Senaat vreest dat nieuwe internationaliseringswet Nederland schaadt

Meer dan een jaar geleden is de wet Taal en Toegankelijkheid behandeld in de Tweede Kamer. De wet is bedoeld om meer grip te krijgen op de internationale instroom van studenten en om de verengelsing van het hoger onderwijs niet door te laten schieten. Daarom worden er strengere taaleisen gesteld. Deze wet moet ook mogelijkheden bieden om een numerus fixus in te stellen voor Engelstalige opleidingen. Op die manier wil de regering meer grip krijgen op de instroom van internationale studenten. 

Moet de internationalisering nu worden teruggedraaid? 

De VVD heeft fundamentele kritiek op deze wet. Het Nederlandse hoger onderwijs is steeds meer geïnternationaliseerd, en dat met deze wet wordt dat deels teruggedraaid. “De afgelopen jaren is ingezet op het operationaliseren van internationaliseringsambities. Die hebben toegevoegde waarde voor studenten, onderwijsinstellingen en de Nederlandse kenniseconomie,” zo zeggen de liberalen.  

De VVD vraagt zich af of die positieve effecten niet worden afgebroken door de voorgestelde wet, en vraagt zich ook af of deze ingezette internationalisering nu door hogescholen en universiteiten teruggedraaid moet worden. De liberalen willen van de minister weten wat het hoger onderwijs hier eigenlijk zelf van vindt.   

Ook de PvdA heeft op dit punt vragen. Net als de VVD stellen zij vast dat onderwijsinstellingen de afgelopen jaren hebben ingezet op meer internationalisering, om zo bij te dragen aan het internationale karakter en om de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen. Met dit wetsvoorstel lijkt de regering daar  een rem op te zetten.  

Toegankelijkheid is helemaal niet in het geding 

Met dit wetsvoorstel wordt geregeld dat universiteiten en hogescholen achteraf goedkeuring krijgen om een numerus fixus in te stellen voor niet-Nederlandstalige opleidingen. Daarnaast moet de numerus fixus voor Nederlandse opleidingen worden ingeperkt, met als doel dat er altijd genoeg plaats is voor Nederlandse studenten. Voor de internationale track van een opleiding kan dan worden geselecteerd. Daarbij wordt wel de voorwaarde gesteld dat deze internationale studenten van buiten de Europees Economische Ruimte (EER) komen.  

GroenLinks stelt echter vast dat de Raad van State zegt dat de toegankelijkheid momenteel helemaal niet in het geding is en dat op deze manier onnodig hoge drempels worden opgeworpen voor studenten van buiten Europa. Het instellen van een numerus fixus en het niet hanteren van een maximum aan collegegeld voor studenten buiten de EER kan ervoor zorgen dat alleen nog maar de buitenlandse studenten met heel rijke ouders naar Nederland komen, zo vreest de PvdA. Zij willen weten of de regering hier voor zichzelf een verantwoordelijkheid ziet om er ook voor te zorgen dat Nederland aantrekkelijk blijft voor buitenlandse studenten uit lagere inkomensgroepen.  

Diversiteit komt onder druk te staan  

GroenLinks heeft hier ook vragen over. De regering denkt namelijk dat de toegankelijkheid niet ingeperkt zal worden met deze wet, omdat minder draagkrachtige studenten buiten de EER aanspraak kunnen maken op een beurs. GroenLinks wil echter weten hoeveel van die beurzen er zijn en in hoeverre deze worden toegekend aan minder draagkrachtige studenten. GroenLinks vreest namelijk dat de diversiteit wat betreft nationaliteiten onder druk komt te staan. 

Daarnaast zijn er zorgen bij de PvdA en de VVD dat dit onderdeel van de wet voor onnodige administratieve lasten zal zorgen, omdat de minister achteraf gaat toetsen of de capaciteitsbeperking in de vorm van een numerus fixus terecht is geweest. Ook het nader toetsen van de taaleisen door de NVAO zal leiden tot een ambtelijke papierwinkel, zo vreest de VVD. Het zal onderwijsinstellingen enorm veel tijd gaan kosten; tijd en geld dat dus niet aan onderwijs besteed kan worden.  

Waarom moeten buitenlanders Nederlands leren? 

De VVD vraagt aan de regering wat het doel is om met deze wet Nederlandse taaleisen te stellen aan buitenlandse studenten. De liberalen vrezen dat dit ertoe leidt dat Nederland minder aantrekkelijk wordt voor buitenlandse studenten. “Waarom zouden buitenlandse studenten de Nederlandse taal moeten leren? Er zijn nu toch al heel veel bedrijven in Nederland waar de voertaal Engels is?”, zo redeneert de VVD. “Deze mensen zijn goed ingebed in de Nederlandse samenleving.”

Het CDA vindt wel dat buitenlandse studenten aangemoedigd moeten worden om het Nederlands machtig te worden. Zo worden ze verleid om hier ook na hun studie te blijven. Het CDA vindt verder dat Nederlandse studenten zowel de Nederlandse als de Engelse taal goed moeten beheersen, en vreest met de VVD en de PvdA dat de uitwerking van dit wetsvoorstel een papieren tijger zal worden. 

Inbreuk op autonomie van instellingen 

Dat de regering nu voornemens is om taaleisen op te nemen in de wet is volgens de PvdA een inbreuk op de autonomie van instellingen. Op deze manier zou het de overheid zijn die eindtermen voor het academisch onderwijs gaat bepalen; de PvdA vraagt zich daarom af wat deze inbreuk op de autonomie van instellingen rechtvaardigt. 

De minister moet binnen een aantal weken reageren op deze vragen. Het is echter wel de vraag of, gezien de demissionaire staat van het kabinet, deze wet nog behandeld zal worden door de Eerste Kamer. Binnenkort beslist de Eerste Kamer welke wetsvoorstellen controversieel worden verklaard. Mocht er vertraging komen in de behandeling van dit wetsvoorstel, dan zou dit eventueel tot problemen kunnen leiden bij met name universiteiten. Die willen graag een numerus fixus instellen voor Engelstalige tracks, om zo grip te krijgen op de internationale instroom.