre neem je de overheidsmaatregelen serieus?’. Ook werd aan studenten gevraagd om aan te geven in welke mate hun familie en vrienden zich aan de maatregelen hielden. 

Nederlandse smeerpijpen 

De onderzoeksresultaten laten een paar verschillen tussen de betrokken landen zien. Zo blijkt onder andere dat de mate waarin studenten zich houden aan de voorgeschreven afstand tot anderen, niet zomaar kan worden doorgetrokken naar de mate waarin ze zich houden aan voorgeschreven hygiënische regels. Een verschil in de naleving is echter vooral zichtbaar in Nederland en Zweden – de enige twee landen die op het moment van de enquêtering niet in complete lockdown waren. Met name op het naleven van de voorgeschreven afstand tot anderen scoren de Nederlandse studenten slecht, met een gemiddelde van 3,8 op schaal van 5, tegen bijvoorbeeld een score van 4,44 voor Portugese studenten. Met een score van 3,65 scoorden alleen de Zweedse studenten lager dan de Nederlandse studenten. 

Daarnaast liet het onderzoek zien dat er een verband bestaat tussen enerzijds de visie van een student op het overheidsbeleid en anderzijds de mate van haar gehoorzaamheid aan de coronamaatregelen. Studenten die vonden dat de overheid te weinig maatregelen nam, bleken geneigd te zijn zich beter aan de verschillende maatregelen te houden. Andersom was er minder gehoorzaamheid bij studenten die de maatregelen te zwaar vonden.  

Verder blijkt er een positief verband te zijn tussen enerzijds de mate waarin familie en vrienden van een student de maatregelen gehoorzaamden en anderzijds de mate waarin de student dat zelf deed. Studenten met een relatie blijken zich minder aan de voorgeschreven afstand tot anderen te houden, maar besteden wel meer aandacht aan hygiënische maatregelen. Ook blijken oudere studenten en vrouwelijke studenten meer geneigd zich aan de voorgeschreven maatregelen te houden. De onderzoekers bieden hiervoor geen verklaring, maar geven wel aan dat dit in lijn is met uitkomsten van eerdere onderzoeken. 

Implicaties voor beleidsvorming 

De onderzoekers concluderen dat de gehoorzaamheid aan sociale en hygiënische maatregelen tijdens de coronapandemie niet zomaar kan worden gemeten middels één meting. Individuele studenten blijken zich immers niet in gelijke mate aan de verschillende maatregelen te houden.  

Wanneer onderzoekers en beleidsmakers dergelijke maatregelen tóch behandelen als een homogene groep, kan dat niet alleen leiden tot slechtere voorspellingen van individuele gehoorzaamheid, maar ook tot slechtere adviezen en maatregelen op het gebied van de volksgezondheid. Bij het maken van gezondheidsbeleid dienen sociale en hygiënische maatregelen daarom in hun verscheidenheid te worden beschouwd.