Er is gewoon een hele grote zak met geld nodig, daar komt het op neer
Onlangs gingen politici in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in debat met studenten en elkaar. Het debat werd georganiseerd door het ISO en ging over het bsa, selectie en flexibel studeren.
Veel mentale problemen waren te voorkomen
Aan het begin van het debat werd er kort stilgestaan bij de miljardeninvestering in het onderwijs, die bedoeld is om de opgelopen achterstanden in te halen. De oppositiepartijen waren blij, maar vonden dat dit wel wat eerder had gekund, zo zei Lisa Westerveld van GroenLinks. “. We hebben in april al voorstellen gedaan om studenten te compenseren. Er is maandenlang veel te weinig gebeurd. Nu is het geld er maar als het eerder was gebeurd dan hadden heel veel mentale problemen kunnen voorkomen.”
Frank Futselaar van de SP vond de investeringen ook wat laat, maar was blij dat zijn voorstellen eindelijk waren overgenomen door het kabinet. “Ik wil niet flauw doen“, zei de SP-er, “het had eerder gemoeten, en ik heb zelf in april al gepleit voor de halvering van het collegegeld, maar het is gewoon een goed pakket, daar moeten we ook niet over zeuren.”
VDD: als er meer geld nodig is, moeten we dat doen
Dennis Wiersma van de VVD hoopt dat dit bedrag voldoende is, maar sluit niet uit dat het kabinet nog meer moet doen. “Ik mag hopen dat het genoeg is, maar anders is er meer nodig, zo simpel is het. Daartoe moeten we ook bereid zijn”, vond de VVD-er. “Laten we vooral kijken wat nu werkt en wat we nog meer moeten doen en niet alleen in geld, maar ook in ruimte om je studie beter te kunnen plannen als dat nodig is.”
Lisa Westerveld (GL) mocht daarna de aftrap mocht doen op het eerste thema, het versterken van de medezeggenschap. “Goede medezeggenschap is eigenlijk een van de meest goedkoopste vormen van onderwijsverbeteringen“, bepleitte zij. “Als jij een kritische medezeggenschap hebt, kritische studenten die met je opleiding meekijken, of met je faculteit, met het beleid van de universiteit of hogeschool, dan is dat heel belangrijk. Dat kost niets in vergelijking met het inhuren van een dure accountant.”
Voor Kirsten van den Hul van de PvdA is het vooral belangrijk dat medezeggenschap bijdraagt aan de sociale veiligheid binnen een instelling. “Je ziet toch dat er binnen instellingen heel vaak een soort doofpotcultuur is als zich incidenten voordoen. Daar hebben we onlangs nog een aantal verdrietige voorbeelden van gezien. Dan is het zo belangrijk dat de medezeggenschap ten volle haar werk kan doen en mee kan kijken en mee kan denken over oplossingen.”
Niet goed, collegegeld terug
Wat de VVD betreft dient medezeggenschap vooral voor het veiligstellen van het belang van studenten, en het moet ook functioneren als een niet-goed-geld-terug-garantie optie. “Ik denk dat we beter moeten kijken naar de kwaliteit. Dat kan niet anders dan met hele goede medezeggenschap. Als je dat niet hebt, dan betekent het dat de kwaliteit ook minder wordt en dan mag je de instelling daar ook op aanspreken. En in het ernstige geval zou dat ook moeten kunnen betekenen dat je als student een deel van je collegegeld terug zou kunnen krijgen.”
Een ander, voor studenten belangrijk onderwerp is het bindend btudieadvies. Roelof Bisschop van de SGP is niet principieel tegen dit instrument, maar vindt dat het nu wel verkeerd wordt ingezet. “Het bsa kan een hulpmiddel zijn. Daarnaast moet er wel een persoonlijke weging per student plaatsvinden. Dat laatste komt nu onvoldoende uit de verf, waardoor het bsa een botte bijl wordt“, zei Bisschop. “Als het gesprek gevoerd wordt hoe een student het wél kan halen, dan kan het bsa heel ondersteunend voor een student zijn.”
De VVD wil het bsa vooral gebruiken om ook te zorgen voor een betere match tussen student en arbeidsmarkt, en wil daarbij zelfs verder gaan dan een bsa. “Ik heb liever een betere match en selectie aan de voorkant dan halfslachtige ellende achteraf“, zei Dennis Wiersma. “Wij zijn voor selectie, soms ook op basis van arbeidsmarktperspectief. Dus dat je eerlijk bent of een student kans op werk heeft.”
