Schrikbarend veel misbruik van ADHD-medicatie onder Nederlandse studenten
Er is een toenemend aantal universitaire studenten dat de diagnose ‘ADHD’ krijgt. Daarnaast is het misbruik van ADHD–medicatie onder studenten toegenomen. Daarom is er steeds meer bezorgdheid over de geloofwaardigheid van de ADHD-symptomen bij studenten. Om dit beter in kaart te brengen, hebben onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek gedaan naar de opvattingen en ervaringen van studenten betreffende de diagnose ‘ADHD’ en het misbruik van bijbehorende medicatie.
Een groeiend aantal studenten in het hoger onderwijs gebruikt methylfenidaat om de academische prestaties te verbeteren, zonder daarvoor een medische indicatie te hebben. Methylfenidaat, de werkzame stof in ADHD-medicatie zoals Ritalin of Concerta, is nauw verwant aan amfetamine.
Minister ontkende problemen van misbruik
Het is niet voor het eerst dat dit probleem werd onderzocht. Een jaar geleden waarschuwden Amsterdamse studentenartsen en psychologen voor de misbruik van ADHD-medicatie. Voor het CDA was dit reden om Kamervragen te stellen aan de minister. Die zei vervolgens dat er niet veel aan de hand was; volgens de minister waren de opvattingen van de artsen en psychiaters in Amsterdam gebaseerd op een paar particuliere ervaringen.
Om meer inzicht te krijgen in de meningen, ervaringen en motieven van studenten wat betreft het veinzen van ADHD of het gebruik van daarvoor bedoelde medicatie, heeft de Rijksuniversiteit Groningen als eerste Nederlandse universiteit onderzoek gedaan onder haar eigen studenten. Onder de 1071 betrokken studenten waren er 42 die ook daadwerkelijk de diagnose ‘ADHD’ hadden.
De onderzoeksdata werden verzameld middels een enquête met vragen die betrekking hadden op ervaringen en overwegingen omtrent het veinzen van ADHD. Ook werd studenten gevraagd of ze iemand kennen die dat wel doet, of studenten denken of het makkelijk is om ADHD te veinzen, en of ze ooit zelf medicatie hebben gebruikt zonder recept van een arts.
Tal van voordelen aan ADHD-diagnose
De resultaten lieten zien dat 2,2% van de respondenten ooit heeft overwogen om ADHD te veinzen, terwijl 16,8% zei wel iemand te kennen die dat deed. De meerderheid, namelijk zo’n 57% van de respondenten, gaf aan dat zij denken dat het makkelijk is om ADHD te veinzen, en 50% gaf tevens aan dat het voordelen heeft om net te doen alsof je ADHD hebt. De helft van die laatste groep zegt dat je dan namelijk extra ondersteuning krijgt vanuit de universiteit. Zo mag je langer over tentamens doen, en krijg je een eigen kamer om die tentamens te maken.
Slechts 41% van de studenten die aangaf dat het voordelig kan zijn om ADHD te veinzen, gaf ook aan dat de medicatie een voordeel geeft. Daarbij gaf 39,4% van die studenten aan dat zij het ook als een voordeel zouden kunnen ervaren dat mensen extra rekening met hen houden en hen niet altijd verantwoordelijk houden voor hun gedrag. Ook gaf 5,1% van hen aan dat zij financiële steun zouden kunnen verwachten als zij gediagnosticeerd zouden worden met ADHD; bijvoorbeeld voor het kopen van speciale apparatuur, of middels een speciale beurs vanuit de universiteit.
Studenten kopen het op de zwarte markt
Bovendien bleek 68% van alle ondervraagde studenten van mening te zijn dat ADHD-medicatie ook gunstig is voor studenten zonder ADHD. Van de respondenten bleek 16% deze medicatie ooit ook daadwerkelijk te hebben gebruikt zonder recept. Van de groep die zonder recept ADHD-medicatie gebruikt, blijkt ruim de helft (58,3%) dit soms te doen, doet 1,2% dit regelmatig, en geeft 40,5% aan deze middelen slechts één keer te hebben gebruikt. 80% van deze groep van ongediagnosticeerde gebruikers kreeg de medicatie via leeftijdsgenoten, en 30,6% kocht het op de zwarte markt. Een kleiner deel kreeg het via familie.
De motieven om deze medicatie te gebruiken hadden te maken met ontspannende activiteiten in de vrije tijd en het behalen van betere studieresultaten.
Bezorgd over de gezondheidseffecten
De bij het onderzoek betrokken studenten die geen medicatie slikken, doen dat om uiteenlopende redenen niet. Ze zijn bijvoorbeeld bang om verslaafd te raken, of bezorgd over het effect op hun gezondheid. Een lager aantal studenten gaf aan dergelijke medicatie niet te gebruiken omdat ze het immoreel vonden, omdat het illegaal is, of omdat ze een oneerlijk voordeel zouden hebben op andere studenten.
De onderzoekers concluderen hieruit dat er weinig taboe bestaat rondom een diagnose met ADHD. Veel studenten zien het volgens de onderzoekers niet als een aandoening die in je nadeel werkt. Integendeel, het kan jezelf voordeel opleveren.
Dat 16% van de studenten aangeeft ADHD-medicatie te gebruiken zonder recept, komt overeen met uitkomsten van onderzoek in de VS en Canada. Eerder onderzoek toont ook aan dat studenten die deze medicatie zonder recept van een arts gebruiken, meer risico lopen om later verslaafd te raken aan drugs en alcohol. Bovendien hebben personen die dergelijke medicatie ongediagnosticeerd gebruiken een meer kans op psychische klachten.
Psychoses en plotselinge dood
Studenten die deze medicatie gebruiken, hebben minder dan niet-gebruikers in het oog dat het gebruik ook verslavend kan zijn; daarnaast beseffen zij minder dat het ook kan leiden tot psychoses, hartritmestoornissen, en zelfs een plotselinge dood. Daarom moeten studenten beter geïnformeerd worden over het verslavende karakter van dergelijke medicatie en de ernstige gevolgen die kunnen voortvloeien uit het misbruik van deze stimulerende middelen.
Het onderzoek laat zien dat Nederlandse studenten een liberale opvatting hebben over diagnostisering met ADHD, en de onderzoekers noemen het misbruik van deze stimulerende middelen schrikbarend. Daarom moet de diagnostiek voor ADHD worden geëvalueerd, en moet de geloofwaardigheid van de symptomen tegen het licht worden gehouden.
Aangezien dit onderzoek deels gaat over vragen over illegaal gebruik van stimulerende middelen, moet men er wel rekening mee houden dat de antwoorden misschien niet altijd even eerlijk zijn, zeggen de onderzoekers. Ook zou er in vervolgonderzoek moeten worden bekeken of het misbruik van ADHD-medicatie, maar ook de opvattingen daarover, veranderen als er een acute stresssituatie ontstaat rondom bijvoorbeeld een tentamenperiode.