Bsa versterkt kansenongelijkheid
Ook aan de linkerkant van het politieke spectrum zijn er zorgen over het bsa, zoals bij de PvdA. Kirsten van den Hul denkt dat nu vooral studenten uit zwakkere milieus getroffen worden door de negatieve bijwerkingen van het bsa. “Mijn grootste punt van zorg is dat het bsa de meest kwetsbare student het hardste treft”, vertelde zij. “Ik sprak gisteren met studenten die te maken hebben met een beperking of een chronische aandoening, en zij vertelden mij dat het voor hen een extra drempel vormt op een pad dat toch al vol ligt met drempels. Dat zorgt voor heel veel stress en daardoor kunnen studenten ook uitvallen. En dat versterkt dus de kansenongelijkheid.”
Ook Lisa Westerveld van GroenLinks uitte principiële bezwaren tegen het bsa, maar voelt er nog minder voor om dan maar selectie in te voeren, zoals de VVD voorstelt. “Selectie zorgt voor ongelijkheid“, was zij duidelijk. “Dat weten we uit heel veel verschillende onderzoeken. Als jij geneeskunde wil gaan studeren en je moet een motivatiebrief schrijven, dan worden het de studenten geselecteerd wiens ouders zelf ook arts zijn. Want die weten precies hoe je zo’n brief moet schrijven.”
Je kunt niet altijd alles willen
Toch bleef VVD-er Wiersma bij het punt dat selectie noodzakelijk is, ook vanwege de werkdruk in het hoger onderwijs. “Ik weet wel waarom je moet selecteren: vanwege de werkdruk, waar ook jullie als linkse partijen je druk om maken“, zei Wiersma. “Als we iedereen altijd maar in elke vorm van onderwijs toelaten terwijl de verschillen tussen studenten soms zo groot zijn, dan vraagt dat veel meer van het onderwijs. Je moet het behapbaar houden. Ik vind dat je daar wel eerlijk over moet zijn, en dat moet consequenties hebben. Je kunt niet altijd alles willen, met top-onderwijs en top-onderzoek dat gaat niet altijd.”
Bisschop van de SGP maakte bezwaar tegen deze argumentatielijn van de VVD. “Je kunt niet het argument van werkdruk gebruiken om te gaan pleiten voor selectie. Ik wil best over toelatingseisen praten, maar je moet het wel zuiver beargumenteren, en dat kan niet op deze manier. Er is gewoon een hele zak met geld nodig, daar komt het op neer.”
De staat van het onderwijs, daar word je niet vrolijk van
Frank Futselaar, die binnenkort weer docent bij Saxion wordt na één termijn in de Kamer te hebben gezeten voor de SP, heeft andere prioriteiten dan het hoger onderwijs flexibel maken. “Ik heb wat meer bezwaren, en die hebben pragmatische redenen“, legt hij uit. “Ik heb de afgelopen jaren heel veel docenten en studenten gesproken over de staat van hun opleidingen, en daar word je niet vrolijk van. Keuzevakken die verdwijnen, groepen die steeds groter worden, studenten die les krijgen van student-assistenten maar daar eigenlijk een docent voor nodig hebben.”
“Dus ik zeg heel eerlijk“, besloot Futselaar, “mijn prioriteit ligt niet bij het flexibel inrichten van het onderwijs voor een beperkte groep studenten. Want de gemiddelde student die wil weten: wat moet ik doen om mijn punten en diploma te halen? Flexibilisering is best een sympathiek idee, maar het gaat middelen opslokken die ik veel liever inzet ten bate de kwaliteit van het onderwijs.”
Harry van der Molen van het CDA begreep de bezwaren van Futselaar wel. Het CDA wil flexibel studeren echter vooral gebruiken om de druk op studenten te verlagen. “De uitvoering steekt wel erg nauw“, besefte Van der Molen. “Waar ik ook niet van houd, is dat je bijvoorbeeld een totale opleiding bij elkaar kunt shoppen. De opleiding is veel meer dan een reeks van behaalde studiepunten. Maar het belangrijkste is dat de factor tijd weer een rol mag gaan spelen. Persoonlijke ontwikkeling vraagt tijd, of dat nu is omdat je mantelzorg taak hebt, of een onderneming bent begonnen. Daar kun je nu niet flexibel mee omgaan.”
